Wikipedia

Austria: berrikuspenen arteko aldeak

Nabigazio historia interaktiboa
← Aurreko ezberdintasunaHurrengo ezberdintasuna →
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
IkusizkoaWikitestua
Xirkan (eztabaida | ekarpenak)
42.189 edits
Xirkan (eztabaida | ekarpenak)
42.189 edits
No edit summary
150. lerroa:
[[1971]]-[[1983]] bitartean sozialistak egon ziren gobernuan, eta Austria berdintasunaren eredu bihurtzen saiatu ziren. Baina 1983an, legebiltzarrean zuten gehiengo absolutua galdu zutenean, koalizio bat osatu zuten liberalekin. Koalizio hori, ordea, hautsi egin zen liberalek eskuinerantz egin zutenean. Austriarrak gobernuaren eta sozialisten kontra azaldu ziren administrazio arazoak, sektore publikoan izan ziren langileen kaleratzeak eta pribatizazioak zirela-eta.
 
[[1986]]ko lehendakaritzarako hauteskundeak Alderdi Popularreko [[Kurt Waldheim]]ek irabazi zituen, nahiz eta kontrako jarrerak sortu ziren Bigarren Mundu Gerran alemaniar gudarostean egin zituen lanengatik. Legebiltzarrerako hauteskundeen ondoren, [[Fred Sinowatz]] kantzilerrakkantzelerrak dimititu eta [[Franz Vranitzky]] sozialistak hartu zuen kargua, eta koalizio bat osatu zuen Alderdi Popularrarekin. Gobernuak aurre egin behar izan zien sektore publikoaren pribatizazioei, aurrekontuen defizitari eta Waldheimen hautaketa zela-eta nazioartean sortu zen kezkari. Koalizioak aurrera jarraitu zuen [[1990]]eko hauteskundeen ondoren (Alderdi Popularrak 17 aulki galdu zituen). Hala ere, [[1992]]an [[Thomas Klestil]] Alderdi Popularreko hautagaia hautatu zuten lehendakari.
 
[[19951994]]eanan Austriaaustriarrek erreferendum baten bidez erabaki zuten [[Europar Batasuna|Europar BatasunekoBatasunean]] kide bihurtu zensartzea, baina bere neutraltasuna gordez. Dena dela, alderdi nagusiek iritsiiritzi kontrajarriak dituzte neutraltasun militarrari buruz: SPÖk egungo sistema atxiki nahi du, baina ÖVPk nahiago luke Austriak Europako seguritate politikan parte hartzea, eta baita [[Ipar Atlantikoko Itunaren Erakundea|NATOren]] barruan egotea ere. Konstituzioa aldatzeko bi hereneko gehiengoa beharrezkoa denez, «betirako neutraltasunak» irautea espero da.
 
=== Azken urteak ===
[[2000]]ko otsaileko hauteskundetanhauteskundeetan, [[AustriakoAlderdi Partidu Popularra]]Popularrak eta [[AskatasunAustriako PartiduaAskatasunaren Alderdia|Askatasunaren Alderdiak]] eztabaidatuak(FPÖ) gobernuko koalizioa osatu zuten. Aldi berean, [[Europar Batasuna]]koBatasuneko hamalau kideek (baina ez [[Europar Batasuna]]Batasunak beraberak) koalizio berriakoalizioa gaitzetsi zuten., BainaFPÖren [[Austriakojarrera Partiduxenofobo Popularra]]eta eurofokoak zirela-eta. Baina mantenduAlderdi erePopularrak mantenduatxiki zuen koalizioa [[2003]]ko otsaileko hauteskundetanhauteskundeetan. [[2006]]ko urriko hauteskundetanhauteskundeetan, [[AustriakoAlderdi SozialSozialdemakratak Demokratak]] garaipena(SPÖ) lortu zutenzuen garaipena, baina ez zen nahikoa izan bakardadeanbakarrik gobernatzeko. Hori dela etaBeraz, [[2007]]ko urtarrilean bi partidualderdi nagusiak,nagusiek koalizio handia osatu zuten, [[Alfred Gusenbauer]] Kantzelarikantzeler Federalafederala izanikzela.
 
== Gobernua eta administrazioa ==
200 ⟶ 201 lerroa:
|align="center"| '''1'''
|align="left" colspan=2| [[Viena]] (''Wien'')
| '''1.794.770''' || 414,87 || 4.326,1
|-
|align="center"| '''2'''
|align="left"| [[Austria Beherea]] (''Niederösterreich'') ||align="left"| [[Sankt Pölten]]
| '''1.636.287''' || 19.178 || 85,3
|-
|align="center"| '''3'''
|align="left"| [[Austria Garaia]] (''Oberösterreich'') ||align="left"| [[Linz]]
| '''1.436.791''' || 11.982 || 119,9
|-
|align="center"| '''4'''
|align="left"| [[Estiria]] (''Steiermark'') ||align="left"| [[Graz]]
| '''1.221.014''' || 16.401 || 74,4
|-
|align="center"| '''5'''
|align="left"| [[Tirol (Austria)|Tirol]] ||align="left"| [[Innsbruck]]
| '''728.537''' || 12.648 || 57,6
|-
|align="center"| '''6'''
|align="left"| [[Karintia]] (''Kärnten'')||align="left"| [[Klagenfurt]]
| '''557.371''' || 9.536 || 58,4
|-
|align="center"| '''7'''
|align="left"| [[Salzburg (estatua)|Salzburg]]||align="left"| [[Salzburgo]]
| '''538.258''' || 7.154 || 75,2
|-
|align="center"| '''8'''
|align="left"| [[Vorarlberg]]||align="left"| [[Bregenz]]
| '''378.490''' || 2.601 || 145,5
|-
|align="center"| '''9'''
|align="left"| [[Burgenland]]||align="left"| [[Eisenstadt]]
| '''288.229''' || 3.965 || 72,7
|}
 
255 ⟶ 256 lerroa:
 
=== Banaketa etnikoa ===
2012ko datuen arabera, biztanleen %81,1 austriarrak dira, %2,7 alemaniarrak, %2,2 serbiarrak, %2,2 turkiarrak eta %11,5 beste herrialdeetakoak<ref>{{erreferentzia|izena= |abizena= |url=http://medienservicestelle.at/migration_bewegt/wp-content/uploads/2012/07/IBIB_2012_Integrationsbericht.pdf |izenburua=Kommission für Migrations und Integrationsforschung der Österreichischen Akademie der Wissenschaften"| argitaletxea=medienservicestelle.at |sartze-data=2016-10-25}}</ref>.
Austriako biztanle gehienek alemana erabiltzen dute, hala ere, austriar hiritartasuna duten sei gizatalde txikik (1976. urteaz geroztik, kroaziarrak, hungariarrak, txekiarrak, esloveniarrak, eslovakiarrak, eta 1994tik aurrera, ijitoak), ''talde etnikoa''-ren estatusa lortu zuten eta hainbat hizkuntza eskubide aitortu zizkieten. Gaur egun, atzerritarrak dira biztanleen %10 inguru.▼
 
=== Hizkuntzak ===
▲Austriako biztanle gehienek alemana[[aleman]]a erabiltzen dute, halaeta hori da hizkuntza ofiziala herrialde osoan. Hala ere, austriar hiritartasuna duten sei gizatalde txikik (1976. urteaz geroztik, kroaziarrakkroaziarrek, hungariarrakhungariarrek, txekiarraktxekiarrek, esloveniarrakesloveniarrek, eslovakiarrakeslovakiarrek, eta 1994tik aurrera, ijitoakijitoek), ''talde etnikoa''-ren estatusa lortu zuten eta hainbat hizkuntza eskubide aitortu zizkietenzitzaizkien. Gaur[[Kroaziera]] egunhizkuntza ofiziala da [[Burgenland]]en, atzerritarrak[[esloveniera]] dirahegoaldeko biztanleen[[Karintia]]n %10eta inguru[[hungariera]] Burgenlanden<ref name="cia"></ref>.
 
=== Hiri nagusiak ===
301 ⟶ 305 lerroa:
 
=== Hezkuntza ===
Austriako hezkuntza-sistema maila handikoa da. Duela gutxi arte, unibertsitatearen sarbidea doakoa zen baina orain kuota txiki bat ordaindu behar da, beste herrialde askorekinaskoren konparatutaaldean txikiagutxi izandabada ere. Austrian 20 unibertsitate daude, 8 hiritan banatuak.
 
== Austriar ospetsuak ==
"https://eu.wikipedia.org/wiki/Austria"(e)tik eskuratuta