|
== Historia ==
{{sakontzeko|Austriako historia}}
=== HistoriaurreaHistoriaurretik eta Erdi Aroa arte ===
Historiaurretik bertatik ezagutzen dira biztanleak Austrian. [[Goi Brontze Aro]]an eta [[Burdin Aro]] goiztiarrean [[Hallstatt kultura]] garatu zen. [[Erromatar Inperioa|Erromatarrek]] [[Norika]] zeltiar erreinua menderatu zuten. Bertan, ''Raetia'', ''Noricum'' eta izen''Pannonia'' berekoprobintziak probintziaeratu zituzten bertan, eta garrantzi handiko hiriak sortu: zuten.Vindobona ([[ErromatarViena]]), Inperioa|ErromakoLentia Inperioaren([[Linz]]) bukaeraneta Claudia ([[Klagenfurt]]). Danubio ibaia merkatari bide garrantzitsua bihurtu zen. III. eta VI. mendeen artean inbasio berriak izan ziren [[Danubio]]ren hegoaldeko lurraldean: [[bandalo]]ak, [[bavariargodo]]ak, [[eslaviarhuno]] etaak, [[avaroalaman]]ekak. inbaditu[[VII. zutenmende]]an [[Danubioavaro]]renen hegoaldeaninperioaren zegoenmende lurraldeageratu zen. [[788]]an, [[Frankoak|frankoen]] errege [[Karlomagno|Carolus Handiak]] lurraldea menpean hartu eta Ekialdeko Marka (''Marchia Orientalis'' edo ''Ostmark'') sortueratu zuen<ref name=Harlu>[http://www1.euskadi.net/Harluxet/hiztegia.asp?sarrera=Austria Austria], Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa</ref>.
[[IX. mendea]]ren amaieran, [[magyar]]rek [[Enns (ibaia)|Enns ibairainoko]] herbehereak inbaditu zituzten, baina [[955]]etik aurrera, [[Oton I.a Germaniako Erromatar Inperio Santukoa|Oto I.aren]] agintaldian, egotziakegotzi izan zirenzituzten. [[X. mendea|X.]] eta [[XIII. mendea|XIII.]] mendeen artean [[Babenberg]] familiak gobernatu zuen Ekialdeko Marka<ref name=guiamun>[http://www.guiadelmundo.org.uy/cd/countries/aut/History.html Historia de Austria] Guiadelmundo.org.uy</ref>. [[1156]]ko ''Privilegium MinusekOsterreich'' Austriaizena [[duke]]rri(«Ekialdeko bihurtu zuen.erresuma») [[1192]]anOton Babenbergtarrek [[Estiria]]ko dukerriaz (''Steiermark'') ere jabetu zirenIII.a [[1253]]tikGermaniako aurrera,Erromatar [[Bohemia]]koInperio [[OtakarSantukoa|Oton IIIII.a Bohemiakoa|Otakar II.ak]] aginduenperadore zuen.germaniarrak [[1278]]ko(983-1002) Dürnkrutekosinaturiko porrotarendokumentu ostean,batean [[Habsburgo]]agertu dinastiazen alemaniarrak boterea hartu eta agintean jarraitu zuen [[Lehen Mundu Gerra]]lehenengo artealdiz.
[[1156]]. urtean, Henrike II.a Babenbergekoak marka dukerri bihurtzea lortu zuen [[Frederiko I.a Germaniako Erromatar Inperio Santukoa|Frederiko I.a]] enperadorearengandik, ''Privilegium Minus''-aren bitartez; Viena bihurtu zen hiriburu. [[1192]]an, Babenbergtarrek [[Estiria]]ko dukerriaz (''Steiermark'') ere jabetu ziren. [[1253]]tik aurrera, [[Bohemia]]ko [[Otakar II.a Bohemiakoa|Otakar II.ak]] agindu zuen. [[1278]]ko Dürnkruteko porrotaren ostean, [[Habsburgo]] dinastia alemaniarrak boterea hartu eta agintean jarraitu zuen [[Lehen Mundu Gerra]] arte.
=== Habsburgotarren Aroa ===
[[XIV. mendea|XIV.]] eta [[XV. mendea|XV. mendeetan]] zehar, [[Habsburgo]]tarrek mendean hartu zituzten [[Austriako dukerriaDukerria]]ren inguruko eskualdeak mendean hartu zituzten. Hori zela eta, [[1438]]an [[Alberto V.a Habsburgokoa|Alberto II.a]] [[Germaniako Erromatar Inperio SantuaSantu]]renko enperadore hautatu zuten. Koroatua izan baino lehen hil zen arren, handik aurrera Inperio Santuko enperadoreak Habsburgo etxekoak izan ziren, salbuespen bakar batekin.
[[Habsburgo]]tarrekHabsburgotarrek, konkistaz ez ezik, oinordetzaz ere lortu zituzten lurraldeak. [[Maximiliano I.a Germaniako Erromatar Inperio Santukoa|Maximiliano I.a Habsburgokoak]], [[1477]]an [[Borgoinako dukerriaDukerria|BurgundiakoBorgoinako dukerrikoDukerriko]] oinordekoarekin ezkondu eta gero, [[Herbehereak]] bereganatu zituen. Maximilianoren seme [[Filipe I.a Gaztelakoa|FelipeFilipe EderrakEderra]], [[Joana Gaztelakoa|JoanaJoanarekin]], [[Gaztelako Erresuma|Gaztela]] eta [[AragoiAragoiko Erresuma|Aragoiko]]ko oinordekoarekin, ezkondu zenezzen. gero,Filipe eta Joanaren seme [[Karlos Habsburgokoa|Karlosek]], Filiperen seme eta Maximilianoren ilobak Habsburgotarren lurraldeak, BurgundiaBorgoina, Gaztela eta Aragoi ezoinordetzeaz ezikgain, [[Italia]]ko zati bat, [[Afrika]]ko lurraldeak eta [[Amerika]]ko lurrak ere jaso zituen. Karlosek [[1555]]-[[1556|56an]] abdikatu zuen. Espainia eta Herbehereak [[Filipe II.a Espainiakoa|Filipe II.a]] semeari utzi zizkion eta Austria [[Fernando I.a Germaniako Erromatar Inperio Santukoa|Fernando I.a]] anaiari<ref name=Harlu/>.
Fernando I.a Habsburgokoa [[Ana Jagellon Hungariakoa|Ana Jagellonekin]], [[Bohemiako Erresuma|Bohemiako]] eta [[Hungariako Erresuma|Hungariako]] erregearen alabarekin, ezkondu zen. [[1526]]anko [[Mohácseko gudua]]n [[Luis II.a Hungariakoa]] hil ostean, Fernando eta Anak bi erresuma horiek jarauntsi zituzten. Hala ere, [[1533]]ko Konstantinoplako Itunak hiru zatitan banatu zituen Hungariako erresumakoErresumako lurrak: iparraldea eta mendebaldea Habsburgotarrentzat, erdialdea [[Otomandar Inperioa]]rentzat eta [[Transilvania]] [[Joan Zapolya]] eta honen oinordekoentzat<ref name=guiamun/>.
[[Fernando II.a Germaniako Erromatar Inperio Santukoa|Fernando II.a]], Bohemiako erregea [[1617]]tik eta Hungariakoa [[1618]]tik, [[kontrarreforma]] bultzatzen eta katolizismoa inposatzen saiatu zen. Baina [[Bohemia]]ko protestanteek Fernando kargutik kendu zuten eta, bereharen ordez, [[FederikoFrederiko V.a Palatinatuakoa|FederikoFrederiko V.a]] aukeratu zuten errege. HauHori izan zen [[Hogeita Hamar Urteko Gerra]]ren hasierapiztu zuena<ref>[http://www.britannica.com/EBchecked/topic/204463/Ferdinand-II Ferdinand II] Encyclopædia Britannica</ref>.
=== Austria Europako boterea ===
|
