Hong Kong: berrikuspenen arteko aldeak

'''Hong Kong'''<ref name= Euskaltzaindia171.araua>{{Erreferentzia|url=http://www.euskaltzaindia.net/dok/arauak/Araua_0171.pdf|egilea=[[Euskaltzaindia]]|data = 2012-06-29|izenburua= 171. araua: Asiako toponimia|sartze-data = 2013-02-10}}</ref> [[Txinako Herri Errepublika]]ko [[Administraturiko Lurralde Bereziak|administrazio eskualde berezia]] [[penintsula]] batez eta zenbait uhartez osatutako eskualdea duguda. Ekialdeko Txinako Itsasoko portu garrantzitsu bat da ([[Perla ibaiaren delta]]n). [[1997]]. urtera arte [[Erresuma Batua]]ren [[kolonia (argipena)|kolonia]] izan zen.

Hong Kong Txinako bi "administrazio eskualde berezietako" bat dugu. Bestea [[Macau|Makau]], [[Portugal]]en kolonia ohia. Bi eskualde hauetanhorietan ez da [[ekonomia sozialista|sistema ekonomiko sozialista]] aplikatzen.: [[Merkatumerkatu libre]]ak agintzen du bertan. Hong Kongek autonomia maila handia mantendu du, kanpo-harremanetan eta defentsan izan ezik. [[2008]]aren bukaeran 7.000.000 biztanletik gora izatea espero zen.

Hong Kong, [[Txinako Herri Errepublika|Txinako]] hegoaldeko kostaldean dago, [[Macau]]tik 60 kilometrora eta [[Perla ibaiaren delta]]ren hego-ekialdean. Ekialde, hegoalde eta mendebaldean Txinako hegoaldeko itsasoarekin egiten du muga, eta iparraldean, [[Guangdong]] probintziako [[Shenzhen]] hiriarekin. Hiriak 1.104 kilometro koadrokokm²ko azalera dauka, batez ere [[Hong Kong uhartea]], [[Lantau uharte]]a eta [[Kowloon penintsula]]n eta 200 goragorako uharte txikiagoetan.

Hiriko azalera gehiena gune menditsu eta aldapatsuek osatzen dutela eta, hiriko azaleraren %25ak 25ek bakarrik balio du eraikitzeko. Horrez gain, Hong Kongeko gobernuak, inguruko mendi eta itsasaldearen %40a 40 babesturik dauka, bertan, eraikuntza debekatuz eta animalien erretserba sare bat osatuz. Hiriaren auzo berriak, Kowloon penintsula eta "New Territories" edo Lurralde Berrietan eraiki dira, Hong Kongeko jatorrizko sorrera gunetik iparraldera.

Hiriko punturik altuena Tai Mo Shanen dago, itsasoaren mailatik 958 metrora. Hong Kongeko kostaldea, nahiko aldakorra da, hondartza, badia, ibai eta amildegi asko dauzka.

Hong Kongek klima azpitropikala dauka eta [[Asia]] hegoaldeko [[montzoi]]aren menpe dago,. urtekoUrteko prezipitazioen bi herenak [[maiatz]]etik [[irail]]era jausten dira. Tenperatura nahiko epela da urte osoan zehar eta [[uda]] garaian [[zikloi tropikal|tifoien]] etorrerainoiz gertairitsi daitekedira.

Hirian [[Neolito]] garaiko aztarnak aurkitu dira. ''Hong Kong'' izena, hala ere, ez zen [[1842]]ko [[Nankingo tratatu]]a sinatu arte aipatu. Gunea bisitatu zuen lehen europar esploratzailea Jorge Alvares [[portugal]]darra izan zen, [[1513]]. urtean. [[1839]]. urtean [[Qing Dinastia]]ko buruzagiak, opioa inportatzeri ezetz esan ostean, [[Txinako Herri Errepublika|Txina]] eta [[Britainia Handia]]ren arteko Opioaren Lehen Gerra piztu zen. [[1841]]. urtean [[Britainia Handia|Britainia Handiko]] Armadak [[Hong Kong uharte]]a okupatu zuen, eta gerra amaitzeanamaitutakoan, [[Nankingo Tratatu]]aren sinatzearen bitartez, uhartea britainiarrei utzi behar izan zieten [[txinako Herri Errepublika|txinatarrek]].

UrtebeteHandik beranduagourtebetera, [[Britainia Handia]]k Victoria Hiria izeneko kolonia sortu zuen. [[1860ko hamarkada]]ko Opioaren Bigarren Gerran, britainiarren kontrolpeko eremua [[Kowloon penintsula]]ra zabaldu zen. [[1898]]. urtean [[Britainia Handia|Britania Handiak]] [[Lantau uharte]]aren eta iparraldeko uharteen gaineko emakida lortu zuten [[Txinako Herri Errepublika|Txinako]] gobernuaren eskutik (gaur egun, gune hauhura "Lurralde Berriak" izenezizenaz da ezaguna).

Hiriak, ia zazpi milioi biztanle zituen [[2006]]. urtean<ref>[http://www.censtatd.gov.hk/hong_kong_statistics/statistics_by_subject/index.jsp?subjectID=1&charsetID=2&displayMode=T Hong Kongeko erroldari buruzko webgunea.]</ref> (6,99 milioi zehazki). Hiriko ugaltze tasa 0,95 ume emakumeko da, hots, munduko batez-bestekorik baxuenetakoa da, baina nahiz eta hazkunde naturala txikia izan, [[Txinako Herri Errepublika|Txinatik]] datozen hainbat etorkinen etorrera dela eta, biztanleriakbiztanleria ez dio hazteari utzida azken urteetan gutxitu, etaurtez urterourte 45.000 biztanle gehiago irabazten ditubaititu hiriak.

Hong Kongeko biztanleriaren %95a 95 [[txinako Herri Errepublika|txinatar]] jatorrikoa da, gehienak kantondar txinatarrakkantondarrak. Biztanleriaren gainontzeko %5a, 5 [[india]]r, [[nepal]]dar, [[vietnam]]dar eta [[Europa]] eta [[Ameriketako Estatu Batuak|Ameriketako Estatu Batuetatik]] etorritako pertsoneketorritakoek osatzen dute.

Hiriko tranbiak, munduko bi solairuko tranbia bakarrak dira. [[1881]]. urtean proposatu zuten lehen aldiz tranbiak eraikitzea, baina garai hartan inork ez zuen oraindik txikia zen hiri hartan garraio publiko sare bat eraikitzeko dirua gastatu nahi izan. Hamakarda batzuk beranduago [[XX. mendea]]ren hasieran tranbia martxan jarri zen. Gaur egun 13 kilometro luze da tranbia sarea.

Hong Kongeko portua kontainer gehien mugitzen dituen [[Txinako Herri Errepublika|Txinako]] portua da, [[Shanghaiko portua]]rekin batera. Hori dela eta, kontainer garraioaren zama errazteko hamaika terminal daude portuan, horietatik; handienahandienak, 9 Hegoalde terminalaterminalak, 490.000 metro koadroko azalerarekinazalera du.