Donostiako ikastolen historia: berrikuspenen arteko aldeak

Donostiako lehenengo ikastola [[Kanpandegi kalea]]n sortu zuen [[Migel Muñoa]]k 1914an.<ref>{{Cite web|url=http://www.hikhasi.eus/artikulua/265|izenburua=ETXEBERRIA, Elias:|sartze-data=2016-06-04|egunkaria=|aldizkaria=hikhasi|abizena=|izena=|egile-lotura=|hizkuntza=|formatua=}}</ref>Bertan, neska zein mutilek ikasten zuten, beraz ikastola mistoa zen. Beranduago hedatu ziren ikastolak erdi aldera zein Gros auzora. Erdialdeko ikastola Etxaide kalean egon zen, eta Grosekoa berriz, Peña y Goñi kalean. Ikastola hauek [[Gerra zibil|1936.ko gerratean]] desagertu egin ziren. Gaur egun Donostiako auzo bakoitzean gutxienez ikastola bat dago, eta aldi berean, eskola publiko guztietan euskaraz irakasten da.

Migel Muñoak sortutako ikastolak aurrera jarraitu zuen eta beste bi ikastola zabaldu ziren, bata Etxaide kalean «Arantzazu-ko Ama Birjinaren Ikastola»<ref>{{Cite book|hizkuntza=eu|izenburua=HEZKUNTZAREN HISTORIA EUSKAL HERRIAN: IKASTOLA, Elbira Zipitriaren biografiarako jakingaiak: Ikastola Donostian 1942-1969 urte bitartean|urtea=1991|abizena=Aranburu Puente|izena=Xabier|orrialdeak=9-74|orrialdea=15|argitaletxea=Cuadernos de Sección. Educación 4.(1991), San Sebastián: Eusko Ikaskuntza.|ISBN=ISSN 0213-3636}}</ref> erdi aldean eta bestea berriz Gros auzoko Peña y Goñi kalean. Ikastola hauek izan ziren hasiera batean euskarari ahotsa eman zioten eskolak eta ikastola deitura hartu zutenak.<ref>{{Cite web|url=http://wwwDonostian.hikhasi.eus/artikulua/265|izenburua=ETXEBERRIA, Elias:|sartze-data=2016-06-04|egunkaria=|aldizkaria=hikhasi|abizena=|izena=|egile-lotura=|hizkuntza=|formatua=}}</ref>

Karkizano kaleko ikastola 1951an, Maria Dolores Goia donostiarrak zabaldu zuen bere etxean,. hasieran Parte zaharrekoekin gertatzen zen bezala, hamar haurrek hartzen zuten eskola goizean eta beste hamarrek arratsaldean, saio bakoitzak bi ordu zituen<ref>{{Cite. book|hizkuntza=eu|urtea=1990|abizena=AranburuUrte Puente|izena=Xabier|orrialdeak=197-225|orrialdea=|argitaletxea=Euskobatzuk Ikaskuntza|ISBN=84-87471-06-4|izenburua=Hezkuntzaren historia Euskal Herrianberanduago, ikastola : María Dolores Goya (Gros-eko Ikastola), Ikastaria. Cuadernos de Educación}}</ref>. 1965an bulegoak izandako bi lokal lortu,eta ikastola etxetik kanpora atera zen eta ikasle kopurua jada handitzen hasia bazen ere, gehiago handitu zen, eta gainera ikasleak goiz eta arratsaldez etortzen hasi ziren. Aldi berean orduz kanpo eta gurasoekhorrela nahi zuten ikasleekgurasoen seme-alabek, sei urtetik aurrera frantsesera ere ikas zezaketen, Parte zaharrean egiten zuten antzera, Miren Egañak Eskola Frantsesetan ikasi zuen eta frantsesera baitzekien.<ref>{{Cite aldizkari|abizena=Egaña|izena=Miren|egile-lotura=|izenburua=Kantu herrikoiak ikastolan baliabide. Donostiako Karkizano kaleko ikastola, 1964-75|aldizkaria=Jentilbaratz. 105-118|argitaratze-lekua=Donostia|liburukia=7|alea=|data=2001|urtea=|url=|sartze-data=|issn=}}</ref> Oltra Moltó Gipuzkoako [[Gobernadore Zibil]] zenak , 1968an mehatxatu zituen ikastolak eta azkenean legalizarazi zituen. Artean zenbait guraso Kontxita Beitia pasaitarraren gidaritzapean Grosen ikastola handi bat behar zela eta, [[Zurriola ikastola]] zabaldu zen [[1969]]an. Bi ikastola hauek San Inazio parrokiaren menpe legalizatu ziren 1969an.

[[Karmele Esnal]] oriotarra, lehenbizi Pedro Egaña kalean eta gero [[Artzain Onaren katedrala|Artzai Ona]]ren zabalgunean aritu zen 1955az geroztik. Karmelek praktikak egineginak zituen Elbirarekin bide zabal bat irekiz, beste herri batzuetatik etorriko zirenentzat bidea zabalduz. [[Santo Tomas Lizeoa]] zabaldu zuten batxilergoa ikasi ahal izateko [[Bizkaia pasealekua (Donostia)|Bizkaia pasealekua]]n [[1960]]an, Koldo Mitxelena, Jose Migel Zumalabe, Carlos Santamaria, Juan Goia beste batzuen artean. Ikastolek bide berri bat egiten hasi ziren, kultur munduko pertsonak inplikatuz bai eta gurasoak ere. Loistarain baserria erosi zuten Ibaetan, eta bertan eraikin bat egin zuten. 1965an joan zen Karmele Esnal lana egitera Santo Tomas Lizeora 1997arte, jubilatu zen arte.

[[Jakintza ikastola (Donostia)|Jakintza ikastola]] guraso elkarteak sortu zuen 1967an, eta aurrekoek izan zituzten arazo berak izan zituzten Gipuzkoako gobernadore zibilak legalizatu zituenean ikastolak. Bertakoekin, eta Amarakoekin bildu zen maiz Miren Egaña, zer egin erabakitzeko. Azkenean zera erabaki genuen: elizaEliza katolikoak konkordatua zuenizaki Francorekin., erabat Elizakkomenigarria berezela eskolakikastolak edukiElizaren zitzakeenmenpe etalegeztatzea, hitzarmen horretan ez zenbaitzen hizkuntzaren arazorik aipatzen