Mahoma: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
Xirkan (eztabaida | ekarpenak)
No edit summary
Xirkan (eztabaida | ekarpenak)
No edit summary
27. lerroa:
 
== Biografia ==
=== Lehen urteak ===
Mahoma [[Meka]]n jaio zen [[570]]ean, [[Quraix]] tribuko familia aberats batean. Aita Abd Ala ibn Abd al-Mutalib zen, hashimi klaneko kidea, eta Mahoma sortu baino lehen hil zen. Tradizioaren arabera, haurra [[basamortu]]ko familia [[beduino]] batera eraman zuten jaio eta laster, uste baitzuten desertuko bizitza Mekakoa baino osasuntsuagoa zela<ref>{{erreferentzia|abizena= Watt |izena= W. Montgomery|url= http://referenceworks.brillonline.com/entries/encyclopaedia-of-islam-2/halima-bint-abi-dhuayb-SIM_2648 |izenburua= Ḥalīma Bint Abī Ḏh̲uʾayb |bilduma = Encyclopaedia of Islam, Second Edition| argitaletxea= referenceworks.brillonline.com|data= 2016-6-30}}</ref>. Beraz, bi urte bete arte Halima izeneko amatzakoarekin bizi izan zen. Sei urte zituenean, ama hil zen, eta umea aitona Abd al-Mutalib-en gain gelditu zen. Aitona bi urte geroago hil zenez, osaba Abu Talib, [[Ali ibn Abi Talib]]en aita, arduratu haurraren heziketaz<ref name="pignon">{{erreferentzia|abizena= Pignon |izena= Tatiana |url= http://www.lesclesdumoyenorient.com/Mahomet-571-632-et-les-debuts-de-l.html |izenburua= Mahomet (571-632) et les débuts de l’Islam |bilduma = Les clés du Moyen-Orient| argitaletxea= lesclesdumoyenorient.com|data= 2016-6-30}}</ref>.
 
Gaztaroan, [[Damasko]] eta Meka artean aritu zen merkataritza lanetan, [[Khadija]]ren esanetara. Khadija, Juwaylid ({{lang|-ar|خديجة بنت خويلد}}) merkatariaren alaba, alargun aberatsa zen, Mahomak baino 20 urte gehiago zituenzituena. alargunMahomak aberatsa25 urte zituelarik, eta MahomarekinKhadijarekin ezkondu zen; —Mahomak 25 urte zituela—. 4lau alaba izan zituzten<ref name="pignon"></ref>: Zainab, Ruqayyah, Umm Kulzum eta Fatima<ref>Fatimak (badirudiizena eman zion [[Fatimitar Kaliferria|Fatimitar Kaliferri]] [[xiita]]ri; izan ere, fatimitarrek Fatima eta [[Ali ibn Abi Talib|Aliren]] ondorengotzat dute beren burua.</ref>. biBi seme ere izan zituelazituztela dirudi, Al-Qasim eta Abdullah, baina berehala hil ziren).; Zazpigarrenzazpigarren semeume bat ere izan zuen Medinan, Mariyah Al-Qibtia-rekin (Mariyah, [[kopto]]a)arekin: Ibrahim. Seme hau ere berehalaoso gazterik hil zen, 17 edo 18 hilabete zituelarik.
 
=== Jainkoaren profeta ===
[[610]].-[[611]] urteanaldean, Mahomak 40 urte zituen etazituela, [[Gabriel goiaingerua]] (Jibril, {{lang|-ar|جبريل}}, ''Jibril'') azaldu omen zitzaion, Mekatik gertu dagoen mendi batean<ref name="pignon"></ref>. Jainkoak bidaltzen zizkion bertsoak buruz ikasi eta behin eta berriro errepikatzeko agindua jaso zuen; geroago, gerobertso horiek [[KoranaKoran]]nean idatzikoidatzi zirenakziren. Gabrielek azken profeta zela esan zion, eta Jainkoaren hitza predikatzen hasi behar zuela. ErlijioMekako biztanleek jarraitzen zuten betidaniko politeismoaren aurrean, erlijio berri hau [[monoteismo|monoteista]] zen<ref name="lut"></ref>, eta Azken Epaiaren Eguna iragartzen zuen.
 
Koranak esaten duen bezala, Mahoma analfabetoa zen (''ummi''). Gabrielek esan zion Jainkoaren hitza "memorion"-en esku utzi zuen, eta hauek behin eta berriro errezitatuz memorizatu egin zuten. Profeta hil zenean, inongo aldaketarik gabe jaso nahian, idatziz jarri zuten. Horrela izan ziren grabatuak Koranaren bertsoak.
38 ⟶ 39 lerroa:
Mahomak ez zituen aurrez aurre judu eta kristau erlijioak ukatzen, baina Jainkoak bera bidali zuela zioen bere irakaskizunak osatu eta hobetzearren.
 
=== Hejira ===
{{sakontzeko|Hejira}}
[[Fitxategi:Siyer-i Nebi 151b.jpg|thumb|250px|Mahoma, Kaaban (Nakkaş Osman, [[1595]] inguru, [[Istanbul]]).<br />[[XVI. mende]]tik aurrera, Mahomaren aurpegia beloz estalia irudikatzen hasi zen.]]
47 ⟶ 48 lerroa:
Azkenean, Jathrib-era (gero Medina izango zenera) joan zen bere jarraitzaileekin, [[Hejira]] ({{lang|ar|هجرة}}) izenez ezagutzen den bidaian. Bere tribuekiko edo familiekiko harremanei uko egin eta Islamarekiko konpromisoa indartu zuen. Migrazio honek markatzen du islamiar egutegiaren hasiera.
 
=== Ezkontza politika eta egonkortasuna ===
* Jadiya hil ondoren, Sawdah-ekin ezkondu zen.
* Emaztea hil ondoren, Mahoma Aisharekin ezkondu zen, adiskide zuen [[Abu Bakr]]en alabarekin, alegia. Gerora, Mahoma hil ondoren, musulmanen burua izan zen. Askoren ustetan, Aishak 6 urte zituen eta Mahomak 54, ezkontza 9 urte bete arte kontsumatu ez bazuten ere. Beste batzuen iritziz, Abu Bakren alabak zaharrago behar zuen garai hartan.
57 ⟶ 58 lerroa:
Gizon horiek izan ziren ondoko urteetan Mahomaren ondorengo; beraz, lehenengo lau kalifak Mahomarekin erlazionatuta zeuden, ezkontza ezberdinak medio. Musulmanek ''rashidun'' ({{lang|ar|الخلفاء الراشدون}}) deitzen diete, "zuzenduak".
 
=== Gerra Santua ===
Medinan hasi zen bere erlijioa indar hartzen. Gerra piztu zen Meka eta Medinaren artean eta Mahomaren jarraitzaileak irten ziren garaile. Horretarako sortutako armada berriak borrokarekin jarraitu zuen eta Arabia osoa konkistatzeari ekin zion. Mahoma hil orduko, [[Arabiar penintsula]] osoa hartuta zuen, [[Siria]] eta [[Palestina]]rekin batera, eta Islama zabaltzen ari zen eten gabe. Mahomaren jarraitzaileek bide horretatik jarraitu zuten eta Palestina, Siria, [[Mesopotamia]], [[Persia]], [[Egipto]], Afrika iparraldea eta [[Espainia]] ere hartu zituzten.
 
=== Heriotza ===
Gaixotasun motz baten ondoren, [[632]]ko ekainaren 8an hil zen, Medinan, 62 urte zituelarik.