Mahoma: berrikuspenen arteko aldeak

'''Mahoma''' edo '''Mahomet''',<ref>EIMA: [http://www.hezkuntza.ejgv.euskadi.net/r43-573/eu/contenidos/informacion/dih/eu_5490/adjuntos/estilo_liburua/ONOMASTIKA/IZEN%20ZERRENDAK.pdf ''Eskola-liburuetako onomastikaren, gertaera historikoen eta artelanen izenak. Zerrendak''].</ref>, izen jatorrizosoa '''Abu l-Qasim Muhammad ibn Abd Allah al-Hashimi al-Qurashi''' —({{lang-ar|محمد}};, transliterazioa: ''Muḥammad''—; ([[Meka]], [[Arabia]], —gaurgaur egun [[Saudi Arabia]]—, [[570]]eko [[apirilaren 26]]aren inguruan - [[Medina]], Arabia —gaur egun Saudi Arabia—, [[632]]ko [[ekainaren 8]]a) [[Islam]]aren azken profeta da. [[Musulman]]ek [[Islam]]aren ardatzak Mahomaren aurretik ere bazirela uste dute eta eurentzat [[Adam]], [[Noe]] (Nuh), [[Moises]] (Musa) eta [[Jesus Nazaretekoa|Jesus]] (Isa) ere [[Jainko]]ak bidalitako profetak ziren. Musulmanen arabera, [[Jainko|Jainkoak]], Gabriel goiaingeruaren bitartez, errebelazioa egin zion Mahoma profetari.

Mahoma [[Meka]]n jaio zen [[570]]. urtean, Koraix (Quraysh) tribuko familia aberats batean. Aita Abd Ala ibn Abd al-Mutalib zen, hashimi klaneko kide, eta Mahoma jaio baino lehen hil zen; ama, berriz, 6 urte zituenean galdu zuen. Aitona Abd al-Mutalib arduratu zen umeaz hasieran, eta, Halima, emakume [[beduino]] baten esku, jarri zuen umea. Honek basamortuan[[basamortu]]an hazi eta hezi zuen haurra, bere ustetan onura handiak baitzituen honekhorrek edonorentzat. 8 urte zituenean aitona galdu zuen eta osaba Abu Talib, [[Ali]]ren, [[ibn Abi Talib|Ali kalifa]] izango zenaren aita, arduratu zen bere heziketaz.

[[Damasko]] eta Meka artean aritu zen merkataritza lanetan, [[Khadija|Jadiyaren]]ren esanetara. JadiyaKhadija Juwaylid ({{lang|ar|خديجة بنت خويلد}}) merkatariaren alaba zen, Mahomak baino 20 urte gehiago zituen alargun aberatsa, eta Mahomarekin ezkondu zen —Mahomak 25 urte zituela—,. 4 alaba izanezizan zituzten: Zainab, Ruqayyah, Umm Kulzum eta Fatima (badirudi bi seme ere izan zituela, Al-Qasim eta Abdullah, baina berehala hil ziren). Zazpigarren seme bat ere izan zuen Medinan, Mariyah Al-Qibtia-rekin (Mariyah, koptoa[[kopto]]a): Ibrahim. Seme hau ere berehala hil zen, 17 edo 18 hilabete zituelarik.

[[610]]. urtean, Mahomak 40 urte zituen eta [[Gabriel goiaingerua]] (Jibril, {{lang|ar|جبريل}}) [[aingeru]]a azaldu omen zitzaion. Jainkoak bidaltzen zizkion bertsoak buruz ikasi eta behin eta berriro errepikatzeko agindua jaso zuen, geroan,gero [[Korana|Koranen]]n idatziko zirenak. Gabrielek azken profeta zela esan zion, eta Jainkoaren hitza predikatzen hasi behar zuenzuela. Erlijio berri hau [[monoteismo|monoteista]] zen, eta Azken Epaiaren Eguna iragartzen zuen.

KoranekKoranak esaten duen bezala, Mahoma analfabetoa zen (''ummi''). Gabrielek esan zion Jainkoaren hitza "memorion"-en esku utzi zuen, eta hauek behin eta berriro errezitatuz memorizatu egin zuten. Profeta hil zenean, inongo aldaketarik gabe jaso nahian, idatziz jarri zuten. Horrela izan ziren grabatuak KoranenKoranaren bertsoak.

Mahomak ez zituen aurrez aurre judu eta kristau erlijioak ukatzen, baina Jainkoak bera bidali zuela zioen bere erakusketakirakaskizunak osatu eta hobetzearren.

Mahomaren jarraitzaileak ugaritzen ari ziren eta mehatxu izaten hasi zen tribuetako buruzagientzat. Tribu hauen aberastasuna [[Kaaba]]n zetzan, Mekako erlijio gune garrantzitsuena zeneangarrantzitsuenean. Mahoma politeismoaren aurka zegoen eta horrek arrisku handia zekarkion bere tribuari, qurayshi-ri, [[Kaaba]]renKaabaren zaintzaile baitziren. Hori izan zen Mahoma eta bere jarraitzaileei egin zitzaien jazarpenaren arrazoi nagusienetako bat.

Bizitza arriskutsua bihurtu zen eta Mahomak hainbat atentatu sufritupairatu zituen. [[619]]an, Jadiya, Mahomaren emaztea, eta osaba Abu Talib hil ziren. ''Tristuraren urtea'' deitu izan zaio. Mahoma kide zuen klan hark ere atzera egin zion, eta bere jarraitzaileak jazartzeari ekin zion.

Azkenean, Jathrib-era (gero Medina izango zenera) joan zen bere jarraitzaileekin, ''[[Hejira]]'' ({{lang|ar|هجرة}}) izenez ezagutzen den bidaian. Bere tribuekiko edo familiekiko harremanei aldeuko egin eta Islamarekiko konpromisoa indartu zuen. Migrazio honek markatukomarkatzen du islamiar egutegiaren hasiera.

* Emaztea hil ondoren, Mahoma Aisharekin ezkondu zen, adiskide zienzuen [[Abu Bakr]]en alabarekin, alegia. Gerora, Mahoma hil ondoren, musulmanen liderburua izangoizan zen. Askoren ustetan, Aishak 6 urte zituen eta Mahomak 54, ezkontza 9 urte bete arte kontsumatu ez bazuten ere. Beste batzuen iritziz, Abu Bakren alabak zaharrago behar zuen garai hartan.

* Medinan, Hafsahekin ere ezkondu zen, [[Umar]]ren alabarekin. Hau izangoizan zen Abu Bakr-en ondorengo. Ezkontza haien bidez, Mahoma eta haren jarraitzaile nagusien artean harremanak finkatzen ari ziren. Ezkontza gehiago ere izan ziren.

* Mahomaren alaba, Fatima, [[Ali ibn Abi Talib|Alirekin]] ezkondu zen, Mahomaren lehengusuarekin.

Gizon horiek izangoizan ziren ondorengoondoko urtetanurteetan Mahomaren ondorengo; beraz, lehenengo lau kalifak Mahomarekin erlazionatuta zeuden, ezkontza ezberdinak medio. Musulmanek ''rashidun'' ({{lang|ar|الخلفاء الراشدون}}) deitzen diete, "zuzenduak".

Medinan hasi zen bere erlijioa indar hartzen. Gerra piztu zen Meka eta Medinaren artean eta Mahomaren jarraitzaileak irten ziren garaile. Horretarako sortutako armada berriak borrokarekin jarraitu zuen eta Arabia osoa konkistatzeari ekin zion. MahomarenMahoma heriotzarakohil orduko, Penintsula[[Arabiar penintsula]] osoa hartuta zuen, jada, [[Siria]] eta [[Palestina]]rekin batera, eta Islama zabaltzen ari zen gelditueten gabe. Mahomaren jarraitzaileek bide horretatik jarraitu zuten eta Palestina, Siria, [[Mesopotamia]], [[Persia]], [[Egipto]], Afrika iparraldea eta [[Espainia]] ere hartu zituzten.

Gaixotasun motz baten ondoren, [[632]]ko ekainaren 8an hil zen, Medinan, 62 urte zituelarik, Medinan.

Abu Bakr, Aisharen aita, Mahomaren hirugarren emaztearen, aita, aukeratu zuten Mahomaren ondorengo, kalifa, bera baitzen Mahomaren gogoko.

Fatima eta berehonen seme-alabak bizi ziren Mahoma hil ondorenzenean. [[Xiismo|Xiiten]] ustez, Fatimaren senarra, Ali, eta bere ondorengoak izan ziren Islamaren benetako liderrakburuzagiak. [[Sunismo|Suniek]], ados ez daudebadaude adosere, baina Mahomaren ondorengoak errespetatzen dituzte.

Mahomaren bizitzaren berri [[Korana|Koranen]]ren bidez jaso dugu eta ezagutzen diren biografia zaharrenak [[Ibn Ishaq]]en ([[768]]. urtean, Mahoma hil eta 120 urtetara idatzia) Jainkoaren profetaren bizitza eta [[al-Waqidi]]rena ([[822]]) dira.