Euskal Nazio Askapenerako Mugimendua: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
«Ezker abertzalea» orrira birbideratua |
No edit summary |
||
1. lerroa:
{{lanean|Oraina}}
[[Fitxategia:Herrikotaberma.jpg|thumb|Santutxuko [[Herriko Taberna]] ilegalizatutako [[EAE-ANV]] pankarta erakusten [[2007ko udal hauteskundeetan]]
'''Euskal Nazio Askapenerako Mugimendua''', '''ENAM''' edo askotan bere erdal hizkiengatik ezagunagoa '''MLNV''' hau da, Movimiento de Liberación Nacional Vasco, 1980 eta 1990. hamarkadetan ezaguna egin zen eta [[independentzia]] eta [[sozialismo]]a helburu zituen mugimendu politikoa izendatzeko erabiltzen ziren siglak ziren. ETArekin lotura zuelakoan eta mugimendu horretako erakunde horietako askok ilegalak izanda eta bere partaideak gartzelan egonda, 2000. hamarkadan '''Ezker Abertzalea''' izena erabiltzen hasi zen kasu batzuetan esanahi berdinarekin.
== Historia ==
Franco hil eta gutxira, KAS plataforma politikoaren ideiak ontzat hartu zituen talde eta erakunde ugarik izan ziren ENAMen partaide. [[Herri Batasuna]] alderdiaren inguruan antolatu zen baina talde edo erakunde bakoitzak bere autonomia zuen.
[[1980ko hamarkada]]n mugimendu politiko honi '''Euskal Nazio Askapenerako Mugimendua''' (ENAM, edo ''MLNV'' [[gaztelania]]z) zeritzaion; baina [[2000ko hamarkada]]tik aurrera ''Ezker Abertzalea'' izena orokortu egin zen. Izendapen horren erabilera, hau da, ''Ezker Abertzalea'' izena ENAMekoa ordezkatu zuen [[Espainiako Alderdien Legea]]ren ondorioz ENAMeko hainbeste alderdi eta erakunde legez kanpo bihurtzearekin batera. Hala eta guztiz, sektore politiko horrek (Euskal Herriko mugimendu ezkertiar eta abertzalean handiena) Ezker Abertzalea izena erabiltzen zuen dagoeneko.<ref>[http://www.berria.info/albisteak/56214/ezker_abertzalearen_apustu_estrategiko_berriaren_emaitza.htm Ezker abertzalearen apustu estrategiko berriaren emaitza] ''Berria'', 2011-10-21</ref>
Mugimendu hau [[Herri Batasuna]] alderdiaren inguruan antolatzen zen [[Hego Euskal Herria]]n, baina [[2000]] urtetik aurrera, [[Batasuna]] bilakatu zen mugimenduaren erreferente politiko nagusia zazpi herrialdeetan. [[2002]]an, baina, Espainiako Gobernuak [[Espainiako Alderdien Legea|Ezker Abertzaleko alderdien legez kanporatzeari]] ekin zion, Hego Euskal Herrian Batasuna, [[Eusko Abertzale Ekintza]] eta beste hainbat erakunde eta hautes zerrenda debekatuz.<ref>{{Erreferentzia | abizena = Elduaien | izena = Oihana | izenburua = 600dik gora zerrenda baliogabe | egunkaria = Berria | argitaratze-lekua = Andoain | data= Urtarrilaren 15a, 2009 | urtea = 2009 | hila = Urtarrila | hizkuntza = eu | url = http://paperekoa.berria.info/harian/2009-01-15/008/004/600dik_gora_zerrenda_baliogabe.htm | eskuratze data = 2011-12-25}}</ref> [[Ipar Euskal Herria]]n, aldiz, eragile horiek legezkoak dira.
[[Aralar (alderdi politikoa)|Aralar]] alderdiak, bere aldetik, bere burua Euskal Nazio Askapenerako Mugimenduaren partaidetzat aldarrikatu izan zuen batzuetan, mugimenduaren gehiengoari ''ezker abertzale ofiziala'' deituz.<ref>{{es}} [http://www.diariovasco.com/v/20110728/politica/aralar-aboga-izquierda-abertzale-20110728.html Aralar aboga por una izquierda abertzale unida que defienda «una paz irreversible»] ''El Diario Vasco'', 2011-07-28</ref>
== Partaideak ==
*[[Koordinadora Abertzale Sozialista]] KAS, Euskal Herriko ezker abertzaleko taldeak koordinatzeko 1975ean, Burgosko Prozesuaren testuinguruan, sortutako plataforma politikoa izan zen. Urte luzeetan, plataforma honen inguruan bilduko dira ENAMeko erakundeak.
=== Alderdi politikoak ===
*[[Euskal Herriko Alderdi Sozialista|EHAS]]
*[[Langile Abertzale Iraultzaileen Alderdia|LAIA]]
*[[Eusko Abertzale Ekintza]], EAE-ANV. MLNVren inguruan egon eta gero, 2008ko otsailan, Espainiako Gorteak ilegala zela esan zuen ETAren zati bat zelakoan.
*[[Herri Alderdi Sozialista Iraultzailea]], HASI, ETAren beso polikotzat kontsideratua zegoen.
*[[Herri Batasuna]], HB
*[[Batasuna]] 2003tik ilegala Espainian ez Frantzian.
*[[Euskal Herrialdeetako Alderdi Komunista]], EHAK-PCTV.
*[[Herritarren Zerrenda]] (HZ). Ilegala Espainian, ez Frantzian.
*[[Autodeterminaziorako Bilgunea]] (AuB). 2004ko Europar Batasunerako hauteskundeetarako aurkeztu zen baina ilegalizatu egin zuten.
*[[Askatasuna]] (Freedom) 1998ko abuztuaren 31an sortu zen, 2009 otsailaren 8an, ilegala bihurtu zen ETArekin arremana zuelakoan.
*[[D3M]] Demokrazia Hiru Milioi. 2009ko Eusko Jaurlaritzarako hauteskundeetan parte hartzeko aurkeztu zen. 2009 otsailaren 8an, ilegala bihurtu zen ETArekin arremana zuelakoan, goiko Askatasua bezela.
=== Talde armatuak ===
* Talde armatuak: [[ETA politiko-militarra|ETA (pm)]] hasiera batean eta geroago [[Euskadi Ta Askatasuna|ETA]](m) ere.
=== Sindikatuak ===
*[[Langile Abertzale Komiteak|LAK]]
*[[Langile Abertzaleen Batzordeak]] (LAB) sindikatuak.
=== Gazte erakundeak ===
*[[Jarrai]]. Espainiako Barne Ministeriorentzat [[kale borroka]]ren arduradunak omen zirenak.<ref>{{ref-web|url=http://elpais.com/diario/2002/02/22/espana/1014332402_850215.html |títol=Interior mantiene que Jarrai es "el banquillo y la cantera de ETA" |consulta=16/10/2013 |obra= |editor=El País |data=22/2/2002 |llengua=castellà }}</ref>
*[[Haika]]
*[[Segi]].
2006tik aurrera ilegalak Espainiak ETAren zati bat direlakoan.
=== Beste batzuk ===
* [[Abertzale Sozialista Komiteak]]
* [[Egizan]], emakume feministak.
*[[Ikasle Abertzaleak]], ikasleen sindikatua.
* [[Herriko tabernas]].
=== Amnistiaren aldekoak ===
*[[Askatasuna (erakundea)|Askatasuna]]
Gaur egun, horietako batzuk legez kanpo daude Hego Euskal Herrian.
== Erreferentziak ==
| |||