|
[[Fitxategi:KatynWroclaw.jpg|thumb|250px|Katingo sarraskiaren omenezko oroitarria, [[Wrocław]]en dagoen Katingo sarraskiaren oroitarria.]]
'''Katingo sarraskia''' edo '''Katingo basoko sarraskia''' ([[poloniera]]z, ''zbrodnia katyńska'', hitzez hitz, «Katingokatindar krimena») [[Errusia]]ko [[Katin]] hirian [[Bigarren Mundu Gerra]]n [[Sobietar Errepublika Sozialisten Batasuna]]k egindako [[polonia]]r hiritarren masa exekuzioa izan zen (horietatikhaietako asko armadako ofizial presoak ziren) masa exekuzioa izan zen. [[1940]]ko [[udaberri]]an egindako<nowiki/>ko sarraski hartan, 15.000<ref>[http://in.news.yahoo.com/050311/137/2k4ff.html in.news.yahoo.com]</ref> eta 22.000<ref>[http://www.ipn.gov.pl/eng/eng_news_high_katyn_press.html www.ipn.gov.pl]</ref> poloniar artean hil zituzten hiru tokitan.
[[Wehrmacht]]ek hilobiak aurkitu zituenean, [[Londres]]en erbestean zegoen poloniar gokbernuakgobernuak SESBarekin zituen harremanak apurtu egin zituen. [[Hirugarren Reicha]]k propaganda-helburu moduanhelburutzat erabili zuen sarraskia, baina [[Iosif Stalin|Stalinek]] errua naziei egotzi zien<ref name=Propaganda>[http://www.electronicmuseum.ca/Poland-WW2/katyn_memorial_wall/kmw_romer.html Tadeusz Romerren elkarrizketa]</ref>. [[1990]] artean, [[Mikhail Gorbatxov]] gobernuan zegoela, [[Sobietar Errepublika Sozialisten Batasuna]]k ez zuen bere erantzukizuna onartu. Horrek oraindik [[Polonia]] eta [[Errusia]]ren arteko harremanak oztopatzen ditu.
[[2010]]eko [[apirilaren 10]]ean, sarraskiaren 70. urteurrena gogoratzeko, [[Lech Kaczyński]] [[Polonia]]ko presidentea eta hainbat militar eta politikari eramanzeramatzan zituen hegazkinahegazkinak [[Poloniako Aireko Armadaren Tu-154 hegaldia|Smolensk hiritik gertu istripua izan zuen]] eta ez zen inor bizirik irten.
== Aurrekariak ==
Hasieran Katingo basoko sarraskia [[Kozielsk]] kontzentrazio-esparruan zeuden poloniar ofizialen hilketa izan zen<ref name="Czapski2">Józef Czapski: ''En Tierra Inhumana'', [[Bartzelona]]: Acantilado, [[2008]], 116-117. orr.</ref>, [[Katin]]go basoan, [[Gnezdovo]] herritik gertu egin zelako. Hala ere, gaur egun 22.000 poloniar herritarren hilketa deitzeko erabiltzen da, [[Ostaxkov]], [[Kozielsk]] eta [[Starobielsk]] kontzentrazio-esparruetan eta [[Bielorrusia]] eta [[Ukraina]]ko mendebaldeko presondegietan zeudenak eta [[Iosif Stalin|Stalinek]] aginduta Katin basoan eta [[Tver|Kalinin]], [[Kharkiv]] eta beste hiriko presondegietan erailak izan zirenak.
[[Fitxategi:KatynPL-wejscie.jpg|thumb|250px|Katingo hilerriarenhilerriko ate nagusia.]]
[[1939]]ko [[irail]]ean, [[Adolf Hitler]] eta [[Iosif Stalin|Stalinek]] [[Molotov-Ribbentrop ituna]] sinatu eta astebete pasa ondoren, [[nazionalsozialismo|nazi]] eta [[Sobietar Errepublika Sozialisten Batasuna|sobietarrek]] [[Polonia]] inbaditu zutenean, hainbat poloniar preso hartu zituzten. Horietako asko [[Ostashkov]], [[Kozielsk]] edo [[Starobielsk]] bezalako kontzentrazio-esparruan sartu zituzten; azken bietan, batez ere ofizialak sartu zituzten eta Ostaxkoven, poliziak eta espetxeetako funtzionarioak.
[[1940]]ko [[martxoaren 5]]ean, Stalinek [[Lavrenti Beria]]ri bidalitako txosten baten arabera<ref name="NKVD00794b">[http://en.wikisource.org/wiki/Katyn Order of Execution by Stalin]</ref>, sobietar [[politburo]]ren<nowiki/>ko kideek —[[Iosif Stalin|Stalin]], [[Viatxeslav Molotov]], [[Lazar Moiseievitx Kaganovitx|Lazar Kaganovitx]], [[Mikhail Kalinin]], [[Kliment Voroxilov]] eta Beria— [[Ukraina]] eta [[Bielorrusia]]ko espetxeetan zeuden "nazionalistak eta kontrairaultzaileak" exekutatzeko agindua sinatuizenpetu zuten<ref>[https://www.cia.gov/library/center-for-the-study-of-intelligence/csi-publications/csi-studies/studies/winter99-00/art6.html CIA: The Katyn Controversy: Stalin's Killing Field]</ref>. AginduDokumentu horren ondorioz, 22.000 poloniar herritar hil zituzten, horietatik 15.000 inguru gerra-presoak zirenak<ref name="Czapski1">Józef Czapski: ''En Tierra Inhumana'', [[Bartzelona]]: Acantilado, [[2008]], 11. orr.</ref>. Hildakoen artean, poloniar Inteligentzia Agentziaren kideak, poliziak, erreserbista eta ofizial militarrak zeuden.
[[1943]]an sarraskiaren aurkikuntzak [[Londres]]en erbestean zegoen poloniar gobernuak SESBarekinSESBarekiko harremanak apurrarazibertan zuenbehera utzi zituen. SESBak [[1990]] arte ukatu zituen salaketak, [[NKVD]] sarraskia eta bere estalketaren erantzulea zela aitortu zueneanzuen arte, alegia.
== Sobietar prestaketak ==
|
