Verdungo Hitzarmena: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
Xirkan (eztabaida | ekarpenak)
No edit summary
Xirkan (eztabaida | ekarpenak)
No edit summary
1. lerroa:
{{argitzeko|hitzarmenari|Verdun}}
[[Fitxategi:Partage_de_l'Empire_carolingien_au_Traité_de_Verdun_en_843.JPG|250px|thumb|<small>[[Karolingiar Inperioa]]ren banaketa Verdungo Hitzarmenaren arabera.</small>]]
'''Verdungo Hitzarmena''', [[KarolingiarLuis InperioaErrukitsua]]ren ondorengotzahiru eskuratzeagatiksemeek sinatutako ituna izan zen, [[LuisKarolingiar ErrukitsuaInperioa]]ren semeenondorengotza eskuratzeagatik haien artean izan ziren gerren amaiera ekarri zuen ituna izan zenzuena. Hitzarmenak, [[843]]. urtekoko abuztuaren 10ean egina,izenpetutako hitzarmen honek inperioaren zatiketa ekarri zuen, nahiz eta izenez batasuna gorde zuen: [[Lotario I.a]]k enperadore titulua eta Italia, Proventza eta [[LotaringiaErdialdeko Frantzia]] eskuratu zituen, [[Karlos Burusoila]]k Frantziako parte handi bat eta [[Hispaniako Marka]], eta [[Luis Germaniarra]]k LotaringiatikErdialdeko Frantziatik ekialdera zeuden Germaniako lurraldeak{{lur erref}}.
 
Nahiz eta Karolingiar Inperioaren gainbeheraren hasieratzat hartua izan arren, frankoen ohiturariohiturei eustea izaneutsi zenzien. Izan ere, frankoen artean jaraunspena partekatzea ohikoa zen<ref name="hfiles">{{erreferentzia|izena= |abizena= |url= http://www.historyfiles.co.uk/KingListsEurope/FranceFranks.htm |izenburua= Carolingian (Frankish) Empire |bilduma= | argitaletxea= historyfiles.co.uk|sartze-data = 2016-05-19}}</ref>.
 
== Historia ==
Hil baino lehen, [[817]]an, [[Luis Errukitsua]] enperadoreak ''Ordinatio Imperii'' promulgatu zuen; ediktu horren bidez, frankoen usadio zaharra lurraldea semeen artean banatzea bazen ere, [[Lotario I.a|Lotario]] seme zaharrena izendatu zuen inperioaren oinordeko bakar. Berehala liskarrak piztu ziren Luisen semeen artean ([[Pepin I.a Akitaniakoa|Pepin]] 838an hil zen, aita baino lehen).
Enperadorearen heriotzaren ondoan ([[840]]), Lotariok hiru eskualdeen gaineko nagusigoa aldarrikatu zuen, eta beste bi anaiek, [[Karlos Burusoila]]k eta [[Luis Germaniarra]]k, haren kontrako gerra hasi zuten. [[Pepin II.a Akitaniakoa]]k, berriz, Lotario osabarekin bat egin zuen<ref name="hfiles"></ref>. [[Fontenayko bataila]]n, [[841]]eko ekainaren 25ean, [[FontenaykoLuis bataila]]n,eta Karlosen indarrek Lotario azpiratu eta,zuten; [[842]]an, beren arteko ituna berretsi zuten, [[Estrasburgoko Zina]]ren bitartez. Azkenik, 843ko abuztuan, hiru anaiek Verdungo Hitzarmena sinatu zuten.
 
Verdungo Hitzarmenaren bidez, anaia bakoitzak inperiokoinperioaren zati bana jaso zuen:
* Lotariok, inperiokoenperadore erdialdeatituluaz jasogain, zuen:inperioaren egungo [[Herbehereak]]erdialdea, [[Lorrena]],Erdialdeko [[AlsaziaFrantzia]], jaso zuen: [[BorgoinaFrisia]],tik [[Proventza]] eta [[ItaliaItaliar penintsula]]ko iparraldeaiparralderaino. Horrezaz gain, Enperadore titulua ere berea egin zuen.
 
* Luis Germaniarrak ekialdeko[[Ekialdeko zatiaFrantzia]] jaso zuen.: [[Rhin]] ibaitik ekialdeanekialdera zeineta Italiatik iparraldeaniparraldera zeuden lurraldeen gaineko agintaldia hartu zuenlurraldeak. Geroago, estatu multzoeskualde horiek [[Germaniako Erromatar Inperio Saindua]] osatu zuten.
 
* Karlos Burusoilak mendebaldeko[[Mendebaldeko zatiaFrantzia]] jaso zuen, [[RhôneRodano (ibaia)|Rodano]] ibaitik mendebaldeamendebaldera zeuden lurrak hain zuzen ere, geroago [[Frantzia]] bilakatu zena. Pipinari[[Pepin II.a Akitaniakoa|Pepin II.ari]] Akitaniako erresumaErresuma eman zitzaion, beti ere Karlosen agindupean.
 
== Erreferentziak ==