Marsala: berrikuspenen arteko aldeak

K.a. 397an, San Pantaleon irlan kokaturiko Motia feniziar koloniak, [[Dionisio I.a Sirakusakoa|Dionisio I.a Sirakusakoak]] inbaditu eta suntsitu zen. Bizirik irten zirenak siziliar kostan babestu ziren kokaleku berri bat bilatuz, Lilibeo (Libiara<ref>Garai hartan, [[Libia]] Afrikaren iparraldeko kostari deitzen zuten</ref> begira dagoen hiria), gaur egungo Marsalan.

[[Lehen Gerra Punikoa]] hasi zen [[Kartagotar Inperioa|kartagotarrak]] Lilibeon lehorreratu zirenean K.a. 265/264 urtean. Hemendik [[Messina|Messinaraino]] abiatu zirenean gerra hasi zen1zen<ref>Diodorus Siculus, Biblioteca Historica, 23.1.2</ref>.

[[Erromatar Errepublika|Erromatarrek]] konkistatu zuten Marsala K.a. 241ean eta ondoren, Siziliako hiririk garrantzitsuena bilakatu zen. Pretorraren[[Pretore|Pretorearen]] egoitza, hareneta merkatakmerkatal zentrua etxe aberatsez eta eraikin publikoez bete zen. [[Zizeron|Zizeronek]] ''splendidissima urbs'' deitu zion. Honek zonaldean questor[[Kuestore (Antzinako Erroma)|kuestore]] lana egin zuen K.a. 76-75 urteren arteanurteetan.

[[Bandaloen Erresuma|Bandaloek]] hiria birrindu zuten hiria K.o. V. mendean. Beranduago, Marsala anexionatu zen [[Bizantziar Inperioa|Bizantziar inperioariInperioari]]. Denboraldi honetan hiriak [[Disenteria|disenteriak]] jota egon zen, piratek arpilatuta eta Constantinoplak[[Konstantinopla|Konstantinoplak]] ahaztuta.

[[Berbere|Berbereen]] heldueraketorrerak Granitola mendira IX. mendean, merkataritzaren eta hiriaren suspertzea ekarri zuen. Hiriak ''Marsa ʿAlī'' izen berria hartu zuen, edo ''Marsa ʿāliyy'', “Portu Handia” portu zaharraren zabaleragatik, Punta d'Algaren ondoan. Beste balizko esanahi bat ''Marsa Allāh'', izan zitekeen “ Jainkoaren Portua”. Azken teoria da Marsala ''mare salis''-etik etortzea, hau da, “gatzagak itsaso aldean”, (iparraldeko kostan daudenak). Hala ere, ez daude teoria honen erreferentziarik eta irletako gatzagek, gaur egun irla bat baino ez eratzen dutenak (“Isola Lunga” izenekoa) XIX. mendean egin ziren.

XI. mendetik aurrera, [[normandiar]], [[Anjou|anjouar]] eta [[Aragoiko Erresuma|aragoiar]] leinuakleinuek zonaldea menperatu zuten zonaldea hurrenez, hurren. Denboraldi honetan, Marsala aberastu zen merkataritzari esker, baina [[Karlos V.a Espainiakoa|Karlos V.ak]], 1575ean, agindu zuenean portua ixtea sarrazenoen erasoak ekiditzeko, oparotasunezko aldia bukatu zen. Harrez geroztik, bi mende itxaron beharko zen beste oparotasun bat heldu arteetortzeko. XVIII. mendearen amaieran, John Woodhouse ingeles merkataria [[Marsala ardoa]] hasi zen esportatzen Marsala ardoa. Honek hirikoHiriko bizitza suspertususpertzearekin zuen etabatera azpiegiturazko lanak egin ziren, hala nola, Margitello portua beste batzuen artean. Portu honetan, hain zuzen ere, lehorreratu zen Giuseppe Garibaldi bere armadarekin 1860ko maiatzaren 11n berelehorreratu armadarekinzen [[Risorgimento|Italiako batasuna]] lortzeko. Maiatzaren 11n ere, baina 1943an, II. Mundu Gerran, britainiarrek bonbardatu zuten hiria II. Mundu Gerran. Eraso honek hildako zibil asko hil zituen eta konponezinezko kalteak eragin zituenere hiriarenhiriko gune historikoan. [[New York TimeskoTimes]]ko 13,.05,.1943ko egunkariak “Marsala desagertu da mapatik” jarri zuen izenburua2izenburua<ref>The New York Times, New York, Thursday, 13 May 1943</ref>.