Maien zibilizazioa: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
88.26.169.34 (eztabaida) wikilariaren 5353984 berrikuspena desegin da (bandalismoa)
n
4. lerroa:
{{Argitzeko|Ameriketako zibilizazioari|Maia (argipena)}}
 
.
'''Maia''' [[Mesoamerika]]ko [[zibilizazio]] bat da. Ezaguna da [[Amerikaren aurkikuntza|kolonaurreko]] Amerikan hizkuntza idatzi erabat garatu bakarra zuelako, bai eta artearengatik, arkitekturagatik, eta matematika nahiz astronomia sistemengatik. Mesoamerikako kronologiaren arabera, aro klasiko aurrekoan (Kristo aurreko 2000. urtetik Kristo ondorengo 250. urteraino) ditu hastapenak; maia hiri askok aro klasikoan (250. urtetik 900. urteraino) izan zuten loraldia; eta aro klasiko ondokoan jarraitu zuen, [[Amerikako espainiar kolonizazioa|espainiar kolonizazioak]] maia zibilizazioa deuseztatu zuen arte.
 
== JanzkeraKaka ==
Zibilizazio haren ondorengo gisa, [[Mexiko]]n eta [[Erdialdeko Amerika]]n, maia etniak bizi dira gaur egun ere. [[Milioi]]ka dira etnia horietako kideak, eta askok [[maia hizkuntzak]] hitz egiten dituzte. [[Espainiako Gobernua]]ren agintari kolonialek eta [[Erromatar Eliza Katolikoa|Erromatar Eliza Katolikoko]] elizgizonek maien testu gehien-gehienak suntsitu zituzten, baina bakan batzuek iraun dute.
 
== Janzkera ==
Biztanleriaren zati handi bat nekazaritzan aritzen ziren, horregatik, laboretarako arropa egokia erabiltzen zuten. Baina, maila sozial bakoitza bere arropa erabiltzen zuen besteez desberdintzeko.
 
Jende gehiena arropa sinpleekin janzten ziren; emakumeak beraien gona eta mantuekin, eta gizonak galtzontzilo handi antzeko batzuekin patí izenekoak. Baina, noblezia arropa oso garestiak, pisutsuak eta korapilatsuak eramaten zituzten. Arropaz aparte, apaingarri oso biziak eta bitxiak zeramaten.
 
== Emakumeak ==
Emakumeak garrantzitsuak izan ziren maien kulturan, eta gutxi batzuk gobernatzera heldu ziren. Haiek oso garrantzitsuak ziren familiaren ekonomiarako, hainbat gauzak eta oso ezberdinak egiten zituztelako. Familiari laguntzeaz aparte, animaliak hesitzen zituzten. Ekitaldi erlijiosoetara ezin ziren joan, baina batzuetan emakume atsoak, festa batzuetara joan behar zuten derrigorrez.
 
20 ⟶ 13 lerroa:
Ohituren adibide bat; ezkondu berri dagoen gizon bat, aitaginarrebaren agindupean egoten ziren, kasu batzuetan bost urte iraun ahal zuen aginpide honetan.
 
== Ezaugarri fisikoakIpurdia ==
Esaten da maiak buru zabala, kuku-sudurra, ile beltza eta lazioa, bekoki nasaia,begi marroiak, lepo laburra eta sorbalda oso zabala zuten.