Energia iturri: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
No edit summary |
t 83.213.246.180 wikilariaren aldaketak ezabatuz, Joxemai wikilariaren azken bertsiora itzularazi da. |
||
1. lerroa:
[[Fitxategi:Solar Panels.jpg|thumb|200px|Eguzki panela.]]
'''Energia iturriak''' [[energia]] eskuratu daitekeen fenomeno eta [[baliabide (argipena)|baliabideen]] multzoa dira. Besteak beste, eguzkia, haizea, ura, petrolioa, ikatza eta baita gizakiaren eta animalien mugimendua ere dira energia iturri.
eguneroko bizitzan duguna [[Eguzkia]] da. Energia mota hauen berezitasuna ez direla inoiz agortzen da. Energi hauek energi iturri naturaletik datoz eta ez dute inolako kutsadurarik sortzen.▼
Historiaurretik, gizakia sua aurkitu zutenetik eta bakarrik haien burua berotzeko eta elikagaiak erretzeko erabiltzen zuenetik energia iturriak bilatzen ibili gara. Esaterako, erdi aroan haize errotak eraikitzen zituzten garia ehotzeko eta geroago, aro modernotik aurrera, energia elektrikoa sortu dugu. Horri esker energia iturri berriak aurkitu ditugu gure eguneroko bizitzarako baliogarriak direnak. Garrantzitsuenak erregai fosilak izan dira; alde batetik ikatza, lantegietako lurrun-makinak eta etxebizitzetan erabili ahal izateko, eta beste aldetik, petrolioa eta bere deribatuak industrian eta garraioetan (autoak bereziki). Energia eolikoa, hidraulikoa eta biomasa ere izan dira oso garrantzitsuak baina ez hainbeste.
Baina gaur egun esaten da baliabide fosilak desagertzeko sorian daudela eta izan izango ditugula berriro izan berriro eratzeko milioika urte pasa behar baitira.
== Energia agortezinak ==
Energia iturri agortezinak ez dira inoiz ere agortzen.Energia iturri '''agortezinak''' bilatu nahi zituztenez energia nuklearra erabiltzera behartuta zeuden eta honela energia hidraulikoa ere aprobetxatu ahal izan zuten. Baina ondorio hori ez zen gertatu energia iturri agortezinak bilatu nahi izateagatik bakarrik. Halaber herrialde garatuetako ekonomia aberasteko nahia erregai fosilak erabili gabe ere eragina izan zuen ondorio horretan.
XX. mendearen amaieran eredu energetiko nagusia eztabaidatzen hasi zen bi arrazoiengatik:
* [[Erregai fosil]]en errekuntzaren ondorioz gertatzen ziren ingurugiroko arazoak halanola Lurraren berotzea.
* [[Energia nuklear]]ra erabiltzearen arriskua, [[Txernobylgo hondamendia|Txernobyllen gertatutako istripuaren]] ondorioz.
== Energia garbiak ==
Energia garbiak ingurugiro gaineko eraginaren ondorioz gertatzen direnak dira. Haiei esker hainbat elementuz gozatu dezakegu, aipagarrienak urrengo hauek dira:
* Eguzkia: [[eguzki-energia]], eguzkiak beroa eta argia ematen du. Izaki bizidun guztiak eguzki argia behar dute bizi ahal izateko. Gaur egun eguzkiaren argia eta ematen duen beroa energia elektrikoa sortzeko erabiltzen da, bereiziki etxebizitzetan.
* Haizea: [[energia eoliko]]a, lehen objektuak mugitzeko erabiltzen zen, adibidez belaontziak. Gaur egun elektrizitatea sortzeko erabiltzen dugu. Zentral eolikoetan haizeak haize-errotaren aspak mugitzen ditu eta haize hori elektrizitatea bihurtzen da.
* Errekak eta ur gezako ur korronteetan: [[energia hidrauliko]]a.
* Itxasoa eta ozeanoak: [[itsas-energia]]
* Lurreko beroa: [[energia geotermiko]]a
* Atomoa: [[energia nuklear]]ra
* Materia organikoa: [[biomasa]]
* [[Erregai]]ak: [[energia kimiko]]a, erregaiak erre ditzakegun materialak dira. [[Egur]]ra, [[ikatz]]a eta [[gas natural]]a erregaiak dira. Azken hauek energia kimikoa daukate eta erretzen daudenean argi energia eta [[bero]]a kanporatzen dute.
Esandako guztiak [[energia berriztagarri]]ak dira [[energia nuklear]]ra izan ezik, bere erregai nagusia [[uranio]]a baita eta hori mineral bat da.
== Energia alternatiboak ==
Energia alternatiboei dagokionez (eolikoa, eguzki energia, hidraulikoa, biomasa, itsas energia, energia eta energia geotermikoa), esan behar dugu haien erabilpena industria munduan aurkako jende asko duela ekologisten artean ere energia hauen inguru gainekoeraginagatik. Esaterako energia eolikoaren kasuan ingurune naturalak erabiltzen dituzte energia hori ateratzeko non gizakia ez da inoiz egon.
== Energia berriztagarriak ==
▲Energia berriztagarrien artean aipagarriena eta gure eguneroko bizitzan duguna [[Eguzkia]] da. Energia mota hauen berezitasuna ez direla inoiz agortzen da. Energi hauek energi iturri naturaletik datoz eta ez dute inolako kutsadurarik sortzen.
Gaur egun gero lehen baino garrantzitsuagoak dira berotegi efektuaren eraginez, honek lurra kaltetzen baitu eta energi mota hauek ez.
| |||