Nostradamus: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
No edit summary
No edit summary
16. lerroa:
}}
 
'''Nostradamus''', jaiotzez Michel de Nôtre-Dame edo Miquèl de Nostradama okzitanieraz, ([[1503]]ko [[abenduaren 14]]a - [[1566]]ko [[uztailaren 2]]a) munduko profezia iragarle ospetsuenetarikoa da. ''Les Prophéties'' liburua idatzi zuen; batzuen esanetan, haren 941 errimatutako lauko txikietan etorkizuna irakur omen daiteke.
 
Liburua kaleratu zenetik, Nostradamusen gaineko gurtza handituz joan da. Hainbat gertaera historiko iragarri omen zituen, baina idatzitakoaren interpretazioak aldatzen dira interpretearekininterpretatzailearen bateraarabera. Oraindik inork ezin du, gertatu baino lehen, Nostradamusen lauko txikietan oinarrituz ezer iragarri. Hala eta guztiz ere, iragarle harenganako interesa ez da gutxitu.
 
== Biografia ==
24. lerroa:
Michel de Nostredame [[1503]]ko [[abenduaren 14]]an jaio zen (zenbaitek jaiotza urte bereko [[abenduaren 21]]ean kokatzen du) [[Saint-Rémy-de-Provence]]n, [[Frantzia]]ko hegoaldean, eta Jaume de Nostredame merkatariaren semea zen. Aitaren aldeko aitona Émile judua zen, baina [[Proventza]]ko agintariek herritar juduak kristautzera behartu zituztenean, itxuraz behintzat, familia erlijio katoliko erromatarra besarkatu zuten.
 
Haurtzaroan, Nostradamusek matematika eta astrologiarako gaitasun handiak zituela erakutsi zuen. Irakasleak mindu zituen ez gutxitan, [[Nikolas Koperniko|Kopernikok]] astronomiaren alorrean aurkezturiko teorien alde agertu zenean.
 
=== Ikasle-garaia ===
15 urte zituela, MichelNostradamus [[Avignon]]eko ([[Frantzia]]) Unibertsitatean sartu zen batxilergoa ikastera. Urtebetez, ''Trivium''a —[[Erdi Aroa]]n ikasten ziren hiru ikasgai garrantzitsuen elkarketa, hots, gramatika, erretorika eta logika— burutzea lortu zuen, garai hartako izurri beltzak Avignonen itxiera ekarri eta bere ikasketekin segitzeko beste erakunde bat bilatzeko beharrean aurkitu zen arte. Zenbait urteren ostean, [[Montpellier]]reko Unibertsitatean sartu zen, Medikuntza ikasteraikasteko, eta batxilergoko azterketak [[1525]]an amaitu zituen.
 
[[Izurri pneumoniko]]aren agerpenak ikasketak eten zizkion berriz ere eta [[Frantzia]] osoan zehar bidaiatzera behartuta egon zen, gaixoei elikadura dieta egituratuagoak jarraitzen, oheko arropa erabiltzen, ura ematen eta korridoreak garbi mantentzen lagunduz. Bidaia haietan zehar, informazio ugari lortu eta partekatu zuen hainbat doktore, alkimista, kabalista eta berpizkundeko mistikorekin, klandestinoki. Botikari gisa eskuraturiko ezagutza oso erabilgarria gertatu zitzaion ''pilula arrosa'' sortzeko: botika hura garai hartan oso ezaguna bilakatu zen, izurriari aurka egiten zion [[C bitamina]] dosi gogorra izateagatik.
42. lerroa:
[[Salon-de-Provence]]n ezarri zenean, [[1547]]an, Anne Ponsarde Gemelle izeneko alargun dirudun batekin ezkondu zen eta beste seme bat izan zuten.
 
Garai haretanhartan, Medikuntzatik aldentzen hasi zen, ''praktika ezkutuetara'' hurreratzen zen ahala. Etorkizuna aurreikusteko omen zuen gaitasun horretaz baliatuz, zenbait almanaka edo urtekari idazten hasi zen (lehena [[1550]]ean argitaratu zen); han, bere benetako izenaren itzulpen latindarra erabiltzen hasi zen, gaur egun erabiltzen dugun ''Nostradaums'', alegia. Lortu zuen arrakastari esker, argitalpen gehiago (eta sarriagotan) idaztera bultzatua sentitu zen.
 
=== Aristokraziarekiko lotura ===
62. lerroa:
Zenbait testu bibliografikoren arabera, Nostradamus heretiko izatea leporatu eta [[Inkisizioa]]k jazarria izatearen beldurrez bizi zen. Izan ere, garai hartan ideia polemikoak zabaldu zituzten beste zenbait autore torturatuak edo sutan erreak izan ziren.
 
Nostradamusen zenbait ''interpretatzaileren'' arabera (izan ere, eszeptikoen arabera, haren hitzak guztiz askeak dira, eta ez dago zer interpretatu) arrazoi hori zela eta, eta inork etorkizuna bere profeziak erabiliz alda ez zezan, Nostradamusek guztiz kriptikoak bilakatu zituen, beharbada poesiaren metrika errespetatzeko balio zuten hitz kalifikatzaileak ezabatuz, profeziako beste zatien aipamenak eginez, eta esaldi enigmatikoak eraikiz, apokope, metatesi eta anagrama laburren bitartez. Lauko txikiak metaforezmetaforaz eta Nostradamusek modu oso berezi batean erabilitako hitz greziar eta latindarrez beteakbeteta daude, [[Jorge Luis Borges]] eta Mateo Blancoren metodoaren antzera.
 
Lauko txiki horien iluntasunari esker, ziurrenik, lan hauekhaiek mende ugari irautea lortu dute: nolanahi ere, aditumendeetan ezberdinekzehar, moduaditu desberdinetarabakoitzaren interpretatuaraberako dituztelarikinterpretazioak urteetanizan zehardira. Liburu asko idatzi izan dira interpretazio hauetanhaietan oinarrituta, argitalpen batzuetatik besteetara zenbaitetan edukiaren irakurketa aldatu bada ere.
 
=== Iragarpenetarako prestakuntza eta metodoak ===
Haren ikerketa medikoek Alberto Magnusek, [[Parazeltso|Paracelso]]<nowiki/>k eta Kornelio Agrippak eginiko idazkiak jasotzen zituzten, besteak beste. Nostradamusek [[Salomon]]en kodeei buruzko liburu bat zuen eta juduen kabala aztertu zuen, zeinak bizitzaren zuhaitza (hamar kontzientzia-mailadun bide mistikoa) aztertuz Jainkoarekin elkartzea posiblea dela baieztatzen duen. [[Sizilia]]n mistiko sufiekin erlazionatuharremanetan izan zen eta beraien maisu Al-Ghazzalik idatzitako ''Muturreko Zorionaren Elixirra'' irakurri zuen. Horrez gain, ''De Mysteriis Aegyptorum'' (Egiptoar misterioak) lana ere aztertu zuen, IV. mendeko ''Iamblichus'' neoplatonikoak kaldear eta asiriar magiari buruz idatzitako liburua.
 
Nostradamusek teknika ugari erabili zituen etorkizuneko probabilitateak ezagutzera heltzeko behar zuen meditazio-egoerara heltzeko. Trantze egoerara heltzeko antzinako sugarraren kontenplazioan eta uraren kontenplazioan oinarrituriko teknikak erabili zituen (zenbaitetan, baita biak batera ere). Teknika hauekhoriek adimena ''gerarazi'' eta norberaren barnea ikustea lortzeko sortuak izan ziren. Horiez gain, BranchusenBranchus ([[Grezia]]ko profeta delfostarraren) teknika ere erabili zuen;, hots, brontzezko tripode batean eseri eta brontzezko ontzi baten barrenean kokaturiko urari, olioari eta espeziei begiratzea, alegia. [[Henrike II.a Frantziakoa|Henrike II.ari]] idatzitako gutun batean honela dio Nostradamusek:
{{aipu|''Nire arima, garuna eta bihotza kezka oroz hustu ditut eta adimena lasai eta bare edukitzea lortu dut; brontzezko tripodea erabiliz iragarpenak egiteko betebeharrak dira horiek''}}
 
79. lerroa:
Interpretazio aldakor horiek demostratzeko bide eraginkor bat gaur egungo poeta edo konposatzaileren baten estrofak hartu ([[Bob Dylan]] abeslariarenak, esaterako) eta itxura ''profetikoa'' izan dezaketela egiaztatzea da. Gainera, badira iragarpenak egiteko erabil daitezkeen zenbait trikimailu (Nostradamusez gain [[Biblia]]k ere erabiliak, esaterako), iragarpen anbiguoak egitea, askotan gertatzen diren gertaerak iragartzea, etab.
 
Zenbait adituren ustez, Nostradamusek ez zuen profeta gisa idatzi, bere garaiko gertakarien inguruko iritzia emateko baizik;: teoria honenhorren arabera, idazkera kriptiko eta metaforikoa jarraitua izatea ekiditekosaihesteko tresna litzatekeomen da. HonenHorren adibideadibidetzat kontsiderahar daiteke, esaterako, San Joanen Apokalipsiaren interpretazioa;: autoreak beharbada bere garaiko gertakariak besterik ez zituenzuen deskribatu nahi, baina denbora igaro ahala, bereharen idatziak profetikoak kontsideratuak izatera heldu ziren.
 
Lauko txikien zati handi batek askotariko hondamendiak deskribatzen ditu, izurriteak, lurrikarak, gerrak, uholdeak, hilketak, lurraren antzutasuna eta guduak, besteak beste.
 
Zenbait iragarpen orokorraorokorrak dadira oso, lekurik edo garairik azaldu gabe; beste batzukbatzuek, aldiz, pertsonaia bati buruz edo talde txiki baten inguruan hitz egiten dutela dirudi. Batzuek herri edo hiri bakunei egiten diete erreferentzia, eta beste batzuek, aldiz, herri ugari aipatzen dutedituzte.
 
== Akuareladun eskuizkribua ==
93. lerroa:
 
== Lanik garrantzitsuenak ==
[[Fitxategi:Nostradamus preface1555.jpg|100 px|thumb|Preface''Préface'', 1555]]
[[Fitxategi:Nostradamus Centuries 1568.jpg|100 px|left|thumb|Centuries 1568]]
* ''Interprétation des Hyéroglyphes de Horapollo''