16:53, 6 apirila 2016ko berrikusketa aldatu Jalkorta (eztabaida \| ekarpenak) 4.683 edits tNo edit summary ← Aurreko ezberdintasuna		20:09, 6 apirila 2016ko berrikusketa aldatu desegin Marklar2007 (eztabaida \| ekarpenak) 212.656 edits tNo edit summary Hurrengo ezberdintasuna →
5. lerroa: [[781]]ean, [[Akisgran]]en, [[Yorkeko Ealhwine]] idazlea [[Karlomagno]]ren gortera iritsi zen. Erregeak [[eskola]] bat irekitzeko asmotan ekarri zuen Ealhwine eta, azkenean, hamabost urte eman zituen bertan, karolingiarren berpizkunde kulturalaren bultzatzaile nagusietako bilakatuta. Tarte horretan, besteak beste, [[letra xehe karolingiar]]ra garatu zuen, ordura arte erabiltzen zena baino txikiagoa eta biribilagoa, gaur egun letra xehe etzantzat jo daitekeena<ref name=aa>{{erreferentzia\|izena= Nagore \|abizena= Irazustabarrena \|url=http://www.argia.eus/argia-astekaria/2115/letra-xehetzen \|izenburua= Letra xehetzen \|aldizkaria=[[Argia (aldizkaria)\|Argia]]\|data= 2007-12-16 \|postscriptum= CC-BY-SA lizentzia}}</ref>. [[Erroma]]tarrek letra larriz idazten zuten. Letren diseinua [[simetriko]]a zen, [[geometria euklidear]]rean oinarritua. [[Mendebaldeko Erromatar Inperioa]]ren amaierara arte ez ziren hasi [[kurtsiba]] erromatar modura ezagutzen den hizki moldea erabiltzen. Idazkera hori ez zen zabaldu, baina mende batzuk beranduago eragina izango zuen Eanwhilek letra xehe karolingiarra asmatu zuenean.<ref name=aa></~~ref~~>. Hala ere, horretarako oinarrizko faktorea [[teknologia]] izan zen. ~~[[Karlomagno]]ren~~Karlomagnoren gortean, aurretik kargatzen ziren [[arkatz]]ak eta garai hartako [[paper]]ik fin eta leunena ([[animalia]] jaioberrien larruz egindako [[Vitela]] papera), erabiltzeko aukera izan zuen Eanwhilek. Idazteko modu errazago hura berehala zabaldu zen kultur maila altuenekoen artean. Baina [[XI. mendea]]n baztertu egin zuten letra minuskula.<ref name=aa></~~ref~~>. === Veneziako Errepublika === [[XV. mendea]]n veneziar errenazentistek [[tipografia]] berri bat nahi zuten euren errepublikarako, eta [[Aro Klasikoa]] berpizteko. Horregatik ipini zioten ''lettera antica'' izena, eta horregatik aukeratu zuten kurtsiba erromatarra eredu moduan. Baina izkribu erromatarrak eta karolingiarrak nahastu zituzten, eta azkenean Ealhwinek asmatutako minuskula zabaldu zuten.<ref name=aa></~~ref~~>. Hortik aurrera Europa osoan [[letra larri]]ak [[paragrafo]]aren hasiera markatzeko erabiltzen hasi ziren eta testua letra xehez idazten zuten. Eredua aukeratzeko izandako [[akats]]a deskubritu zuten halako batean, baina tipografia horrek zabaltzen jarraitu zuen. Idazteko materiala garestia zen eta letra horrek espazio gutxiago behar zuen; gainera [[esku]]z idazteko askoz azkarragoa zen.<ref name=aa></~~ref~~>. [[Inprenta]] iritsi zenean ere abantaila handia eskaintzen zuen ''lettera antica''k, izan ere, [[tinta]] asko aurrezten zen soilik karril erdia erabilita.<ref name=aa></~~ref~~>. === Azken mendeak === [[XVIII. mendea]]ren hasieran lehen estilo liburuak sortu ziren. [[Europa]]ko herrialde bakoitzak modu batera erabiltzen zituen letra xeheak eta larriak, eta arauak bateratzeko beharra zegoen. Mende horretan bertan, [[Giambattista Bodoni]]k letra xehea garatu zuen, [[Gracia]] tipografia sortu arte. Horixe izango zen gaur egun erabiltzen diren [[tipografia]] askoren oinarria, besteak beste, [[Times New Roman\|Times]] eta [[Garamond]].<ref name=aa></~~ref~~>. == Erreferentziak ==

Letra xehe: berrikuspenen arteko aldeak