Semeno: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
Urtarrek nire eztabaida orrira ekarritako testu argigarria, moldaturik
hainbat zuzenketatxo
1. lerroa:
'''Semero leinua''' —''Semeno'' izenaz ere ezaguna{{#tag:ref|Hala ''Semeno'' nola ''Semero'' formak [http://euskaltzaindia.org/onomastika Euskal Onomastikaren Datutegian] onetsiak agerir dira. Alabaina, ''Orotariko Euskal Hiztegia''k, [http://www.euskaltzaindia.eus/index.php?option=com_content&view=article&id=276&Itemid=413&lang=eu «arima»] sarreran, honako hau dakar: {{esaera2|''Etim.'' De lat. ''anima'', acaso por intermedio de ''*alima'', con disimilación de nasalidad, como en med. ''Semero'', patr. ''Semeroyz'', de ''Semeno, Semeno(n)is''.}} Alegia, ''Semero'' euskarazko izentzat hartzen du, eta ''Semeno'' latinezkotzat.
 
Bestalde, Mitxelena eta Irigarairen [http://www.ehu.eus/ojs/index.php/ASJU/article/view/7147/6395 «Nombres vascos de persona»] artikuluan, ''Semero'' euskal izena ageri da; ''Semeno'', aldiz, ez.|group="oh"}}— euskal jatorria zuenjatorriko [[Erdi Aroa|Erdi Aroko]] [[errege-etxea etxe]] bat izan zen, [[X. mendea|X. mendetik]] [[XIII. mendea|XIII. menderamenderaino]] arte iraun zuena. [[Ramón Menéndez Pidal|Ramon Menendez Pidalen]] aburuz, Semerotarrek «[[Espainia]] europartu zuten».
 
Bestalde, Mitxelena eta Irigarairen [http://www.ehu.eus/ojs/index.php/ASJU/article/view/7147/6395 «Nombres vascos de persona»] artikuluan, ''Semero'' euskal izena ageri da; ''Semeno'', aldiz, ez.|group="oh"}}— euskal jatorria zuen [[Erdi Aroa|Erdi Aroko]] errege-etxea zen, [[X. mendea|X. mendetik]] [[XIII. mendea|XIII. mendera]] arte iraun zuena. [[Ramón Menéndez Pidal|Ramon Menendez Pidalen]] aburuz, Semerotarrek «[[Espainia]] europartu zuten».
== Historia ==
Lehendabiziko Semeroak [[IX. mendea]]n [[Nafarroa]]ko zenbait eskualdeko duke edo erregeordeak ziren, Aritza iruindar leinuaren menpeanmenpe zeudenak. Haien armarriko ikurrek erakusten dutenez, [[Araba]]koak edo mendebaldeko [[Pirinioak|Pirinioetakoak]]. Hala ere, lehen uste zen haien jatorrizko etxea [[Gaskoinia|Gaskonian]]n zegoela.
 
[[905]]ean, leinuko [[Antso I.a Gartzez|Antso Gartzezek]], kanpoaldeko laguntzari esker, Aritza leinuko [[Orti I.a Gartzez|Orti Gartzez]] lekualdatu eta [[Iruñeko Erresuma|monarkia]] sendotu zuen. Hori zela eta, orduko [[al Andalus|iberiar musulmanek]] ''Banu Sanyo'' ([[arabiera]]z: بن سني; ''Antsoren semeak'' esan nahi duena) izena erabili zuten leinua aipatzeko.
 
Leinuko lehendabiziko errege nagusia [[Antso III.a Gartzez Nagusia|Antso ''Nagusia'']] zen, [[1000]] eta [[1035]] artean [[Iruñeko Erresuma]] ez ezik [[Aragoi]], [[Gaztelako Erresuma|Gaztela]] eta [[Ribagorza]] eskubidez eta [[Leongo Erresuma|Leon]] konkistaz ere gobernatu zuena. [[Bartzelona]]ko konde eta, ziur asko, [[Gaskoinia|Gaskoniako]]ko duke menpeanmenpe izan zuen. ''[[Imperator totius Hispaniae]]'' ezizena hartu zuen. Hil ondoren, semeak bere lurraldeak banatu eta Semero leinua hedatu zen.
 
[[Fernando I.a Leon eta Gaztelakoa|Fernando ''Handia'']] [[Leongo Erresuma|Leon]] eta [[Galizia]] konkistatu zituen [[1037]]an, horrela leinuak [[Iberiar penintsula|Iberiar Penintsulako]] kristau lurralde guztiak zuenzituen menpean. [[Alfontso VI.a Gaztelakoa|Alfontso VI.ak]] enperadore titulua eskatu zuen.
 
[[Alfontso I.a Nafarroakoa|Alfontso I.ak]] laburki berreskuratu zituen leinuaren lurralde guztiak, [[Aragoi]]ri eta [[Nafarroako Erresuma|Nafarroari]] ezkontzaren bitartez [[Gaztelako Erresuma|Gaztela]] eta [[Leongo Erresuma|Leon]] erantsi zizkioteneanzizkienean. Enperadore titulua ere eskatu zuen. Bera hil zenean, erresuma guztiak berriro banatu eta emakumeen eskuetan geratu ziren. [[Antso VII.a Nafarroakoa]] [[1234]]an hil zirenean Semero leinua bukatu zen.
[[Fernando I.a Leon eta Gaztelakoa|Fernando ''Handia'']] [[Leongo Erresuma|Leon]] eta [[Galizia]] konkistatu zituen [[1037]]an, horrela leinuak [[Iberiar penintsula|Iberiar Penintsulako]] kristau lurralde guztiak zuen menpean. [[Alfontso VI.a Gaztelakoa|Alfontso VI.ak]] enperadore titulua eskatu zuen.
 
== ErregeenErrege-erreginen zerrenda ==
[[Alfontso I.a Nafarroakoa|Alfontso I.ak]] laburki berreskuratu zituen leinuaren lurralde guztiak, [[Aragoi]] eta [[Nafarroako Erresuma|Nafarroari]] ezkontzaren bitartez [[Gaztelako Erresuma|Gaztela]] eta [[Leongo Erresuma|Leon]] erantsi zizkiotenean. Enperadore titulua ere eskatu zuen. Bera hil zenean, erresuma guztiak berriro banatu eta emakumeen eskuetan geratu ziren. [[Antso VII.a Nafarroakoa]] [[1234]]an hil zirenean Semero leinua bukatu zen.
'''Letra beltzezlodiz''', enperadoreakerrege-erreginak. Parentesi artean, titulua aldarrikatu zuten [[urte]]a.
 
== Erregeen zerrenda ==
'''Letra beltzez''' enperadoreak. Parentesi artean titulua aldarrikatu zuten [[urte]]a.
=== [[Nafarroako Erresuma|Nafarroa]] ===
* [[905]]–[[925]] [[Antso I.a Gartzez]]
* [[925]]–[[931]] [[SemenoSemero Gartzez]]
* [[925]]–[[970]] [[Gartzea I.a Santxez]]
* [[970]]–[[994]] [[Antso II.a Gartzez Abarka]]