17:22, 25 otsaila 2016ko berrikusketa aldatu Ketxus (eztabaida \| ekarpenak) 1.155 edits No edit summary ← Aurreko ezberdintasuna		16:54, 5 martxoa 2016ko berrikusketa aldatu desegin Joxemai (eztabaida \| ekarpenak) 48.195 edits txukuntzen Hurrengo ezberdintasuna →
1. lerroa: [[Fitxategi:Heidegger 4 (1960) cropped.jpg\|thumb\|right\|Martin Heidegger]] '''Martin Heidegger''' (Meßkirch, Alemania, [[1889]]ko [[irailaren 26]]a - Todtnauberg, Alemania, [[1976]]ko [[maiatzaren 26]]a) filosofoa izan zen. [[~~Aleman~~Fenomenologia]]ezrekin ~~idatzi~~eta ~~zituen~~[[existentzialismo]]arekin lotu ~~bere~~izan ~~lanak~~da. Haren libururik ospetsuena, ''Sein und Zeit'' («izatea eta denbora»), [[filosofia]]ren arloan [[XX. mendea\|XX. mendeko]] garrantzizkoenetakotzat jotzen da. == Bizitza == ~~{{wikitu}}~~ Teologia katolikoa, natura-zientziak eta filosofia ikasi zuen ~~Friburgoko~~[[Friburgo]]ko Unibertsitatean ~~(Brisgovia)~~. Bertan [[Heinrich ~~Ricketen~~Ricket]]en ikasle izan zen, Badengo Eskolako ~~neokantismoaren~~[[neokantismo]]aren berritzaile nagusienetakoa eta gero, fenomenologiaren sortzailea hatrzen den [[Edmund Husserl~~\|Edmund Husserlen~~]]en ~~laguntzailea ere izan zen, fenomenologiaren sortzailea~~laguntzaile. ~~1915~~1915ean hasi zituen bere irakaskuntza lanak ~~Finburgon~~Friburgon , ondoren Marburgon aritu zen 1923tik 1928 arte eta azkenik Finburgora itzuli zen filosofia irakasle moduan. ▼ ~~{{zuzendu}}~~ ~~[[Fitxategi:Grab Heidegger.JPG\|thumbnail]]~~ ▲Teologia katolikoa, natura-zientziak eta filosofia ikasi zuen Friburgoko Unibertsitatean (Brisgovia). Bertan Heinrich Ricketen ikasle izan zen, Badengo Eskolako neokantismoaren berritzaile nagusienetakoa eta gero, [[Edmund Husserl\|Edmund Husserlen]] laguntzailea ere izan zen, fenomenologiaren sortzailea. 1915 hasi zituen bere irakaskuntza lanak Finburgon , ondoren Marburgon aritu zen 1923tik 1928 arte eta azkenik Finburgora itzuli zen filosofia irakasle moduan. Garai hartako filosofiaren oso irudi garrantzitsua izan zen: eragin handia izan zuen XX.mendeko existenzialismoaren filosofian, lehenetariko pentsalaria izan zen metafisikaren kontua aipatzen, honek planteatu zuen filosofiaren arazoa ez zela egia, hizkuntza baizik. Horren filosiaren iraultza antzekoa ekarrarazi zuen. ~~Europako hainbat pentsalari miresten zituen, eta denborarekin Europatik kanpoko pentsalariak ere miresten joan zen ''Sein und Zeit'' liburua argitaratu zutenean.~~ Heideggerrek estilo berritzailea, iluna eta konplikatua erabiltzen zuen, berak esaten zuenez ateak irekitzeko egiten zuena. Hans-Georg Gadamerren eragin hadia izan zuen, Jean-Paul Sartreren estilo zail eta berezian ere bai, ''L'Être et le néant'' obran, Jacques Lacanen bere idazkiak egiterako orduan, Vianni Vattimon ere eragin handia izan zuen eta beste pentsalari askoren buruan batez ere Jainkoaren eta heriotzaren gaietan murgilduta zeudenak.▼ Baina zehazki Heideggerren obrak, arazo ontologikoak tratatzean datza, baita arazo semiotikak tratatzean ere, horregatik eragin handia izaten du batez ere: Paul Ricoeur, Rüdiger, Bubner eta Hns-Georg Gadmerren. ▲Heideggerrek estilo berritzailea, iluna eta ~~konplikatua~~konplexua erabiltzen zuen bre lanetan, berak esaten zuenez ateak irekitzeko egiten zuena. [[Hans-Georg ~~Gadamerren~~Gadamer]]ren eragin ~~hadia~~handia izan zuen, [[Jean-Paul ~~Sartreren~~Sartre]]ren estilo zail eta berezian ere bai, ''L'Être et le néant'' obran, ~~Jacques Lacanen bere idazkiak~~esaterako. ~~egiterako~~Heideggerren ~~orduan~~obrak, ~~Vianni~~arazo ~~Vattimon~~ontologikoak ~~ere~~tratatzean ~~eragin~~datza ~~handia~~bereziki, ~~izan~~baita ~~zuen~~arazo ~~eta~~semiotikoak ~~beste pentsalari askoren buruan batez~~tratatzean ere ~~Jainkoaren eta heriotzaren gaietan murgilduta zeudenak~~. Heidegger argudiatu zuen Mendebaldeko filosfian, [[Platon]]ez geroztik, "izatearen" esanahia gaizki ulertuta zegoela. Izan ere, gai hori jorratzean entitate jakinak eta haien ezaugarriak izan dituzte ardatz, edo izatea bera entitatetzat hartu dute, ezaugarriak dituen substantzia bat biltz bezala. Heideggerren ustetan, izatearen analisi baliogarriagoa izanen litzateke izatea egun zein oinarritan ezagutzen dugun aztertzea, edota entitate jakin guztiak entitate moduan agerararzten dituzten ezaugarri komunak aztertzea. ▼ ▲Heidegger argudiatu zuen Mendebaldeko filosfian, [[Platon]]ez geroztik, "izatearen" esanahia gaizki ulertuta zegoela. Izan ere, gai hori jorratzean entitate jakinak eta haien ezaugarriak izan dituzte ardatz, edo izatea bera entitatetzat hartu dute, ezaugarriak dituen substantzia bat ~~biltz~~balitz bezala. Heideggerren ustetan, izatearen analisi baliogarriagoa ~~izanen~~ litzateke izatea egun zein oinarritan ezagutzen dugun aztertzea, edota entitate jakin guztiak entitate moduan agerararzten dituzten ezaugarri komunak aztertzea. Alabaina, filosofoek eta zientzalariek izatearen modu teoria aurrekoak eta oinarrizkoak landu ez dituztenez, eta uste ustel horiek edonon aplikatu dituztenez, izatearen ulermena nahastu dituzte. Sustrai luzeko erratu horiek gainditzeko, Heideggerrek uste zuen filosfiak beste era batean garatu behar zela, filosofiaren historian emandako pausoak atzerantz eramanez. Heideggerren aburuz, gaizki ulertze horiek, Platonekin hasita, Mendebaldeko pentsamoldean hartutako bide guztietan utzi dutela arrastoa. Ulertzen dugun oro akastun izan daiteke izatearen natura ulertzerakoan oinarrizko akatsak baitaude. ▼ ▲~~Alabaina, filosofoek eta zientzalariek izatearen modu teoria aurrekoak eta oinarrizkoak landu ez dituztenez, eta uste ustel horiek edonon aplikatu dituztenez, izatearen ulermena nahastu dituzte.~~ Sustrai luzeko erratu horiek gainditzeko, Heideggerrek uste zuen filosfiak beste era batean garatu behar zela, filosofiaren historian emandako pausoak atzerantz eramanez. Heideggerren aburuz, gaizki ulertze horiek, Platonekin hasita, [[Mendebaldeko filosofia\|Mendebaldeko pentsamoldean]] hartutako bide guztietan utzi dutela arrastoa. Ulertzen dugun oro akastun izan daiteke izatearen natura ulertzerakoan oinarrizko akatsak baitaude. Heideggerren lanak eragin handia izan du filosofian, teologian eta gizarte zientzietan. Filosofiaren barrenean, abiapuntua izan zen [[existentzialismo]]a, [[hermeneutika]], [[dekonstrukzio]]a, [[postmodernismo]]a eta, oro har, [[Kontinenteko filosofia]] garatzeko. Entzute handiko filosfo andanak (hala nola [[Karl Jaspers]], [[Leo Strauss]], [[Ahmad Fardid]], [[Hans-Georg Gadamer]], [[Jean-Paul Sartre]], [[Emmanuel Lévinas]], [[Hannah Arendt]], [[Maurice Merleau-Ponty]], [[Michel Foucault]], [[Richard Rorty]], eta [[Jacques Derrida]]) aztertu dute Heideggerren lana.▼ ▲Heideggerren lanak eragin handia izan du filosofian, teologian eta gizarte zientzietan. Filosofiaren barrenean, abiapuntua izan zen [[existentzialismo]]a, [[hermeneutika]], [[dekonstrukzio]]a, [[postmodernismo]]a eta, oro har, [[~~Kontinenteko~~ filosofia kontinental]]a garatzeko. Entzute handiko ~~filosfo~~filosofo andanak (aztertu dute Heideggerren lana, hala nola [[Karl Jaspers]], [[Leo Strauss]], [[Ahmad Fardid]], [[Hans-Georg Gadamer]], [[Jean-Paul Sartre]], [[Emmanuel Lévinas]], [[Hannah Arendt]], [[Maurice Merleau-Ponty]], [[Michel Foucault]], [[Richard Rorty]], eta [[Jacques Derrida]]~~) aztertu dute Heideggerren lana~~. Heideggerren puntu polemikoena [[nazionalsozialismo\|nazismoa]] babestearekin dator. Izan ere, [[1933]]ko maiatzetik [[1945]]eko maiatzera arte [[Alemaniako Langile Alderdi Nazionalsozialista\|NSDAPren]] kidea izan zen. Haren aldekoek, batik bat Hannah Ardendt [[judu]]tarrak, zuritu dute "akats pertsonala" zela, eta haren filosofiaren gainean islarik ez duela argudiatuta. Kontrakoek, [[Emmanuel Lévinas]]-ek [[Karl Löwith]]-ek esaterako, adierazi dute Heideggerrek nazismoa babesteak haren pentsamoldearen barreneko akatsak islatzen dituela.▼ ▲Heideggerren bizitzaren puntu polemikoena [[nazionalsozialismo\|nazismoa]]rekin ~~babestearekin~~izan zuen loturarekin du ~~dator~~zerikusia. Izan ere, [[1933]]ko maiatzetik [[1945]]eko maiatzera arte [[Alemaniako Langile Alderdi Nazionalsozialista\|NSDAPren]] kidea izan zen. Haren aldekoek, batik bat [[Hannah Ardendt ~~[[judu~~]]~~tarrak~~ judutarrak, zuritu dute "akats pertsonala" zela, eta haren filosofiaren gainean islarik ez duela argudiatuta. Kontrakoek, [[Emmanuel Lévinas]]-ek [[Karl Löwith]]-ek esaterako, adierazi dute Heideggerrek nazismoa babesteak haren pentsamoldearen barreneko akatsak islatzen dituela. ~~== Kanpo loturak ==~~ * [https://www.academia.edu/1389885/Humanismoaren_ideia_Gerra_Zibilaren_ostean Ortiz de Pinedo, A. (2009). Humanismoaren ideia Gerra Zibilaren ostean. Eusko Ikaskuntzaren beka batek sustaturiko lana] == Kanpo loturak =={{commonskat}} {{DEFAULTSORT:Heidegger, Martin}} [[Kategoria:Gizon filosofoak]] [[Kategoria:XX. mendeko filosofoak]] [[Kategoria:Alemaniako filosofoak]] [[Kategoria:Metafisikoak]]

Martin Heidegger: berrikuspenen arteko aldeak