Bizkaiko Jaurerria: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
t Robota: hizkuntza arteko 1 lotura lekualdatzen; aurrerantzean Wikidata webgunean izango dira, d:q3045810 orrian |
Zina zentratu eta irudien tamaina handitu |
||
57. lerroa:
Belaunaldiz belaunaldi [[Gaztelako Erresuma]]n leinu boteretsuenetariko bat zen Harotarrak Bizkaiko jaunak izan ziren, amaren partez [[1370]]ean [[Joanes I.a Gaztelakoa|Joanes Gaztelakoak]] jaso arte. Honek aitaren partez, [[Gaztelako Erresuma]] jarauntsi eta handik aurrera Bizkaiko jaunaren titulua, hasieran, [[Gaztelako Erresuma|Gaztelako koroari]] eta [[Karlos Habsburgokoa|Karlos I.a]], eta gero, [[Espainia]]koari, lotuta izan zen.
[[Fitxategi:House of Haro COA.svg|thumb|
Erregeek, [[bizkaia|bizkaitarrek]] bere aldean izateko, Jaun bilakatzeko [[Bizkaia|Bizkaiko]] [[foru]]ak mantendu eta defenditzea zin egin behar zuen. Hona hemen zin egiteko esaten zituen berbak, gaur egungo [[bizkaiera]] batura itzuliak (originalak gaztelaniaz dira):
{{esaera|Nik, Bizkaiko Jaunak, zin egiten dot</br>▼
<div align="center"></div>
{{aipu|zabalera=400|
zintzoro ta egitan zaindu,</br>
gorde eta gordeazo egingo dodazala</br>
69 ⟶ 72 lerroa:
orain arte lez izan dabezan moduan,</br>
euren borondatea horixe da eta.<ref>[http://www.jjggbizkaia.net/home/historia/juramento.asp#ruta Bizkaiko Batzar Nagusiak: Jaunaren Zin Egitea]</ref>}}
</div>
Zina ondo egiteko zin-bidea egin behar zuen, [[Bizkaiko Foru Zaharra]]ren II. Legearen 1. Atalean esaten zuen moduan: [[Bilbo]]ko hiribilduaren ateetan, [[Larrabetzu]]ko San Emeterio eta San Zeledonioren eleizan, [[Gernika-Lumo|Gernikan]] [[gernikako Arbola|bertako arbolapean]] eta [[Bermeo]]ko Santa Eufemia elizan.
77 ⟶ 81 lerroa:
=== Lur laua ===
{{Sakontzeko|Lur laua}}
[[Fitxategi:Hiri eta hiribilduak.png|thumb|
[[Lur laua]] harresirik ez zuena zen, hau da, Foru Zuzenbide Zibilak araututako, [[lur laua|infantzoiek]] osatutako, sei [[merindade]]etan antolaturiko 72 [[elizate]]ak. Hona hemen aipatutako sei merindadeak:
* Uribeko merindadea
88 ⟶ 92 lerroa:
=== Hiribilduak eta hiria ===
{{Sakontzeko|Hiribildu}}
[[Fitxategi:Bilbao1575.jpg|thumb|
Bizkaiko hiri eta [[hiribildu]]ek ekonomia sistema ezberdina zuten. Beste foru ezberdin bat, [[Zuzenbide zibil]] arrunta, zuten eta [[harresi]]ak eraikitzeko eskumena zuten. Hauek dira Bizkaian dauden [[hiribildu]]ak:
<div style="-moz-column-count: 2; column-count: 2;">
117 ⟶ 121 lerroa:
=== Enkarterri ===
{{sakontzeko|Enkarterriko historia}}
[[Fitxategi:Avellaneda-casa-juntas.jpg|
Bizkaiko jaurerriak [[Enkarterri]] Haroko leinuaren eraginari esker eta era malkartsuan bereganatu zuen [[Erdi Aroa]]n zehar.
[[XIV. mendea|XIV. menderako]] bere Junta eta Foru berezkoa zuten, gero baita [[Bizkaiko Foru Zaharra]] onartuz. Bere antolakuntza administratiboa zuten kontzejutan banatutako 10 errepublikek osatuta, ordezkariak bidaltzen zituzten [[Avellanedako Batzarretxea|Avellanedako Juntetxera]] gai amankomunak eztabaidatzeko. Orduan ordezkari amankomuna bidaltzen zuten Gernikako Batzarretara. [[XVII. mendea]]n [[Enkarterri]]ko bost kontzejuk Gernikako Batzarretara bere ordezkaria bidaltzea lortu zuten. [[1804]]an Avellanedako juntetxea desegin eta Enkarterriko kontzejuak [[lur laua]]ren parte bilakatu ziren.
123 ⟶ 127 lerroa:
=== Durangaldea ===
{{sakontzeko|Durangoko merindadea}}
[[Fitxategi:Conjunto gerendiaga.jpg|thumb|right|
[[Alfontso VIII.a Gaztelakoa|Gaztelako Alfonso VIII.ak]] [[Diego II.a Lopez Harokoa|Diego Lopez II.a Harokoari]] bere laguntza eskertzeko [[Durangoko merindadea]] eman zion. Honek, jadanik Bizkaiko Jauna zena, bere lurraldeetan lotu zion.
|