Igande Odoltsua (1920): berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
t Robota: Birzuzenketak konpontzen |
t clean up using AWB |
||
4. lerroa:
[[Fitxategi:Cairo gang.jpg|thumb|300px|rigt| [[1920]]ko [[azaroaren 21]]ean ''The Cairo Gang'' taldeko kide gehienak]]
Igande Odoltsuaren jatorria [[Irlandar Independentzia Gerra]] izan zen ([[1919]]-[[1921]]). Ondoren etorri zen [[Irlandako Errepublika]]ren independentzia eta bere legebiltzarra edo [[Dáil Éireann]].
Irlandako Errepublikaren indar armatua, lehengo ''Irish Republican Army'' edo [[Irlandako Armada Errepublikarra (1919-1921)|Irlandako Armada Errepublikarra]], irlandar separatismoarekin bukatu nahi zutela-eta, britainiar poliziaren (Royal Irish Constabulary, RIC), erakunde laguntzaile eta Britainiar Armadaren aurkako gerrila gerran hasi zen.
▲Igande Odoltsuaren jatorria [[Irlandar Independentzia Gerra]] izan zen ([[1919]]-[[1921]]). Ondoren etorri zen [[Irlandako Errepublika]]ren independentzia eta bere legebiltzarra edo [[Dáil Éireann]].
▲Irlandako Errepublikaren indar armatua, lehengo ''Irish Republican Army'' edo [[Irlandako Armada Errepublikarra (1919-1921)|Irlandako Armada Errepublikarra]], irlandar separatismoarekin bukatu nahi zutela-eta, britainiar poliziaren (Royal Irish Constabulary, RIC), erakunde laguntzaile eta Britainiar Armadaren aurkako gerrila gerran hasi zen.
Gobernu britainiarrak bere indar paramilitar propioak formatu zituen, ''Black and Tans'' eta ''Auxiliary Division'' (''Auxiliaries'' edo ''Auxies'') delakoak. Talde hauen jokaera oso entzuna izan zen, bortitza eta biolentoa baitzen oso, eta ez IRAko kide ziren susmagarriekin edo presoekin bakarrik, irlandar guztiekin baizik. ''Auxiliary Division'' hau izan zen Igande Odoltsuan gertatutako sarraskiaren egilea.
== Igande Odoltsua ==
[[1920]]ko [[azaroaren 21]]ean, irlandar Ogasun ministroa eta [[Irlandar Anaitasun Errepublikarra]]ren buru zen [[Michael Collins]]ek Britainiar Inteligentzia Zerbitzuko ''The Cairo Gang'' deituriko 18 goi agintariak erailtzeko agindua eman zuen, irlandar erakunde nazionalistetan infiltratu eta gaiztotzeko helburua zutelako.
Egunsentian hil ziren [[Michael Collins|Collinsen]] eskuadroiaren esku. Izan zen etxean harrapatu zuena, familiaren aurrean. Izan ziren jazarri eta alde egiten ari zirenean hil zituztenak. Eraso latza izan zen Irlandako Inteligentzia Britainiarrarentzat eta, biziraun zutenak alde egin zuten handik.
Egun horretan, geroago, [[Dublin]]go [[futbol gaeliko]] taldeak Tipperary futbol taldearen aurka partida bat jotzea aurreikusia zegoen<ref>{{en}} http://www.dublinheritage.ie/media/gaa_and_irish_revolution_text.html</ref>. Croke Parken izango zen, GAA-ko (Gaelic Athletic Association o Asociación Atlética Gaélica) futbol estadiorik handiena. Britainiar partaide haietako baten esanetan, txanpona bota omen zuten airera, Croke Parkeko sarraskia burutu ala [[Dublin]]go Sackville kalea sakeatzera joan (oraingo O'Connell kalea).
Hilketa haiek [[Dublin]]en egonezin orokorra sustatu bazuten ere, bizitza aurrera zihoan eta herria gerraz nazkatuta zegoen. Testuinguru honetan, 10.000 inguru ikusle joan zen Croke Parkera, partida ikustera. Hastear zegoen lehia eta abioi batek zeharkatu zuen estadio gaina. Pilotuaren kabinatik sugar gorria atera zen eta ''auxiek'' zelaia inbaditu zuten. Orma gainean zegoen ofizial batek, errebolberra disparatu zuen; zelaitik jendeari egin zioten tiro eta sarreratik ere ametralladorea geratu gabe ari zen. Jendea alde egiten saiatu zen. Bi futbol jokalari, Michel Hogan y Jim Egan, tiroz erori ziren; Hogan zauri haien ondorioz hilko zen. 14 pertsona hil ziren eta 65 zauritu.
Eroritakoen artean zegoen Jeanni Boyle, bere emaztegaiarekin batera partidara joan zen eta 5 egun barru ezkontzekotan zen. John Scott ere hantxe zen, 14 urteko gaztea. Gorputzak hainbeste zauri zituen, baionetaz egin ote ziren ustean egon zirela. Biktima gazteenek 10 eta 11 urte zituzten<ref name="query.nytimes.com">{{en}} http://query.nytimes.com/gst/abstract.html?res=9E00E3DE163CE533A25757C2A9679D946195D6CF</ref>.
''Auxien'' ekintzak hauek edo ''Black and Tans'' taldekoenak ez ziren ofizialki autorizatuak izan eta Dublingo gazteluko aginte britainiarrak larrituta hartu zituzten. Koroaren indarren jokaera justifikatu nahian, horrelako buletina bidali zuten prentsara.
{{aipu|''Jendetza handia etorri zen larunbatean Dublinera, Tipperary-Dublin partida ikusteko aitzakiaz. Baina benetako arrazoia goiz hartan gertatutako krudelkeria izan zen. Larunbatean pistolero haiek Croke Parken zeudela jakinaren gainean, Koroaren indarrak joan behar izan zuten zelaia hartzera. Hasierako ideia ofizial bat zelai erdian jarri eta, megafoniaz, asasinoei pauso bat aurrera emateko agintzea zen. Baina armadaren zati bat aurreratu eginz en eta tiro egin zuten abisu emateko asmoz. Izuak estanpida itzela eragin zuen eta hortxe gertatu ziren heriotza tamalgarri haiek.''<ref name="query.nytimes.com">{{en}} http://query.nytimes.com/gst/abstract.html?res=9E00E3DE163CE533A25757C2A9679D946195D6CF</ref>}}
== Ondorioak ==
| |||