Tartu: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
t Robota: Birzuzenketak konpontzen |
t clean up, replaced: kodea2 = EST → kodea2 = Estonia using AWB |
||
7. lerroa:
| armarria = Tartu coat of arms.svg
| nongo = Tartuko
| kodea2 =
| probintzia = [[Tartu konderria|Tartu]]
| probintziabalioa = Konderria
38. lerroa:
}}
'''Tartu''' [[Estonia]]ko bigarren hiririk handiena da. [[Tallinn]], Estoniako hiriburu eta finantza-gune nagusiaren aurrean, Tartu, hiri kultural eta intelektual gisakoa da. Batez ere, bertan dagoelako Estoniako unibertsitaterik zaharrena, [[Tartuko Unibertsitatea]]. [[Estonia]]ko hego-ekialdean dago Tartu, [[Tallinn]]etik 186 kilometrora. Emajõgi ibaiak, Estoniako lakurik handienak lotzeaz gain, Tartu zeharkatzen du. Hiriak aireportua ere badu.
Hiriaren izen historikoak ''Tarbatu'' (V. mendean eraikitako Estoniako gotorleku bat), ''Juriev'' ([[Errusiera]]z: ''Юрьев'') edota ''Dorpat'' izan dira (XIII. mendea).
70. lerroa:
Nystadeko bakearen eskutik (1721), hiria [[Errusiar Inperioa|Errusiako Inperioaren]] eskuetan gelditu zen, Derpt izenpean. XVIII. mendeko suteengatik, [[Erdi Aroa|Erdi Aroko]] arkitektura asko suntsitu zen hirian, alta, [[Barrokoa|Barroko]] berantiarraren estiloan zein estilo [[neoklasizismo|neoklasikoan]] berreraiki zen. XIX. mendeko bigarren erdialdean, aldiz, Estoniako kulturaren bilgunea zen Tartu. Hirian Estoniako Kantu Jaialdia ospatu zen lehendabizikoz, 1869an, eta hirian bertan eraiki zen lehendabiziko antzokia (Vanemuine)[[1870]]an. Estoniako Idazleen Bilgunea bertan sortu zen 1872an.
1893an, antzinako izen errusiarra izatera pasatu zen hiria (Yuryev). Unibertsitatea errusiar estilora egokitu zen eta errusiar hizkuntza irakasten hasi ziren.
Hiriak Tartu izena berreskuratu zuen, [[Lehen Mundu Gerra]] bukatu eta Estoniak independentzia eskuratu ondoren.
78. lerroa:
[[Estoniako Independentzia Gerra]]ren ondoren, [[boltxebike]] eta Estoniaren arteko itun bat sinatu zen Tartun, 1920ko otsailaren 2an. Itunaren arabera, [[Errusia]]ko boltxebikeek Estoniako lurrak baztertzen zituzten «betirako». Alabaina, [[Molotov-Ribbentrop ituna|Nazien eta Sobietarren arteko hitzarmenaren]] ondotik (1939), [[Sobietar Errepublika Sozialisten Batasuna|Sobietar Batasunak]] Estonia eta Tartu okupatu zituen 1940an.
[[Bigarren Mundu Gerra]]ren denboran, Kivisild (Harrizko zubia) zaharra eta Emajõgi inguruak deuseztatu ziren [[Armada Gorria]]ren esku sartzeagatik.
Gerraren ostean, atzerritarrentzat itxita zegoen Tartu, Aire erasoentzako base bat eraiki baitzen hiriaren ipar-ekialdean. Sobietarren menpeko garaian, Tartuko biztanleria bikoiztu egin zen, eta 57.000 izatetik 100.000 izatera pasatu zen. Sobietar Batasuneko hainbat lekutatik iritsi zen jendea Tartura.
166. lerroa:
== Gobernua ==
Udal gobernuan herritarrek aukeratutako 49 ordezkari daude. Aukeraketa egiteko proportzio bidezko sistema erabiltzen da. Batzorde betearazlean alkatea eta bost alkateorde daude. egungo alkatea Urmas Kruuse da. Zenbait urtez, Andrus Ansip, egungo Estoniako lehen ministroa izan zen Tartuko alkate. Bai Ansip eta bai Kruuse, egungo [[Estoniako Alderdi Erreformista]]ko kide dira.
== Biztanleria ==
278. lerroa:
|align=right|101,965
|}
== Ekonomia ==
332 ⟶ 331 lerroa:
{{commonskat}}
{{Hansa}}
[[Kategoria:Hansaren hiriak]]
[[Kategoria:Estoniako hiriak]]
| |||