Kabardino-Balkaria: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
Xirkan (eztabaida | ekarpenak)
tNo edit summary
t clean up, replaced: |RUS}} → |Errusia}} using AWB
20. lerroa:
|web=www.prezident-kbr.ru/
}}
'''Kabardino-Balkaria'''<ref name=eusk>{{Erreferentzia|url=http://www.euskaltzaindia.net/dok/arauak/Araua_0154.pdf|egilea=[[Euskaltzaindia]]|data = 2008-05-30|izenburua= 154. araua: Europako eskualde historiko-politiko nagusiak}}</ref> ({{lang-ru|Кабарди́но-Балка́рия}}, ''Kabardino-Balkariya'') edo '''Kabardino-Balkariako Errepublika'''<ref name=eusk>< /ref> ({{lang-ru|Кабарди́но-Балка́рская Респу́блика}} , ''Kabardino-Balkarskaya Respublika''; [[kabardera]]z: Къэбэрдей-Балъкъэр Республикэ; [[karatxaiera-balkarera]]z Къабарты-Малкъар Республика) [[Errusia]]ko [[Errusiaren banaketa administratiboa|subjektu federal]] bat da, [[Errusiako errepublikak|errepublika]] bat zehazki, [[Iparraldeko Kaukaso]]n kokaturik dagoena. 12.500 &nbsp;km²ko eremua du eta [[2010]]ean 859.939 biztanle zituen<ref name=gks>[http://www.gks.ru/free_doc/new_site/perepis2010/croc/perepis_itogi1612.htm «Всероссийская перепись населения 2010 года. Том 1 ''2010eko Errusiako erroldaren emaitzak, 1. liburukia''»] ''Gks.ru''</ref>. Hiriburua [[Naltxik]] da.
 
== Geografia ==
26. lerroa:
Iparraldean [[Stavropol kraia]]rekin du muga, ekialde eta hegoaldean [[Ipar Osetia-Alania]]rekin, hegoalde eta hego-mendebaldean [[Georgia]]rekin eta mendebalde eta ipar-mendebaldean [[Karatxai-Txerkesia]]rekin.
 
Oso lurralde menditsua da. Hegoaldean [[Kaukaso Handia|Kaukaso Handiko]] gailur gorenak daude: [[Elbrus]] (5.642 m), Dikh-Tau (5.205 m), Koshtan-Tau (5.152 m), Dzhangi-Tau (5.051). [[Glaziar]] handiak daude, orobat, eta ur-laster azkarreko ibaiak. Gailur hauen iparraldean [[larre alpetar]]rak, baso hostoiraunkorrak eta hostoerorkorrak ([[pago]], [[haritz]], [[haltz]], [[xarma (zuhaitza)|xarma]], [[astigar]] eta [[lizar]]rak). Hegoalderago 500-700 mko muinoak daude, baso hostoerorkorrez estaliak, eta belardiak haranetan. Iparraldean eta ipar-ekialdean [[Kabardinoko ordokia]] dago, [[Terek]] ibaiak zeharkatzen duena. Ibai honetara isurtzen dira [[Txerek]], [[Txegem]], [[Baksan ibaia|Baksan]] eta [[Malkan]] adarrak<ref>[http://global.britannica.com/EBchecked/topic/309208/Kabardino-Balkariya Kabardino-Balkariya] Global.britannica.com</ref>. Ordokiak mendialdeak baino lur hobeak ditu nekazaritzarako, eta hor biltzen da nekazaritza gehiena.
 
== Ekonomia ==
Aberastasun-iturri nagusia, nekazaritzaz eta abere-hazkuntzaz gainera, energia elektrikoaren esportazioa (Kaukaso mendietako [[energia hidrauliko|zentral hidroelektrikoak]]), meatzeak ([[urre]]a, [[kromo]]a, [[nikel]]a) eta industria txikien produktuak (oihalgintza, zapatagintza, etab.) dira.
 
== Historia ==
[[1557]]an [[adige herria|kabardak]] errusiarrekin aliatu ziren, Kabarda eskualdea Terek kosako eskualdearen parte zela (gaur egun han bizi diren errusiar gehienak kosakoen ondorengoak dira). Mendietako [[balkar]] etniakoek luzaro eutsi zieten errusiarren erasoei.
 
[[1921]]ean Kabardino eskualde autonomoa eratu zen, eta [[1922]]an, [[Balkaria]]rekin baturik, Kabardino-Balkaria lurralde autonomoa; [[1936]]an errepublika autonomoa eratu zen. [[1943]]an, balkar etniakoak, [[hirugarren Reicha|alemaniar nazien]] laguntzaile zirela leporaturik, beren lurraldetik kanpora egotzi zituzten. Haien lurraldea, [[Baksan ibaia|Baksango]] haran menditsua, [[Georgia]]ri eman zitzaion. [[1956]]an balkarrak berriro itzuli ziren beren lurraldera, eta hurrengo urtean Kabardino-Balkaria errepublika eratu zen berriro.
 
== Demografia ==
2010ean 859.939 biztanle ziren, %57,2 [[adige herria|kabardak]], %22,5 [[errusiar]]rak eta %12,7 [[balkar]]rak<ref name=gks>< /ref>. Biztanleriaren %54 hirietan bizi da. Erlijio nagusia (%55) [[islam]]a da.
 
{| class="wikitable" style="text-align: right;"
189. lerroa:
* {{en}} [http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/country_profiles/4338292.stm?ifs=1 Kabardino-Balkaria profile] News.bbc.co.uk
 
{{geografia zirriborroa|RUSErrusia}}
{{Errusiaren banaketa administratiboa}}