Inperio kolonial: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
t Robota: Birzuzenketak konpontzen
t clean up, replaced: {{PRI}} → {{Banderaikur|Puerto Rico}} using AWB
18. lerroa:
* Ustiaketa koloniak ([[India]], [[Ekialdeko Indien Konpainia]]k ustiatuta)
 
Urte batzuk geroago, [[1876]]. utean, [[Erresuma Batua]]k 22,5 milioi [[kilometro koadro|kilometro karratu]] zituen [[kolonia (geografia politikoa)|koloniak]] gehituta. [[Inperio]]a handituz joan zen [[XIX. mendea]]ren amaiera arte eta [[XX. mendea]]ren hasieran 33,5 milioi [[kilometro koadro|kilometro karratu]] eta 400 milioi biztanle edukitzera ailegatu arte. [[Inperio]]ak zituen kolonia horiek [[Erresuma Batua]]k itsas merkataritzan zuen hegemonia mantentzea ahalbidetu zioten, bertatik inportatzen baitzituzten metropolian kontsumitzen ziren lehengai asko; [[kotoi]]a, [[te (argipena)|tea]], [[tabako]]a, [[gatz]]a, [[metal]]ak, eta abar.
 
Baina inolako zalantzarik gabe [[Britainiar Inperioa]]ren koloniarik garrantzitsuena [[India]] izan zen. Lurralde honetatik lehengai asko eta baliotsuak hartzen zituztenez gain, balore sentimental handia zuen. [[Viktoria Erresuma Batukoa|Victoria]] erregina, [[Erresuma Batua|Erresuma Batuko]] erreginarik maitatuenetakoa, lurralde honen enperatriza izendatu zuten, eta momentu horretatik [[Erresuma Batua]]ren nahi zabaltzaileak oraindik gehiago handitu zen. Baina [[XX. mendea]]ren hasieran Britainia Handiko gobernua konturatzen da desio [[kolonialismo|kolonizatzaile]] honen ondorioz [[Europa]] barneko politika alde batera utzi duela eta orduan erabakitzen du bere zabalkunde prozesua gutxitzea bere politika [[Europa]]ra zuzentzeko. Orduan [[Frantzia]] eta [[Errusia]]rekin bateratzen da, [[Lehen Mundu Gerra]]n [[Entente Hirukoitza]] izango zena.
32. lerroa:
[[Frantzia]]n ideologia [[kolonialismo|kolonialista]] ez zen egon [[Erresuma Batua]]n bezain zabalduta populazioaren artean, hau ez baitzegoen hain garatuta. Hala eta guztiz ere [[Inperio]] kolonial nahiko zabala osatu zuen. Inperio hau [[Britainiar Inperioa|Britainiarra]] baino askoz txikiagoa izan zen, baina hala eta guztiz ere garrantzitsua izan zen.
 
[[1870]]. urtearen aldera [[Frantzia]]k milioi [[kilometro koadro|kilometro karratu]] bat bakarrik zuen azaleraz [[Europa]]ko lurraldea eta [[kolonia (geografia politikoa)|koloniak]] gehituta. Kolonia horiek [[Afrika]]n eta [[Ozeania]]n zeuden kokatuta, baina bere politika koloniala ez zegoen oso garatua.
 
Baina egoera hau [[1873]]. urtetik aurrera aldatu egin zen. [[Napoleon III.a]]k urte horretan hartu zuen politika [[inperialismo|inperialistaren]] gidaritzapean [[Frantzia]]ri [[Franko-Prusiar Guda]]n galdutako handitasuna bueltatzeko nahian. Horrez gainera beste faktore batzuk izan zuten eragina [[Frantzia]]ko zabalkuntza kolonialean; [[geografia]]-elkarteak nahi zibilizatzaileak zituzten, hizkuntza frantsesa (denbora luzean [[kultura]]dun hizkuntza bakartzat hartua) zabaltzeko nahia eta arrazoi ekonomikoak besteak beste.
64. lerroa:
{{sakontzeko|Espainiar Inperioa}}
[[Espainia]]k garai batean eduki zuen hegemoniaren aztarnak guztiz galtzen ditu [[1898]] urtean [[Kuba]]ko gerra eta gerra Hispano-Amerikarraren ondorioz. Gerra hauetan [[Karibe (argipena)|Karibe]] eta [[Ozeano Barea]]n zituen lurralde guztiak galdu zituen. Orduan saiatu zen [[Afrika]]ko lur batzuk eskuratzen eta gaur egungo [[Mendebaldeko Sahara]], [[Maroko]]ren iparraldea eta [[Ekuatore Ginea]] eskuratu zituen.
 
 
{| class="wikitable"
90 ⟶ 89 lerroa:
| 1540–1818 || '''[[Txileko kapitaintza nagusia]]:''' {{CHI}} [[Txile]] eta {{ARG}} Argentinako [[Patagonia]] eskualdea.
|-
| 1510–1898 || '''[[Kubako kapitaintza nagusia]]:''' {{CUB}} [[Kuba]], {{PRIBanderaikur|Puerto Rico}} [[Puerto Rico]], {{USA}} [[Florida]], [[Louisiana]] eta [[Santo Domingo]].
|-
| 1565–1821 || '''[[Yucatángo kapitaintza nagusia]]:''' {{MEX}} [[Yucatán]], [[Campeche]], [[Quintana Roo]] eta [[Tabasco (Mexiko)|Tabasco]] ekialdea.
103 ⟶ 102 lerroa:
=== Errusiar Inperioa ===
{{sakontzeko|Errusiar Inperioa}}
[[Errusiar Inperioa]]k [[Siberia]]ren konkista jarraitu zuen. [[Balkanak ]] eskuratzeko saiakerak egin zituen eta [[Asia]]ren hego-ekialderantz zabaltzeko nahia ere erakutsi zuen. Baina azken honek interes [[Erresuma Batua|britainiarren]] kontra zihoan eta bere zabalkuntza gelditu zuen.
 
=== Japoniar Inperioa ===