1848ko Berlingo Matxinada: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
Xirkan (eztabaida | ekarpenak)
Orri berria: «thumb|350px|<small>Barrikadak [[Berlingo Alexanderplatz-en, 1848ko matxinadan.</small>]] '''1848ko Berlingo Matxinada''' ({{lang-...»
 
Xirkan (eztabaida | ekarpenak)
No edit summary
1. lerroa:
[[Fitxategi:Alexanderplatz_Berlin_1848.jpg|thumb|350px|<small>Barrikadak [[Berlin]]go Alexanderplatz-en, [[1848]]ko matxinadan.</small>]]
'''1848ko Berlingo Matxinada''' ({{lang-de|Barrikadenaufstand}} edo ''Barrikadenkämpfe'') herri altxamendu liberala izan zen, [[Herrien Udaberria]]ren baitakoa, [[Berlin]]en, [[Prusiako Erresuma]]renko hiriburuan, [[1848]]ko [[martxoaren 18]]an hasi zena.
 
== Historia ==
1848ko[[1848]]ko martxoaren 18an, berlindarrek bazekitenbazuten zer[[Paris]]ko gertatu[[Otsaileko zenIraultza]]ren Parisberri, eta Vienanbazekiten, [[Viena]]n gertatutako altxamenduarengatik, [[Metternich]]ek, [[Austriar Inperioa|Austriako]] kantzilerrak, dimititu behar aurrekoizan egunetanzuela. Hori zela eta, manifestatzaile talde bat Errege Jauregiraino joan zen eta erregearen anaiak, [[Gilen I.a Alemaniakoa|Gilen]] oinordekoak, jendearijendearen kontra tiro egiteko agindu zuen. Arratsaldeko ordu bietan jazo zen hori; gizonondoren, jende taldeak zihoazen batetik bestera ibili ziren, arineketan, izututa eta oihuka, Jauregi aurrean manifestatzaileak hiltzen ari zirela azaltzen.
 
Hiri osoa lehertu beharrean zegoen. Königstrasse kalean [[barrikada]] sendo handi bi altxatu zituzten, gurdiagurdiak, omnibusak, ohial fardelak, egurrak eta halakorikhorrelakoak eroanda. Etxeetako teilatuetan, gizon-emakumeak, adreiluak[[adreilu]]ak eskuetan, gudariaksoldaduak noiz etorriko zain zeuden. Ahal bezala armatu ziren denak, [[aizkora]], [[lantza]], [[pistola]] eta makilekin. Hamar ordu luzez, tropekin4.000 borrokanmatxinatu borroka egin zuten, hamabi14.000 milasoldaduren gudarikontra. ereBorroketan egon230 iraultzaile hil ziren<ref etaname="ohio">{{Erreferentzia| hogeitaabizena hamar= kanoiChastain| txikiizena = James | url= https://www.ohio.edu/chastain/ip/marrev.htm |izenburua = March Revolution| argitaletxea = ohio.edu| sartze-data=2016-01-14}}</ref>.
 
Federiko[[Frederiko Gilen IV.a Prusiakoa|Frederiko Gilen IV.a]] erregeak mezua igorri zien "«berlindar maiteei, prusiarPrusiako herritar maiteei"», odol jario hura eten zezaten. Baina deia alferrikalferrikakoa izan zen, eta iraultzaileek gudariaklortu zuten soldaduak kale batzuetatik kanporatzea. lortuMartxoaren zuten.19an, goizean, Erregeak armada atzera botaerretiratu behar izan zuen. Barrikadetan hildakoak Errege Jauregiaren aurrera eroan zituztenean, erregea balkoira irten zen. Herritarrek gorpuen aurrean kapela eranzteko eskatu zioten, eta hala egin zuen berak, umiliaturik<ref name="ohio"></ref>.
 
BarrikaketanBarrikadetan ibilitako langileek ezer gutxi atera zuten gertaera hartatik. Burgesiako alde liberalenek nahikoa iritzi zioten gobernu berrian bi ministro liberal bat izendatzeariizateari, Kamphausen[[Ludolf Camphausen]] eta Gansemann-eko[[David fabrikatzaileenHansemann]]<ref gogokoa baitzenname="ohio"></ref>. Iraultzaileek hauteskunde orokor eta zuzenekoak eskatugaldatu zituztenean, liberal moderatuek, matxinatuen erradikalismoaren beldurrez, eskatu zioten erregeari armada itzul zedin, erreboltaren arriskusarriskua saihesteko. Tropak behar bezala prestatutaprestaturik itzuli ziren.
Barrikadetan hildakoak Errege Jauregiaren aurrera eroan zituztenean, erregea balkoira irten zen. Herritarrek gorpuen aurrean kapela eranzteko eskatu zioten eta hala egin zuen berak, zurbil eta beldurrez.
 
Mugimendu iraultzailea zatitu zegin zen, eta talde bakoitzak irtenbide batezberdina ikusten zion egoerari; beraz, ez zuten erantzuten jakin izan. Hala eta guztiz ere, udan muturreko talde bat hiriko armategiaz jabetzen ahalegindu zen, baina huts egin zuen. 1848ko iraultza zapalduta zegoen Berlinen.
Barrikaketan ibilitako langileek ezer gutxi atera zuten gertaera hartatik. Burgesiako alde liberalenek nahikoa iritzi zioten ministro liberal bat izendatzeari, Kamphausen eta Gansemann-eko fabrikatzaileen gogokoa baitzen. Iraultzaileek hauteskunde orokor eta zuzenekoak eskatu zituztenean, liberal moderatuek, matxinatuen erradikalismoaren beldurrez, eskatu zioten erregeari armada itzul zedin, erreboltaren arriskus saihesteko. Tropak behar bezala prestatuta itzuli ziren.
 
== Erreferentziak ==
Mugimendu iraultzailea zatitu zegin zen eta talde bakoitzak irtenbide bat ikusten zion egoerari; beraz, ez zuten erantzuten jakin. Hala eta guztiz ere, udan muturreko talde bat hiriko armategiaz jabetzen ahalegindu zen, baina huts egin zuen. 1848ko iraultza zapalduta zegoen Berlinen.
{{erreferentzia_zerrenda}}
 
{{commonskat}}