Christmas uhartea: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
t Robota: Birzuzenketak konpontzen |
t clean up and re-categorisation per CFD |
||
1. lerroa:
{{Beste erabilpenak|Indiako ozeanoko uharteari|[[Ozeano Barea|Ozeano Bareko]] uhartea|Kiritimati}}
{{Herrialde infotaula berria
|
| nongo = Christmasko
|
|
|
|
|
|
|
|
| hiriburuaren_koordenatuak = 10º25'18'' H 105º40'41'' E
|
|
| gobernu_mota = [[Monarkia konstituzional]]a
| tituluak = Erregina<br />Gobernatzailea<br />Administratzailea<br />Eskualde-presidentea
22. lerroa:
| subiranotasun_urtea = <br />[[1957]]<br />
| azalera =
|
|
| ur_portzentaia = 0
|
|
|
| erroldatutako_biztanle_zenbatespen =
| biztanle_errolda_urte =
|
| biztanle_dentsitate_rankin = ?
|
|
|
|
|
|
|
| [[ISO 3166|ISO 3166 code]] = [[CX]]
|
| gentilizioa = christmast uhartetar
| oharrak =
51. lerroa:
Antzinatik [[Malaysia|malaisiar]] itsasontziek bisitatuta, [[Erresuma Batua|britainiarrek]] eta [[Herbehereak|nederlandarrek]] [[XVII. mendea|XVII. mendeko]] hasieran bere mapetan zuten. Uhartea esploratzeko lehen europarra William Mynors kapitaina zen [[1643]]ko [[eguberria]]n, [[ingeles]]ez ''Christmas''.
Baina, [[XIX. mendea|XIX. mendera]] arte, ez zegoen europarra [[uharte]]an bizi zirenik. [[1872]]tik-[[1876]]ra el [[John Murray]] naturalistak lurraldea mihatu zuen. [[1888]]an Clunies-Ross anaiek [[Cocosak|Cocos uhartera]] [[zur]]a biltzeko kanpamentua sortu zuten. [[Fosfato]]ak aurkitu zituztenean, [[Erresuma Batua]]k bere subirotasuna aldarrikatu eta uztaitzeko ''coolies'', [[Malaysia|Malasiatik]], [[Txinako Herri Errepublika|Txinatik]] eta [[Singapur]]retik etorritako langileak, ekarri zituen.
[[Bigarren Mundu Gerra]]n [[Japonia]]k uhartea okupatu zuen [[1942]] urtean. Gerra bukatu eta gero, britaniarrek bere lurraldea berreskuratu zuten, [[1958]]ko [[urriaren 1]]a, [[Australia]]ri boterea eman zion arte.
74. lerroa:
Christmas uhartearen balio zientifiko handikoa da; izan ere, XIX. amaiera arte ez zen inor bertan bizi. Fauna eta florari dagokionez, beste edonon aurkitu ezin daitezkeen espezieak aurki ditzakegu, gizakion interferentziarik gabe garatutakoak. Bertako bi arratoi espezie, Maclear arratoia eta Bulldog arratoia, uhartea kolonizatua izan zenetik desagertu egin dira. Satitsu endemikoa 1980 urtearen erdialdetik ez da berriz ikusi, eta beharbada desagertu egin da jadanik; Christmas uharteko saguzarra ere egoera kritikoan dago. Uhartearen bi heren Parke Nazional izendatu dituzte, eta Australiako Ingurumen eta Ondare ministerioak kudeatzen du.
=== Flora ===
Oihan tropikal zerratua, lautadako eta terrazetako lur sakonetan garatu da. Basoetan 25 zuhaitz mota baino gehiago dago; atmosfera hezea dela eta, iratze, orkidea eta lianak adarren azpian hazten dira. 135 landare motetatik, 18 gutxienez ez dira beste inon aurkitzen.
Christmas uhartean dauden landare endemikoetatik, zuhaitz hauek bereiz daitezke: ''Arenga listeri'', ''Pandanus elatus'' eta ''Dendrocnide peltata'' var. ''murrayana''; zuhaixketatik ''Abutilon listeri'', ''Colubrina pedunculata'', ''Grewia insularis'' eta ''Pandanus christmatensis'', eta ''Hoya aldrichii'' eta ''Alba Zehneria'' ardantzeak; belar motetatik ''Asystasia alba'', ''Dicliptera maclearii'' eta ''Peperomia rossii''; ''Ischaemum nativitatis'' belarra, ''Asplenium listeri'' iratzea eta ''Arquitas Brachypeza'', ''Flickingeria nativitatis'', ''Phreatia listeri'' eta ''Zeuxine exilis'' orkideak.
110. lerroa:
=== Trenbideak ===
Uhartean trenbide bakarra dago, 18 kilometrotakoa, [http://eu.wikipedia.org/wiki/1914/ 1914an] eraikia, Flying Fish Cove-etik fosfatoko meategira arte doana. 1987ko abenduan itxi zuten, australiar gobernuak meategia itxi zuenean, zati handi batek ukigabe dihardu oraindik.
=== Aire bidezko garraioa ===
| |||