Wikipedia

Suedia: berrikuspenen arteko aldeak

Nabigazio historia interaktiboa
← Aurreko ezberdintasunaHurrengo ezberdintasuna →
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
IkusizkoaWikitestua
t update
t clean up and re-categorisation per CFD
1. lerroa:
{{Herrialde infotaula berria
| gentilizioa = [[suediar]]<ref name="Euskaltzaindia"/>
| estatuaren_izenaohiko_izen = Suedia
| nongo = Suediako
| berezko_izena ohiko_izen_luze= Suediako Erresuma
| berezko_izena_hizkuntza_ofizialeanbertako_izen = Konungariket Sverige
| bandera_irudiabandera_irudi = Flag of Sweden.svg
| armarri_irudiaarmarri_irudi = Coat of Arms of Sweden.svg
| lema_nazionalalema_nazional = För Sverige – i tiden (erregearena)
| estatuaren_mapamapa_irudi = EU-Sweden.svg
| hizkuntzakhizkuntza_ofizialak = [[Suediera]]<sup><small>1</small></sup>
| ereserkiaereserki_nazional = [[Du gamla, du fria]]</br />(''Aspaldikoa zara, askea zara'')</br /></br />[[Fitxategi:Ja, vi elsker dette landet (anthem).ogg|center|250px]]
| hiriburuahiriburu = [[Stockholm]]
| hiriburuaren_koordenatuak = {{koord|59|21|N|18|4|E|region:SW_type:country|display=inline,title}}
| gobernu_mota = [[Monarkia konstituzional]]a
| tituluak = Erregea<br />Lehen Ministroa
| izenak = [[Karlos XVI.a Gustavo Suediakoa|Karlos XVI.a Gustavo]]<br />[[Stefan Löfven]]
| hiri_handienaren_izenahiri_handien = [[Stockholm]]
| azalera =
| azalera_zerrendan_kokapenaeremu_rankin = 57
| azalera_zenbakiaeremu_km2 = 449.964
| ur_portzentaia = %8,7
| biztanleriabiztanle_zenbatespen = 9.658.301
| estimaketa_urteabiztanle_zenbatespen_urte = 2013
| biztanle_zenbatespen_rankin =
| biztanleria_zerrendan_kokapena =
| erroldatutako_biztanle_zenbatespen =
| erroldatutako_biztanleria =
| biztanle_errolda_urte =
| errolda_urtea =
| dentsitateabiztanle_dentsitate_km2 = 21,5
| dentsitate_zerrendan_kokapenabiztanle_dentsitate_rankin = 195
| subiranotasun_mota =
| subiranotasunaren_gertaerak =
| subiranotasun_urtea =
| txanponatxanpon = [[Suediar koroa]]
| txanpon_kodeatxanpon_kode = SEK
| ordu_eremuaordu_eremu = CET
| utc_zenbakiautc_offset = +1
| DST_ordu_eremuaDST_ordu_eremu = CEST
| utc_DST_bariazioautc_offset_DST = +2
| domeinuadomeinu = se
| aurrizki_zenbakiaaurrezenbaki = 46
| oharrak = <sup>1</sup>Beste bost hizkuntza gutxitu ere onesten dira: [[erromaniera]], [[yiddish]], [[finlandiera]], [[samiera]] eta [[meänkieli]]
}}
47. lerroa:
== Geografia ==
[[Fitxategi:Carte de la Suède.png|100px|thumb|left|Suediako mapa]]
[[Eskandinaviar penintsula]]n kokatuta, 449.964km964&nbsp;km²-ko azalera du. Europako bosgarren estatu handiena da azalerari dagokionez (munduko estatuen artean 55.a). Lurrazal gehiena (%78) basoz osatuta dago. Hegoaldean hosto galkorreko zuhaitzak dira ugarien, eta iparraldean koniferoak, [[iratze|garoak]] eta [[urki]]ak. Nekazaritzarako erabiltzeko lurrak, aldiz, %1a baino ez dira, hegoaldean kokatuak. Iparraldera hurbildu ahala, basoek erabateko nagusitza hartzen dute. Mendi eta muinoak mendebaldean dira nagusi, [[Norvegia]]rekin mugan ([[Eskandinaviako Alpeak|Eskandinaviako mendiak]]); gainerako lurralde gehiena nahiko laua da. Suediako punturik altuena [[Kebnekaise]] mendia da (2.111 m) eta baxuena Hammarsjön lakuaren badia (-2,41 m), hegoaldean.
 
Suediak gehienbat [[klima epel]]a du, nahiz eta bere latitudea oso iparrekoa izan. [[Golkoko itsaslasterra]]ri esker gertatzen da hori. Suediako iparraldeko mendietan klima subartikoa da nagusi. [[Zirkulu artiko]]tik iparraldera dagoen herrialdearen zatian, udan ez da inoiz eguzkia ezkutatzen eta [[negu]]an gauak amaigabeak dira.
 
Herrialdearen ekialdean, [[Baltikoa|Itsaso Baltikoa]] eta [[Botniako golkoa|Botniako Golkoa]] daude, Suediari kosta lerro zabal bat eskaintzen, zeinek klima gehiago epeltzen duen. Mendebaldean [[Eskandinaviako Alpeak|Eskandinaviako mendiak]] daude, Suedia eta Norvegia mugatuz. Mendi horiek itsasoko lainoen sarrera eragozten dute. Horregatik, urteko prezipitazio kopurua baxua da Suedian
 
Suediako irlarik handienak [[Gotland]] eta [[Öland]] dira. Lakurik handienak, berriz, [[Vänern]] eta [[Vättern]] dira.
62. lerroa:
Teoria batek dio, Suetziako populazioa oso dentsoa izan zela [[Brontze Aro]]an ere, periodio hartako herri komertzialetako hainbat aurkipen egin baitira.
 
[[IX. mendea|IX. mende]] eta [[X. mendea|X. mendeen]] bitartean, kultura [[bikingo]]a izan zen nagusi, komertzioa, inbasioak eta kolonizazioak ekialderantz aurreratuz, herrialde baltiko, [[Errusia]] eta [[Itsaso Beltza|Itsaso Beltzerantz]].
 
[[1389]]an, [[Norvegia]], [[Danimarka]] eta Suedia errege bakar batez izan ziren lotuak. [[Kalmarreko lotura]] lotura pertsonal bat bezala hartua izan zen, eta [[XV. mendea]]n Suedia ukatu egin zen botereak Norvegiako erregetzan zentralizatzen, eta honek altxamendu armatuak ere eragin zituen. [[1521]]. urtean Suediak lotura hori alde batera utzi zuen, ''Gustav Eriksson Vasa''k, Suediar koroaren banaketa ezarri zuenean.
149. lerroa:
* Alderdi Popular Liberala (FP): 24 eserleku.
* Zentruko Alderdia (C): 23 eserleku.
* Alderdi Kristau Demokrata ((KD): 19 eserleku.
* Ezkerreko Alderdia (V): 19 eserleku.
* Suediako Demokratak (SD): 19 eserleku.
157. lerroa:
 
==Ekonomia==
Europako gainerako herrialdeek bezalaxe, Suediako ekonomiak atzeraldia izan zuen [[1990]]eko hamarraldiaren hasieran. Suediako gobernuak zenbait neurri hartu zuen egoera horri aurre egiteko, eta berehala lortu zituen emaitzak: produkzioak, [[esportazio]]ei esker, gora egin zuen, industriaren produktibitatea hobetu egin zen 1992ko koroaren baliogabetzearen eta langileen lan orduak gehitzearen ondoren.
 
Finantzen oreka bere onera itzuli zen, zorra mugatu zen, [[prezio]]ak egonkortu ziren (% 1,5eko inflazioa 1998an), eta truke tasak eta interesak txikitu. [[Krisi]]ak sektore publikoan izan zuen eragin handiena, eta langabeziari (biztanleria aktiboaren % 8) konponbindea aurkitu ezinik dabil gobernua.
190. lerroa:
[[Gerra Hotza]]ren garaitik errefuxiatuentzako babesleku izan da. Hala, [[Pragako Udaberria]]ren edo [[Hungariako Iraultza]]ren osteko sobietar errepresiotik ihesi zihoazenek Suedian aurkitu zuten babesa. Baita 1973ko irailaren 11n [[Txile]]n izan zen estatu kolpetik eta [[Augusto Pinochet|Pinocheten]] diktadura basatitik ihesi zihoazenek ere, besteak beste.
 
== Hizkuntzakhizkuntza_ofizialak ==
 
Suediako hizkuntza nagusia [[suediera]] da. Suediera [[germaniar hizkuntzak|hizkuntza germanikoa]] da, [[daniera]] eta [[norvegiera]]rekin lotua, baina ortografia eta ahoskera bereziarekin. Hizkuntza hau ''de facto'' izan da hizkuntza nazionala, baina ez dago berez horrela aitortua. [[2000]]ko [[apirilaren 1]]ean beste hizkuntza batzuei ([[meänkieli]], [[finlandiera]], [[samiera]], [[yiddish]]a eta [[erromaniera|romania]]) errekonozimendu ofiziala eman zitzaien, gutxiengoen hizkuntza gisa.
226. lerroa:
 
{{Europar Batasuneko kide aurkibidea}}
 
[[Kategoria:Suedia| ]]
[[Kategoria:Europar Batasuneko estatu kideak]]
"https://eu.wikipedia.org/wiki/Suedia"(e)tik eskuratuta