Trebiñu: berrikuspenen arteko aldeak

 

=== Erliebea ===

Trebiñuren erliebeak ez dauka garaiera handiko mendirik, baina oso gora-beheratsua da ia udalerri osoan. Ihuda ibaiaren arroaren goiko aldean kokaturik egonik, mendilerroz inguraturik dago hego-mendebaldean izan ezik. Erliebea berdintzen den toki nagusia [[Añastro]] inguruak dira, mendebaldean, [[Argantzun]]ekin muga egiten duen tokian.

 

 

=== Hidrologia ===

Ihuda ibaia Bernedo udalerrian dagoen [[Okina]]n jaio, eta berehala Trebiñun sartzen da [[Saseta]] paretik. Hegoalderantz doa, eta Markizko errekaren urak jazotzen dituen lekuan mendebalderantz egiten du, [[Urarte]]n. Ondoren, udalerria zeharkatzen du ekialdetik mendebaldera. Azkenik, Burgeta parean udalerritik irten eta [[Berantevilla]]n sartzen da.

 

 

Trebiñun urtegi nagusi bat dago, Arrietako urtegia, batez ere nekazaritza lurrak ureztatzeko erabiltzen dena. Bertako urak muinoetan estrategikoki kokatutako erregulazio baltsen bidez banatzen da nekazarien artean.

{| style="border:1px solid #CCCCCC; background-color:transparent;" align="center" width="100%"

|width="33%" valign="top"|

|}

]]

Trebiñuko landaredia hiru faktore nagusik baldintzatzen dute:

* Mendilerroen kokapena eta horrek [[klima]]n duen eragina.

 

== Historia ==

=== Historiaurrea ===

Udalerriko lurretan [[Paleolito]] garaiko hondakinak aurkitu izan dira. [[Lañu]] herriko Mendiguri izeneko tokian [[Behe Paleolito]]ko [[Acheulear kultura]]ko tresneria aurkitu da<ref>{{es}} Sáenz de Buruaga, Andoni (2000), [http://dialnet.unirioja.es/servlet/fichero_articulo?codigo=625183&orden=0 El Paleolítico Inferior y Medio en el País Vasco: síntesis de datos y algunas reflexiones]. <small>2011/07/21ean kontsultatua</small></ref>. [[Torre (Trebiñu)|Torre]] herriko Murba aztarnategian, berriz, [[Erdi Paleolito]]ko [[Mousteriar|Mousteriar kulturakoak]] diren hondarrak aurkitu dira<ref>{{es}} Baldeón, Amelia (1990), [http://www.aranzadi-zientziak.org/fileadmin/docs/Munibe/1990011022AA.pdf El Paleolítico Inferior y Medio en el País Vasco. Una aproximación en 1990.].<small>2011/07/21ean kontsultatua</small></ref>. Kasu honetan, aire zabaleko lantegi bat zen, harrizko tresnak egiteko erabiltzen zena.

 

=== Trebiñuren fundazioa ===

XI. eta XII. mendeetan Udako lurraldea [[Nafarroako Erresuma|Nafarroako erresumaren]] mende egon zen. [[1161]]. urtean [[Antso VI.a Nafarroakoa|Antso Jakituna Nafarroakoak]] eman omen zion hiribildu titulua. Hala izatekotan, [[Nafarroako Erresuma]]ren [[hiribildu]] [[araba]]r zaharrena litzateke<ref>{{es}} [http://www.noticiasdealava.com/ediciones/2008/04/23/sociedad/alava/d23ala6.901453.php Expertos del campus de Vitoria descubren que Trebiño es la villa 'navarra' más antigua en Álava]</ref>. Aipatutako muinoaren gailurrean, gaur egun telekomunikazio-antena andana jasotzen dituen horretan, Nafarroako Erresumaren gaztelu bat zegoen, [[1199]]. urteko eraso gaztelarrak konkistatu ezin izan zuena<ref>SAGREDO, Iñaki. ''Navarra. Castillos que defendieron el Reino. Tomo III''. Lehenengo argitaraldia. Iruñea: Pamiela, 2007. 125. orr. ISBN 978-84-7681-536-6</ref>. Fundazio hau Nafarroaren eta [[Gaztelako Erresuma]]ren arteko tirabiretan ulertu behar da, sasoi hartan eskualdea mugako tokian baitzegoen.

 

 

== Demografia ==

Bere kokapen geografikoagatik, Trebiñu beti izan da eskualde ia erabat nekazaria. Hala ere, XX. mendeko industrializazio prozesuak ez ziren oharkabean igaro biztanleriari dagokionez, baina ez zentzu positiboan, negatiboan baizik: Trebiñuko herrixketako jende asko garapen lekuetara —besteak beste, [[Gasteiz]]a— aldatu zen lan hobearen bila. Despopulazio prozesu honetan eragina izan zuen, baita ere, nekazaritzaren munduan XX. mendearen erdialdean gertatu zen iraultzak, eta batez ere mekanizazioak, lehen eskulan asko behar zen tokian langileak soberan egotera igaro baitzen.

 

 

== Kultura ==

=== Euskara ===

[[2007]]an egindako azterketa soziolinguistikoaren arabera<ref>Eusko Jaurlaritza (2007), 13. orr. [http://www.euskara.euskadi.net/r59-738/eu/contenidos/libro/iv_inkesta_soziol/eu_ink/adjuntos/Trebi%C3%B1u-eus.pdf Trebiñuko enklabeari buruzko azterketa soziolinguistikoa] <small>2011/07/25ean kontsultatua</small></ref>, Trebiñuko biztanleen %14,5 elebidunak ziren urte horretan, eta %12 elebidun hartzaileak. Kopuru hauek hazten doaz, 2002an egindako azterketak erakutsi baitzuen orduan Trebiñuko enklabeko herritarren %10ak soilik hitz egiten zekiela euskaraz, eta %8 zela elebidun hartzailea.