15:09, 24 abendua 2015ko berrikusketa aldatu Josu (eztabaida \| ekarpenak) 12.288 edits No edit summary ← Aurreko ezberdintasuna		19:04, 24 abendua 2015ko berrikusketa aldatu desegin Josu (eztabaida \| ekarpenak) 12.288 edits No edit summary Hurrengo ezberdintasuna →
12. lerroa: == Ezaugarriak == Sexu bidez ugaltzen diren izakiek (animalia eta landare gehienek) [[kromosoma homologo]]ak dituzte (pare bat) haien zelula somatikoetan ([[gameto]]etan ez). Kromosoma homologoetako bat aitarengandik eta bestea amarengandik jasotzen dituzte. Kromosoma homologoetako pare bakoitzak gene baten bi kopia ditu, bana kromosomako. Karaktere biologiko bera erabakitzen duen gene pare horri [[alelo]] deritzo. [[Kromosoma]] bakoitzak informazio jakin bat du. Izan ere, ez dira denak tamaina berekoak. Baina informazio hori ez dugu oraindik guztiz ulertzen. Badira zati handiak informazio erabilgarririk ez dutenak edo guk interpretatzeko modukoak ez direnak ([[introi]] izenekoak). Karaktere biologiko bat erabakitzen duten bi gene horiek (aleloak) informazio bera baldin badute organismoa [[homozigoto]]a da gene horrekiko; bi gene horiek informazio desberdina badute, aldiz, organismoa [[heterozigoto]]a izango da. Dena dela, jakina da beste zati askok [[proteina]]k osatzeko kodea gordetzen dutela ([[exoi]] deitutakoak). Proteina bat kodetzen duen kromosoma zatiari gene deritzo. Zelulak une bakoitzean behar duen proteina sintetizatzeko, beraz, gene egokiaren informazioa irakurri eta erribosometara bidaltzen du. Hortik abiatuta [[erribosoma]]k osatuko du proteina. Prozesu horri genearen adierazpena deritzo. Era berean, aleloetako gene bat besteari gailentzen bazaio (alegia, duen informazio genetikoa ondorengoen [[fenotipo]]an agertzen bada gehienetan) gene horri [[gainartzaile]]a deritzo. Beste geneari, berriz, gene [[azpirakor]] esaten zaio (gene horrek duen informazio genetikoa ez da adierazten -gehienetan- ondorengon fenotipoan). Teoria oso sinplea bada ere, genea adierazteak urrats konplexuak ekartzen ditu. Gene bat ez da beti kromosomaren zati bakarra izaten. Askotan, informaziorik gabeko zatiak dituzte tartekatuta. Gainera, hainbeste informazioren artean gene egokia bilatzea oso lan geometriko zaila suertatzen zaigu. Zientzialarien ustez, kromosomen hiru dimentsioko egitura zehazki jakitea ezinbestekoa da prozesua ulertzeko. Bestalde, jakina da zelula [[eukarioto]]etan gene askok ezertarako balio ez duten zatiak dituztela ([[introi]]ak). Hots, introi horietan dagoen informazio genetikoak ez du parte hartzen proteinen sintesian. Aldiz, informazio genetiko baliagarria duten geneen zatiei (proteinen sintesian parte hartzen dutenei) [[exoi]] deritze. Introiak eta exoiak tartekatu egiten dira DNAren molekulan. Introiei ere [[zabor DNA]] deitzen zaie. ~~Bestalde, proteinarik kodetzen ez duen genomaren zatia ere handia da ([[exoi]]). Horri [[zabor DNA]] ere deitu izan zaio. Baina zati horrek betetzen dituen beste funtzio batzuk ere daude tarteka.~~ == Organismo batzuen gene kopuruak ==

Gene: berrikuspenen arteko aldeak