Areciboko irrati-teleskopioa: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
t Pete~euwiki wikilariak «Areciboko irratiteleskopioa» orria «Areciboko irrati-teleskopioa» izenera aldatu du: Elhuyarrek eta Euskaltermek "irrati-teleskopio" dakarte
irratiteleskopioren ordez irrati-teleskopio
1. lerroa:
[[Fitxategi:Arecibo naic big.gif|thumb|320px|Airetiko ikuspegia]]
'''Areciboko irratiteleskopioairrati-teleskopioa''' [[Puerto Rico]]ko [[Arecibo]] hiri ondoan dagoen [[Behatoki astronomiko|behatoki]] [[irrati (hedabidea)|irrati]]-[[teleskopio|teleskopikoa]] da. [[Cornell Unibertsitatea]]k administratzen du [[National Science Foundation]]ekin elkarlan akordio batekin. Behatokiak National Astronomy and Ionospher Center (NAIC) izenpean funtzionatzen du, ofizialki bi izenak erabiltzen diren arren. [[IrratiteleskopioIrrati-teleskopio]]a sekula eraiki zen [[teleskopio]]rik handiena izan zen bere 305 metroko diametroarekin, [[Errusia]]n dagoen RATAN-600 izenekoa eraiki zen arte, 576 metroko diametroa duen bere antena zirkularrarekin. Datu irratiastronomikoakirrati-astronomikoak, lurtar aeronomia eta [[radar]] planetarioak biltzen ditu munduko zientzialarientzat. Zenbait erabileratarako erabili den arren, nagusiki zeruko objektuak behatzeko erabiltzen da.
 
== Informazio orokorra ==
10. lerroa:
[[Fitxategi:Arecibo Observatory Aerial.jpg|thumb|300 px|Antenak]]
 
Areciboko teleskopioaren eraikuntza [[William E. Gordon]]ek hasi zuen, [[Cornell Unibertsitatea|Cornell Unibertsitatekoa]], nork, hasiera batean, lurraren [[ionosfera]] aztertzeko asmoa zuen. Hasiera batean, hartzaile paraboliko finko bat aurreikusi zen, norantza finko batean seinalatzen zuena, 150 metroko altuerako dorre batekin ekipoa fokuan eusteko. Ideia honek oso interes mugatua izango zuen balizko beste ikerketa arlo batzuetarako, [[zientzia planetario]]ak eta [[irratiastronomiairrati-astronomia]] kasu, zeruan kokapen ezberdinak adieraztea eta posizio hauek denbora epe luze batean jarraitzea eskatzen dutenak, [[Lurra]]k bira egiten duen bitartean. [[Advanced Research Projects Agency]]ko (ARPA) [[Ward Low]]k ahulgune hau adierazi zuen, eta Gordon [[Massachusetts]] estatuko hiriburua den [[Boston]]eko [[Air Force Cambridge Research Laboratory]]rekin (AFCRL) harremanetan jarri zuen, non [[Phil Blacksmith]]ek zuzendutako talde bat erreflektore esferikoetan lanean ari zen eta beste talde batek irrati uhinen hedapena goiko atmosferan eta honetan zehar aztertzen ari zen. Cornell Unibertsitateak proiektua ARPAri [[1958]]ko udan proposatu zion, eta AFCRL eta Unibertsitatearen arteko kontratua [[1959]]ko [[azaro]]an sinatu zen. Eraikuntza [[1960]]ko udan hasi zen, eta irekiera ofiziala [[1963]]ko [[azaroaren 1|azaroak 1ean]] egin zen.
 
Teleskopioak zenbait aldaketa jasan ditu bere bizitza erabilgarrian zehar. Lehen aldaketa handia [[1974]]an egin zen, egungo erreflektoreari zehaztasun handiko azal bat gehitu zitzaionean. [[1997]]an pantaila bat jarri zen lurrean perimetroaren inguruan lurreko erradiaziotik babesteko, eta igortzaile indartsuago bat jarri zen.