Txip: berrikuspenen arteko aldeak

[[Texas Instruments]] enpresan kontratatuta egon eta gero, Jack S. Kilby (1923-2005) ingeniariak 1959an lehenengo zirkuitu txertatua garatu zuen. Zirkuitu txertatu hau sei [[transistore]]z osatutako [[germanio]]zko dispositibo bat zen.

Robert Noyce-k bere zirkuitu txertatu propioa garatu zuen. Sei hilabete behar izan zituen sortzeko, eta gero, patentatu zuen. Kilby-ren zirkuituaren zenbait arazo praktikori irtenbidea eman zien, adibidez, osagai guztien interkonexioarena. Masa-produkzioa hobetzeko,txipa sinplifikatu behar zen. Horretarako azkeneko geruzari silizioa gehitu zion, eta konexio batzuk ezabatu zituen. Noycek zirkuitu txertatuen aurrelaria eta gaur egungo zirkuitu txertatuen ekoizle famatuaren, [[Intel Corporation]], kofundatzailea izan zen.

Zirkuitu txertatuak gaur egungo gailu elektroniko guztietan topa daitezke, [[erloju]]etan, [[Automobil|auto]]etan, [[Telebista|telebistetan]], [[MP3]] erreproduzitzaileetan, [[telefono]] mugikorretan, ordenagailuetan, [[medikuntza]]ko ekipamenduetan eta abar. Erdieroaleek [[huts-balbula|huts-balbulen]] zenbait funtzio egin zezaketela esperimentalki frogatu zenean, teknologia honen garapena posiblea izan zen. Egiaztapen hauek, saiakuntza-ikerketa batzuen ondorioz lortu ziren.

Hiru dira zirkuitu txertatuen abantailak zirkuitu tradizionalekiko: kostu baxua, efizientzia energetiko hobea eta tamaina txikia. Zirkuitu hauek [[silizio]]zko [[olata]] batean [[fotolitografia]]z inprimatzen direnez, beraien kostua baxua da. Prozesu honi esker, zirkuitu txertatuak kate-produkzioan kantitate handietan ekoiztu daitezke akats gutxiekin. Zirkuituen osagaiak oso txikiak direnez efizientzia hobea ematen da, eta hauen energia-igorpena osagai diskretuz osatutako zirkuituen igorpena baino askoz txikiagoa da. Zirkuitu txertatuen eta zirkuitu tradizionalen tamainan desberdintasun handia dago. Osagai diskretuz osaturiko zirkuitu batean transistore batek milimetro karratu batzuk hartzen ditu eta zirkuitu txertatu batean, aldiz, milioika transistore sartu daitezke milimetro karratu batzuetan. XX. mendearen erdialdean gailu erdieroaleen ekoizpenean egondako garapenek ahalbidetu zuten zirkuitu txertatuen garapena.

Memoria digitaletako txipak zirkuitu txertatuen familiakoak dira, eta gaur egungo gizarte modernorako garrantzia handia daukate. Zirkuitu txertatu bakarra diseinatzea eta ekoiztea oso garestia da, baina milioika unitate fabrikatzerakoan kostua minimora jaisten da. Zirkuitu txertatuen efizientzia oso altua da, hauen tamaina txikiagatik. Honek konexio laburrak eta abiadura altukoak izatea baimentzen du, eta horrela, erabilitako logika kontsumo baxukoa da, adibidez [[CMOS]]. Urteak pasa ahala, zirkuitu txertatuak asko garatu dira: ezaugarri, prestakuntza, errendimendu, energia-kontsumo, efizientzia eta eraginkortasun hoberekin (ikus [[Mooreren legea]]).

*Zirkuitu monolitikoak: [[monokristal]] batekin eratuta daude. Normalean siliziozkoak izaten dira, baina [[germanio]], galio arseniuro edo [[silizio]]-[[germanio]]arekin egindakoak ere aurki daitezke.

*Geruza lodiko zirkuitu hibridoak: Zirkuitu monolitikoetatik aldentzen dira. Kapsula gabeko zirkuitu monolitikoz osatuta egon ohi dira, [[transistore]]ak, [[diodo]]ak eta abar oinarri dielektriko batean kokatuta eta pista eroalez konektaturik.Erresistentziak [[serigrafia]] bidez jarri eta [[laser]]-ebaketa bat eginez doitzen dira. Hau guztia plastikozko edo metalezko kapsuletan sartzen da, xahutzen den beroaren arabera. Kasu askotan, kapsula ez da moldeatzen, eta [[epoxi erretxina]]rekinerretxinarekin estaltzen da babes handiagoa lortzeko. Zirkuitu hauek [[Irrati (hedabidea)|irrati]]-[[Maiztasun|frekuentzia]] moduluetan (RF), [[Elikatze-iturri|elikadura-iturri]], autoetako abioetan eta abar aurki daitezke.

*[[SSI]] (ingelesez, Small Scale Integration) maila txikia: 10-100 transistore.

*[[MSI]] (ingelesez, Medium Scale Integration) maila ertaina: 101-1.000 transistore.

*[[LSI]] (ingelesez, Large Scale Integration) maila handia: 1.001-10.000 transistore.

Oinarrizko [[ate logiko]] batzuetatik (AND, OR, NOT) [[Mikroprozesadore|mikroprozesagailu]] edo [[mikrokontrolatzaile]] batzuetaraino izan daitezke.

Zirkuitu elektrikoek potentzia xahutzen dute. Zirkuituko osagai-kopurua handitzen bada, zirkuitua gehiago berotuko da, eta xahutuko den potentzia handiagoa izango beharko da. Gainera, kasu askotan [[berrelikadura positibo]]apositiboa denez, [[tenperatura]]ren igoerak korronte handiagoak eragingo ditu. Fenomeno honi neurrigabeko beroketa termikoa deitzen zaio. Beroketa honek zirkuitua apurtu dezake. Audio-anplifikagailuak eta tentsio-erregulatzaileak fenomeno hau jasateko erraztasuna dutenez, bero-babesa eramaten dute.

* [[Erresistentzia elektriko|Erresistentzia]]k: Ez dira oso erabiliak, oso handiak direlako. Hau dela eta, balio [[ohm]]niko(Ω) gutxikoak erabiltzen dira eta [[MOS]] teknologian ia ezabatu egiten dira.