|
==Historia==
Ibrahim I ibn Aglab, 787 urtetik M'Zab (Algeria) haraneko gobernadorea, Harun al-Rashid [[Abbastar Kaliferria|abbastar]] kalifak oinorde-emirra izendatu zuen 800 urtean. Arrazoia zen, [[Muhallabidar leinua]] erori ondoren, [[Bagdad probintzia|Bagdadeko]] probintzia horretan zegoen anarkia. Beste arrazoi bat izan zen [[Berbere|berbereen]] erasoak, islamizatzeko prozesuan zeudenak.
Ibrahimek Algeria, [[Tunisia]] eta Tripolitaniako zonaldea kontrolatu zuen, nahiz eta birtualki independentea izan, dinastiak beti abbastar kaliferria onartu zuen.<ref>Laroui, The History of the Maghrib (1970, 1977) at 116.</ref> Jauregia El Abasijan, [[Kairuan]]en kanpoko aldean, ezarri zuen, gehienbat jurista eta teologoen [[Maliki]]en oposiziotik alde egiteko, zeinek aglabtarren bekatari bizimodua eta berbere musulmanei emandako tratu txarrak gaitzetsi baitzituzten.
Aglabtarrek berbereen erasoetatik lurraldea defendatzeko [[Ekialde Hurbila|Ekialde Hurbileko]] emigrante arabiarren etorrera erraztu zuten eta anitz mugako defentsak, ([[ribatak]]), ezarri zituztenezarriz Susan eta [[Monastir|Monastirren]]. Honetaz gain, Zanzibar zonaldeko 5.000 esklabo beltz ekarri zituzten [[Sahara|Saharako]] merkataritza-bidetik.
Ziyadat Allah I (817-838) erregealdian, arabiar tropak matxinatu ziren (824an) eta 836arte kontrolaezinak ziren berbereen laguntzarekinlaguntza ezizan bazenarte.
===Siziliako konkista===
Aglabtar emirerrien agindupean, Ifrikijatik itsas espedizioak bultzatu zituzten Mediterraneoko itsas-bazter kristauak arpilatzeko eta konkistatzeko. Sizilia bizantziar konkista 827tik aurrera gauzatu zen Asad ibn al-Furat gidaritzapean. Egia esan, saio bat izan zen tropa erreboltariak kontrolatzeko.
Sizilia Bizantziarraren konkista 827tik aurrera gertatu zen. Hau aurrera eraman zen Asad ibn al-Furat gidaritzapean. Egia esan saio bat izan zen tropa erreboltariak kontrolatzeko. Italiar penintsulako erasoak egin zituzten, (846ko italiar basiliken arpilatzea barne)<ref>Barbara M. Kreutz, Before the Normans: Southern Italy in the Ninth and Tenth Centuries, (University of Pennsylvania Press, 1991), 57.</ref>[17] X. mendera arte. Poliki-poliki aglabtarrek galdu zuten Siziliako arabiar armadaren kontrola eta dinastia berri bat, Kalbidarra, han agertu zen. ▼
Aglabtar emirerrien agindupean, Ifrikijatik itsas espedizioak bultzatu zituzten Mediterraneoko itsas-bazter kristauak arpilatzeko eta konkistatzeko. Lehenengo helburua Sizilia izan zen. IrlakoBizantziarren norgehiagokaz baliatuz, bizantziarEufemio Messinako komandantea (Eufemio Messinakoa) laguntzera joan ziren eta [[Mazara|Mazara]] (827) konkiskatumenperatu zuten.
KonkistaSiziliako honetankonkistan [[Kordobako emirerria|Kordobako emirerri]]<nowiki/>ak aglabtarrak lagundu zuenzituen ontziteri bat bidaliz, Asbag' ibn Walkileren esanetara. Ibn Kathiren ustez, guztira 300 [[Omeiatar Kaliferria|omeiatar]] eta aglabtar itsasontzi ziren.<ref>El Hareir, Mbaye, Idris , Ravane (2011). The Spread of Islam Throughout the World. UNESCO. p. 441. ISBN 9231041533.</ref> [[Mineo|Mineoko]] aglabtar goarnizioak, Teodoto bizantziarrak setiatuta zegoelarik, lortu zuen [[Al Andalus|Al Andaluseko]] omeiatarrekin harremanetan jartzen. Hauek laguntzeko prest zeuden, baldin eta Asbag buruzagi orokorra bazen. Akordio batera heldu orduko, Ifrikijatik tropa freskoak Mineora abiatu ziren Mineokohiri honetako setiosetioa apurtuz 830ean.<ref>Bury (1912), p. 304</ref><ref>Treadgold (1988), pp. 273–274</ref><ref>Vasiliev (1935), pp. 127–128</ref> Teodoto Ennara erretiratu eta gero, konbinatutako indarrek beste hiri bat setiatu zuten, Calloniana, beharbada, (egungo [[Barrafranca]]). Hala ere, aglabtarren kanpalekuan hedatu zen izurriak anitz heriotza ekarri zituen. Hiria konkistatu bazuten ere, arabiar indarren murrizketa zela eta, gotorlekua utzi behar izan zuten eta mendebaldera erretiratu ziren. Teodotok, egoeraz baliatuz, musulmanak eraso zituen hildako asko eraginez. Borroka hauen ondoren aldaluziar gehienek Sizilia utzi zuten, baina Teodoto ere hil zen gatazka haietan.<ref>Treadgold (1988), p. 274</ref><ref>Vasiliev (1935), pp. 128–129</ref>
[[File:Dinar Aghlabide - 192 AH (obverse-reverse).jpg|thumb|right|250px|Urrezko dinarra Ibrahim I ibn (K.o.807-808), Musée national d'art islamique de Raqqada]]
Mendebaldean, aglabtarrek [[Palermo]] (831) konkistatu zuten eta poliki-poliki irlaz jabetu ziren. Azkenean, [[Sirakusa]] hartu zuten 878. urtean. Siziliako islamiar konkistak 65 urte asko iraun zituenzuen bizantziar garnizio erresistentziarengatik eta arabiarren arteko lehiengatik. Aglabtarrek 902an konkistatu zuten azken gotorleku bizantziarra. Hala ere, ezin zuten Siziliako konkistaz gozatu pixkanaka-pixkanaka [[Kalbidar dinastia]] aglabtarren kontra matxinatu zelako eta Sizilia Ifrikija eraginetik aldendu zuen.
▲Sizilia Bizantziarraren konkista 827tik aurrera gertatu zen. Hau aurrera eraman zen Asad ibn al-Furat gidaritzapean. Egia esan saio bat izan zen tropa erreboltariak kontrolatzeko. Italiar penintsulako erasoak egin zituzten, (846ko italiar basiliken arpilatzea barne)<ref>Barbara M. Kreutz, Before the Normans: Southern Italy in the Ninth and Tenth Centuries, (University of Pennsylvania Press, 1991), 57.</ref> [17] X. mendera arte. Poliki-poliki aglabtarrek galdu zuten Siziliako arabiar armadaren kontrola eta dinastia berri bat, Kalbidarra, han agertu zen.
Arabiarrek Malta irla hartu zuten (868), eta Sardiniari zergak ezarri ondoren, mendebaldeko Mediterraneoren jabeak ziren IX. mendearen amaieran.
|
