Trikuharri: berrikuspenen arteko aldeak

'''TrikuharriakDolmen''' edo '''dolmenaktrikuharriak''', [[euskal Herriko mitologia|euskal mitologian]] '''jentilarriak''' ere deituak, gorpuak ehorzteko eraturiko [[megalito|monumentu megalitikoak]] dira. ''Dolmen'' [[bretainiera]]zko hitza da eta ''harrizko mahaia'' esan nahi du. Hain zuzen ere, lurrean zutik finkatutako harlauza batzuek eta horien gainean horizontalean jarritako beste harlauza batek, arkeologian [[ortostato]] deitzen direnek, osatzen dute dolmena. Hilobi hauek lurrez nahiz harriz eraikitako muinoen gainean, ''[[tumulu]]'' izenekoetan, jartzen ziren eta honen mugak batzuetan harriz osaturiko zirkuluez inguratzen ziren, [[harrespil]] edo peristalito izenekoak. Dolmen sinpleak edo trikuharriak [[hilobi megalitiko]] deitzen den kategoria zabalago batean daude, non [[korridore-hilobi]]ak eta [[zista]]k ere biltzen diren. Dolmenak edo horien aztarnak, beste monumentu megalitikoekin batera, bereziki Europa mendebalde osoan aurkitzen dira, [[Eskandinavia]]tik [[Iberiar Penintsula]]ra, baita [[Euskal Herria]]n ere. LehenDolmen megalitoakzaharrenak K. a. 4.500 urtearen inguruan eraiki ziren bitartean, dolmen sinple edo trikuharriak [[Neolitiko]]aren amaieranhasieran eta Neolitiko eta [[Kalkolitiko]] aroetan eraiki eta erabili ziren gehienbat, [[K.a.]] 2500 urtearenurtera arte inguruangutxi gorabehera, fenomeno megalitikoaren bukaeran. <ref>{{en}} {{Erreferentzia

|urtea=1991}}</ref> Hain zuzen, trikuharriari ''jentil-harri'' ere deitu izan zaio. Batzuetan elezahar horiek trikuharriaren izenean bertan ere islatzen dira, hala nola [[Sorginaren Txabola|Chabola de la Hechicera]] ([[Bilar]]ren), [[Sorginetxeko trikuharria|Sorginetxe]] ([[Arrizabalaga|Arrizala]]n), [[Kapelamendi]] eta [[Eskalmendi]] ([[Arrazua]]), [[Tartaloetxe]] ([[Zegama]]n), [[Urrezuloko Armura]] ([[Ataun]]en), [[Bi Ahizpen Sepultura]] ([[Aritz]]en), [[Mairietxe]], [[Xuberazain-harri]] eta [[Malluxeko-harri]] (''Mairuetxeko harri'') ([[Mendibe]]n), [[Xantxote-harria]] ([[Urepele]]n), [[Diruzulo]], [[Jentilarri (Aralarko trikuharria)|Jentillarri trikuharria]] ([[Aralar]]ren), [[Urrezulko Armureako trikuharria]] ([[Idiazabal]]en).