Elkarrekintza nuklear bortitz: berrikuspenen arteko aldeak

'''Elkarreragin nuklear indartsua''' [[fisika]]ren [[eredu estandar]]rak partikula ezagunen artean dauden elkarreraginakelkarrekintzak azaltzeko ezartzen dituen [[funtsezkoOinarrizko elkarreraginelkarrekintzak|funtsezkooinarrizko lau elkarreraginetakoelkarrekintzetako]] bat da.

ElkarreraginElkarrekintza honek [[atomo nukleo|nukleo atomikoaren]] barnean dauden [[nukleoi]]ak ([[protoi]]ak eta [[neutroi]]ak) elkartuta mantentzen ditu, [[karga elektriko]] positiboa duten protoien arteko banaketa elektromagnetikoa gaindituz eta karga elektrikorik ez duten neutroiak euren artean eta protoiei elkartuta mantentzea eraginez.

ElkarreraginElkarrekintza honen efektuak oso distantzia txikietan soilik nabari daitezke, ([[femtometro]] 1 baino gutxiagoko distantzian) nukleo atomikoen tamainakoak eta femtometro 1 baino gehiagoko distantzietan ez da nabaritzen. Ezaugarri hau ''iritsiera laburrekoa'' izatea bezala ezagutzen da, [[grabitazio|grabitatea]] eta [[erradiazio elektromagnetiko|elektromagnetismoarekin]] gertatzen denaren aurkakoa, ''iritsiera luzekoak'' direnak (benetan, hauen iritsiera mugagabea da).

[[1970]]eko hamarkada baino lehen [[protoi]]a eta [[neutroi]]a [[funtsezko partikula]]k zirela uste zen. Garai hartan, '''elkarreraginelkarrekintza indartsubortiz''' esaera gaur egun [[indar nuklear]] edo '''hondarreko elkarreraginelkarrekintza indartsuabortitz'''riari erreferentzia egiten zion.

Garai haietan eginiko esperimentuetan ikus zitekeena indar horrek nukleoaren osagaien gainean zituen efektuak ziren, [[hadroi]]engan, hauek [[barioi]]ak zein [[mesoi]]ak izan, lana egiten duen elkarreraginelkarrekintza indartsuarenbortitzaren hondarreko efektuak.

ElkarreraginElkarrekintza indartsubortitz hau modu teorikoan proposatu zen nukleoaren barnean existitzen zela ezagutzen zen indar elektromagnetikoa konpentsatzeko, nukleoa karga elektriko positiboa zuten protoiz eta karga elektrikorik gabeko neutroiz osatua zegoela aurkitu zenean. Bere iritsiera nukleoaren erradioa baino handiagoa ezin zitekeela izan proposatu zen, gertuko beste nukleo batzuek nabari ez zezaten, iritsiera handiagoa izango balu unibertsoko nukleo guztiak masa nuklearrezko konglomeratu handi bat osatzeko kolapsatuko baitziren. Garai hartan ''elkarreraginelkarrekintza indartsubortitz'' deitu zen.

[[1963]]an [[quark]]ak aurkitu ondoren zientzialariek teoria indar honek bere lana protoiak eta neutroiak osatzen zituzten [[gluoi]] eta [[quark]]en gainean egin zezan egokitu zuten. Beranduago zenbait denboraz ''hondarrezko elkarreraginelkarrekintza indartsubortitz'' aurretik ''elkarreraginelkarrekintza indartsubortitz'' bezala ezagutzen zena deitua izan zen, elkarreragin indartsu berria ''kolore indarra'' deituz.