Antoon van Dyck: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
No edit summary |
No edit summary |
||
17. lerroa:
| sinadura =
}}
'''Antoon van Dyck''' ([[Anberes]], [[Espainiar Herbehereak]], [[1599]]ko [[martxoaren 22]]a – [[Londres]], [[1641]]eko [[abenduaren 9]]a) [[flandria]]r margolari eta grabatzaile [[barrokoa]] izan zen. [[Ingalaterrako Erresuma|Ingalaterrako]] gortearen pintore nagusi bilakatu zen, eta [[Karlos I.a Ingalaterrakoa eta Eskoziakoa|Karlos I.a]] erregearen eta honen familiaren
== Bizitza ==
Antoon van Dyck [[Anberes]]en jaio zen [[1599]]an. [[1609]]an hasi zituen pintura ikasketak [[Hendrick van Balen]] margolariaren lantegian. [[1618]]an, 19 urte zituela, Anberesko margolarien bazkunak edo gildak maisuari zegokion maila aitortu zion. Garai hartan hasi zen [[Rubens]]en laguntzaile gisa, eta lankidetza hark eragin handia izan zuen van Dyckengan. Bere hasierako margolanetan nabarmena da [[Caravaggio]]ren estetika errealistaren eragina, eta baita berarekin batera Rubensen lantegian ziharduen [[Jacob Jordaens]] margolariarekiko kidetasuna ere.
Rubensen lantegian egiten zituen lanez gainera, Van Dyckek beraren bidea urratu zuen -''San Sebastianen martirioa'' (1616-1617, [[Louvre]], [[Paris]])-, eta bereziki erretratugintza landu zuen: bere ''Familia erretratua'' ([[1621]], [[Hermitage]], [[San Petersburgo]]) lanean argi ikusten zen flandriar tradizioaren aztarna giza irudien antolamenduan, eta oihalen eta lepokoen egikeran. [[1618]]tik [[1620]]ra ondo finkatuak zituen bere estiloa eta bere ezaugarriak. Garai
Ingalaterran hilabete batzuetako egonaldia egin ondoren, [[1621]]ean [[Italia]]ra joan zen eta, [[Genova]]n egoitza harturik, han bizi izan zen [[1627]] arte. Arteleku nagusiak ezagutu zituen, eta hala indartu ziren lerroen harmoniarako zuen sena eta kolore-emaile gisa zuen dohaina. Aristokrateen erretratugile bihurtu zen eta eliza askotan egin zituen margolanak. Erretratugile gisa ere aldaketak izan zituen bere estiloan; errealismotik itzuri nahirik, giza irudien buruen proporzioak txikitu zituen, eta haien siluetak luzatu: ''Elena Grimaldi markesaren erretratua'' ([[1623]] aldean, [[Washingtongo Arte Galeria Nazionala]]), ''Guido Bentivoglio kardinalaren erretratua'' ([[1625]] aldean, Pitti jauregia, [[Florentzia]]).
[[1627]]an Anberesera itzuli zen eta han hartu zuen bizilekua bost urtez. Bete-betean jarraitu zuen erretratugintzan, zertxobait aldendurik Italian jorratutako bidetik eta atzera gehixeago hurbildurik flandiar tradiziora: ''Anna Wake'' (1628, Mauritshuis, [[Haga]]), ''Marten Pepijn'' (Arte Eder museoa, [[Anberes]])... Bestalde, arrakasta handia izan zuen Europan Van Dycken laurogei gizon-emakume ospetsuren erretratuak biltzen zituen grabatu bilduma batek. [[1628]]tik aurrera erlijiozko pinturak indar handia hartu zuen Van Dycken lanean: ''Sanson eta Dalila'' (1630, [[Kunsthistorisches Museum]], [[Viena]]), ''Egiptoko ihesa'' (1630, Alte Pinakothek, [[Munich]]), ''Ama Birjina eta umea Katalina Alexandriakoarekin'' (1630 aldean, [[Metropolitan Museum of Art]], [[New York]]). Bere koadroetan pertsonaien dotorezia eta duintasuna, xehetasunen eta giroaren zehaztasuna nabarmentzen zituen, baina betiere pertsonaia bakoitzaren berezitasunak ondo azpimarratuz. Teknika [[Rubens]]enaren antzekoa bazuen ere, orekatuagoa zen, bai koloreetan, bai formetan.
[[1632]]. urtean [[Karlos I.a Ingalaterrakoa eta Eskoziakoa|Karlos I.a]] erregeak [[Ingalaterra]]ra gonbidatu zuen; han gorteko margolari bilakatu zen, eta oso lan ugaria egin zuen; bere lantegiaren laguntzaz 400 margolanetik gora pintatu baitzituen, tartean bere erretraturik bikainenak: ''Karlos I.a zaldi gainean'', ''George Digby eta William Russell'' ([[1637]], Althorp jauregia, [[Ingalaterra]]), ''Karlos I.aren hiru ume zaharrenak'' ([[1634]], Galleria Sabauda, Turin), ''James Stuart, Richmond eta Lennoxko dukea'' (1634–1635, Metropolitan Museum of Art, New York)<ref>{{erreferentzia|izena= |abizena= |url= http://www.metmuseum.org/toah/works-of-art/89.15.16 |izenburua= James Stuart, Duke of Richmond and Lennox |bilduma= Heilbrunn Timeline of Art History. New York| argitaletxea= The Metropolitan Museum of Art, metmuseum.org|sartze-data = 2015-10-18}}</ref>... [[1635]]ean, Anberesa itzulita, bere maisu lanetako bat ondu zuen, ''Deitorea'' (Arte Eder museoa, Anberes). Ondoren, Ingalaterran jarraitu zuen lanean, erregearengandik gertu, eta haren eta aitonen semeen erretratu asko eginez. Han hil zen, 42 urterekin, oso obra zabala utzita: 500 erretratu baino gehiago, mitologia eta erlijio lanak, eta grabatu asko.
== Van Dycken eragina ==
Van Dycken eragina handia eta iraunkorra izan zen: flandestar margolari gazteek gehiago zor diote berari Rubensi baino; Londresen ziharduten
== Irudi galeria ==
{{Galeriako mezua}}
<gallery widths="200px" heights="200px" perrow="4">
Fitxategi:Anthonis van Dyck 050.jpg|<small> Autoerretratua, 1621?</small>
Fitxategi:Charles I with M. de St Antoine (1633); Anthony Van Dyck.jpg| <small> Karlos I.a zaldiaren gainean, 1633</small>
41 ⟶ 44 lerroa:
== Erreferentziak ==
{{ lur | data=2015/10/16}}
{{erreferentzia_zerrenda}}
== Kanpo loturak ==
{{commonskat}}
* {{en}} [http://www.nationalgallery.org.uk/artists/anthony-van-dyck Van Dyck National Galleryren webgunean] nationalgallery.org.uk
{{bizialdia|1599ko|1641eko|van Dyck, Antoon}}
| |||