11:03, 14 urria 2015ko berrikusketa aldatu Lainobeltz (eztabaida \| ekarpenak) Administratzaileak 269.705 edits t Barne lotura zuzenketa: Aristoteles ← Aurreko ezberdintasuna		11:12, 14 urria 2015ko berrikusketa aldatu desegin Lainobeltz (eztabaida \| ekarpenak) Administratzaileak 269.705 edits t →‎Pentsamoldea: Barne lotura zuzenketak Hurrengo ezberdintasuna →
35. lerroa: Aurreko mendeetan Antzinateko [[filosofia]] eta [[kultura]] [[islam]]dar munduan gorde eta sakondu zen. Mendebaldeko mundu kristauan [[monasterio]]etara mugatuta geratu zen. [[Al Andalus\|Al-Andalus]] eta [[Sizilia]] musulmanetik bildutakoa eta sortutakoa (zenbaki-sistema berria, [[aljebra\|algebrako]] aurrerapausoak...) kristauetara heldu zen. Honela, [[Aristoteles]]en lana eta [[zientzia]] islamdarra hain erruz itzuli ziren latinera non [[XII. mendeko Pizkundea]]z mintzatu den. Gainera, [[XI. mendea\|XI. mendetik]] aurrera [[Europa]] osoan zehar ikasteko toki berria, [[unibertsitate]]a, zabaldu zen. Hor, filosofia berria, [[eskolastizismo]]a, garatu zen, Antselmo Canterburykoak lehendabiziz eraginda ([[1033]]-[[1109]]). [[Enpirismo]]an oinarrituta, eskolastikoek uste zuten [[Erromatar Eliza Katolikoa\|Eliza Katolikoaren]] dotrina ikasketa, arrazoi eta logikaren bidez bultzatu behar zela, [[platon]]dar eta [[agustin Hiponakoa\|augustinar]] pentsamoldetik aldenduz eta Aristotelesengana hurbilduz. Eskolastiko nabarmenduak [[Tomas Akinokoa]], [[Alberto Handia]], [[Bonaventura Bagnoregiokoa\|Bonaventura]], [[Petri Abelardo\|Abelardo]] edo [[Petrus Lombardus\|Petri Lombardo]] izan ziren. Beste aldetik [[Joan Duns Eskoto\|Duns Scoto]], [[Gilen ~~Ockhamkoa~~Ockhamgoa]], edo [[Bernardo Clairvauxkoa]] beste pentsalari nabarmenduak ere izan ziren. Filosofian ez ezik, artean (eskulturan, musikan eta arkitekturan batik bat) aurrerapauso handiak eman ziren. Garai honetan [[katedral]] franko eraiki ziren Europa osoan zehar, hasieran estilo [[arkitektura erromaniko\|erromanikoan]] eta geroago [[gotiko (argipena)\|gotikoan]]. 41. lerroa: Kultura eta pentsamendua Elizari lotuta zeuden ezinbestez aro honetan, eta ikusmolde berriek Elizan barnan ere eragina izan zuten. Lehen monasterio-erreforma nagusia X. mendekoa izan zen, non [[Cluny]] ([[909]]an sortua) monasterioaren bitartez saiatu zen jatorrizko diziplinetara itzultzen. Izan ere, bizitza zuzena izan ezean, mojek zeregin garrantzitsuak, Jaingoikoari bertutetsuentzat mundu hobea eskatzeak alegia, haien izatearen beraren arrazoiak, zentzua galtzen zuen. [[Zisterko ordena\|Zistertar]] erreforma ([[1098]]an sortuta) berriro saiatu zen jatorrizko diziplinara itzultzen klunitarrek bizkarra eman ziotelakoan. Nolanahi ere, erreforma batzuek elizen mugak gainditzen zituzten. [[~~Waldotarrak~~Waldotar]]rak eta ''[[humiliati]]'' gaitzetsi zituzten kalostrapeko bizitza ez onartzeagatik. [[Katarismo\|Kataroek]] bere burua baizik ez zuten garbitzat jotzen. Eskeko ordenak, ordea, onartu zituzten Aita Santuek [[XIII. mendea]]n, eta honela, [[~~frantzikotarrak~~frantziskotar]]rak, [[~~domingotarrak~~domingotar]]rak, [[~~karmeldarrak~~karmeldar]]rak eta [[agustindarrak]] sortu ziren, domingotarren kasuan, hein handi batean aipaturiko heresien aurka borrokatzeko. == Kronologia ==

Erdi Aro Klasikoa: berrikuspenen arteko aldeak