Donatello: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
No edit summary |
No edit summary |
||
16. lerroa:
| sinadura =
}}
'''Donato di Niccolò di Betto Bardi''' ([[Florentzia]], [[1386]] inguru – Florentzia, [[1466]]ko [[abenduaren 13]]a), '''Donatello''' ezizenaz ezagunagoa, [[Pizkunde]] hasierako [[italia]]r artista eta [[eskulturagintza|eskultorea]] izan zen<ref>Pierluigi De Vecchi & Elda Cerchiari, ''I tempi dell'arte'', 2. liburukia, Bompiani,
Donatellorekin iritsi zuen gailurra Italiako [[Quattrocento]]ko eskulturagintzak. Giza irudiaren adierazpena zuen kezka nagusia, eta beti ahalegindu zen bere eskulturetan edertasunaren helburu klasikoa gauzatzen; baina, azken urteetan, espresionismo dramatiko eta espiritual baten aldera jo zuen. Quattrocentoko artista berritzailetan nagusietakoa izan zen eta eragin handia izan zuen bere garaitik aurrera eskulturan ere.
== Bizitza ==
25. lerroa:
Lehen urte horietan, estilo gero eta klasikoagoz, zenbait eskultura egin zituen Orsanmichele, florentziar gremioen elizarako. [[1411]]-[[1412]] bitartean, haritzaileen gremioak eskaturik, ''San Marko'' eskultura zizelatu zuen, forma askoz ere biziagoak, errealistagoak dituena ''Dabid''-ek baino. Armaduragileen gremioaren aginduz, ''San Jorge'' bat egin zuen ([[1415]]-[[1417]]), bere mugimendu eta adierazkortasun indarragatik guztiz bikaina. Eskultura bera baino garrantzitsuagoa ordea, eskulturaren oina da; marmolezko [[baxuerliebe]] bat egin zuen oinean Donatellok, ''San Jorge dragoia hiltzen'', eta han erabili zuen aurreneko aldiz ''schiacciato'' («zapaldua») deritzan teknika, erliebe joko fin baten bitartez efektu espazial bitxia sortzen duena. Teknika hau hamar bat urte geroago margolaritzan erabiltzen hasi zena. 1415-[[1426]] bitartean ''Profeten eskulturak'' egin zituen Florentziako katedraleko [[kanpandorre]]rako; aipatzekoa da horien artean ''Habacuc'', ''Il Zuccone'' edo ''burusoila'' deitua
[[1431]]-[[1433]] bitartean, [[Michelozzo]] arkitektoarekin batera, bigarren bidaia egin zuen [[Erroma]]ra -oso gazte zelarik joan zen aurreneko aldiz, [[Filippo Brunelleschi]] zuela lagun-, eta bertan aztertu zuen arte greko-erromatarra. Erromatik itzuli zenean ''Cantoria'' (1433-[[1439]]) egin zuen Florentziako katedralean, haur dantzariak (''putti'') ageri dituen friso luze bat, apaingarri klasikoez inguratua. [[1440]] inguruan sortu zuen bere obrarik famatuenetako bat, beste ''[[David (Donatello)|Dabid]]'' bat, [[brontze]]zkoa eta arroparik gabea, Pizkundeko lehen eskultura biluzia.
Geroago, [[1443]]-[[1453]] artean, [[Padua]]n bizi izan zen, eta han egin zuen, brontzez, San Antonio elizako aldare nagusiko erretaula. Erretaula honetan eskulturari aplikatu zion Pizkundeko perspektiba; orobat egin zuen Paduan ''Gattamelata condottieroaren estatua'' (brontzezkoa, 1453), eredu klasikoetan inspiratua.
[[1453]]an itzuli zen Florentziara. Azken obretan klasizismotik gero eta urrunagoko estiloa erabili zuen, adierazkortasun berezikoa; ''Maria Magdalena'' (1453) da estilo horren agergarri nagusia. Zurean zizelatua da, eta patetismoaren adierazgarri da erabat, batere zerikusirik ez duela hasierako Quattrocento-ko hastapenekin. Azken urteetako beste obra batzuk, ''Judit eta Holofernes'' (brontzezkoa, [[1455]]-[[1460]]) eta [[San Lorenzo basilika (Florentzia)|San Lorenzo basilikako]] [[pulpitu]]ak (1460 aldean) dira.
[[1466]]an hil zen Donatello, Florentzian.
== Artelan nagusiak ==
| |||