Perth (Eskozia): berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
t Robota: Birzuzenketak konpontzen
Gartxoak (eztabaida | ekarpenak)
No edit summary
25. lerroa:
| besterik2balioa =
| kokapena = kokapenmapa
| irudia = TheTay RiverStreet Tayfrom Queens Bridge - andgeograph.org.uk Friarton- bridge1133900.jpg
| sorrera =
| postakodea = PH1-PH3; PH14
31. lerroa:
| metropolia =
| altuera =
| biztanleria = 4347.450180
| urtea = 20012012
| dentsitatea =
| web = http://www.perthcity.co.uk/
|}}
{{argitzeko|Eskoziako hiriari|Perth}}
'''Perth''' ([[eskoziera|scotsera]] eta [[ingeles]]ezko izena; [[eskoziako gaelera|gaeliko eskoziarrez]] ''Peairt'') [[Eskozia]]ko [[hiri]]a da. 2012ko erroldaren arabera 47.180 biztanle ditu. [[Perth eta Kinross]] konderrian, herrialdeko erdialdean dago, [[2001Erdialdeko Eskozia]]eanko 43.450(''Central biztanleScotland'') zituenaeskualdean kokaturik hain zuzen.
 
== Geografia politikoaEtimologia ==
[[Piktoera]]zko ''perth'' hitzak "basoa" esan nahi du.
[[Perth eta Kinross]] konderrian, herrialdeko erdialdean dago, [[Erdialdeko Eskozia]]ko (''Central Scotland'') eskualdean kokaturik hain zuzen.
 
== Historia ==
[[Tay ibaia]] gurutza zitekeen lautada alubialean kokatu ziren aintzinaroan lehenengo biztanleak. Duela 8.000 urteko mesolito garaiko ehiztari-biltzaileak izan bide ziren. K.a. 4000 urteko harri neolitikoak ere aurkitu izan dira.
[[Tay ibaia]]ren ertzean kokatutriko hiri hau [[Eskozia]]ko hiriburua izan zen [[XIII. mendea|XIII. mendetik]] [[Jakue III.a Eskoziakoa]]ren erreinaldira arte.
 
Erdigunetik hiru kilometro eskasera dagoen [[Scone harria]]n Eskoziako erregeak koroatu ohi ziren Erdi Aroan, honek garrantzitsu bihurtu zuen Perth, Erresumako hiriburu izateraino. XII mendearen hasieran [[Gilen I.a Eskoziakoa]]k errege burgo estatusa eman zion eta Eskoziako hiri aberatsena bihurtu zen, [[Frantzia]], [[Herbehereak]] eta [[Baltiko]]ko herrialdeekin harreman komertzialak eratu baitzituen.
[[1396]]an bertan klanek gudua izan zuten. [[1559]]an, [[John Knox]]ek [[protestantismo]] bultzatzeko bere lanak Perthen hasi zuen.
 
1559an, [[John Knox]]ek [[protestantismo]] bultzatzeko bere lanak Perthen hasi zituen. Hurrengo mendeetan [[Jakobiten matxinada]]k ere ezagutu zituen, 1689, 1715 eta 1745ean herria okupatu zutelarik.
== Hiritar ezagunak ==
* [[Ewan McGregor]] ([[1971]]-), aktorea.
 
1760an Pertheko akademia sortu zen eta industrializazioa etorri zen, bereziki [[liho]]a, [[larru]]a, zuriketa produktuak eta [[whiski]]a esportatzen hasi zen. Garai hartan 15.000 biztanle zituen.
== Herri eta hiri senidetuak ==
* {{Herria|DEU|Aschaffenburg}}
* {{Herria|POL|Bydgoszcz}}
* {{Herria|CHN|Haikou}}
* {{Herria|CAN|Perth (Ontario)}}
* {{Herria|RUS|Pskov}}
* {{Herria|FRA|Cognac}}
 
Herri garrantzitusa izanik sarritan eskatu zuen hiri estatusa eta 2012ko martxoaren 14an Eskoziako zazpigarren hiria bihurtu zen.
== Galeria ==
 
== Ondasun nabarmenak ==
* [[Scone harria]]
* [[Scone jauregia]]
* Balhousie gaztelua
* San Ninian katedrala
 
== Iruditegia ==
<gallery>
Irudi:Stone of Scone replica.jpg|[[Scone harria]].
Image:St John's Kirk, Perth.jpg|St John's Kirk
Irudi:Scone Palace.jpg|[[Scone jauregia]].
Image:Perth Museum and Art Gallery2.jpg|Museo eta Arte Galeria
Irudi:Perth - Balhousie Castle.jpg|Balhousie gaztelua.
Image:St. Matthew's Church and Smeaton's Bridge.jpg|St. Matthew eliza
ImageIrudi:TheIce Riverforming on the Tay and- Friartongeograph.org.uk bridge- 1638366.jpg|San Mateo eliza eta [[Tay ibaia]] izozten hasia.
Irudi:St Ninian's Cathedral, Perth.jpg|San Ninian katedrala.
Irudi:Perth St John's Kirk.jpg|San Juan eliza.
ImageIrudi:Perth Museum and Art Gallery2Gallery.jpgJPG|MuseoPertheko museoa eta Artearte Galeriagaleria.
Irudi:Council Chambers, Perth.jpg|Udaletxea.
Irudi:Perth Sheriff Court.jpg|Epaitegia.
Irudi:North Inch.jpg|North Inch parkea.
Irudi:The River Tay and Friarton bridge.jpg|[[Tay ibaia]].
</gallery>
 
== Hiritar ezagunak ==
* [[Ewan McGregor]] ([[1971]]-), aktorea.
 
== Herri eta hiri senidetuak ==
* {{Herria|DEUAlemania|Aschaffenburg}}
* {{Herria|POLPolonia|Bydgoszcz}}
* {{Herria|CHNTxina|Haikou}}
* {{Herria|CANKanada|Perth (Ontario)}}
* {{Herria|RUSRErrusia|Pskov}}
* {{Herria|FRAFrantzia|Cognac}}
 
== Kanpo loturak ==