21:43, 15 abuztua 2015ko berrikusketa aldatu Xirkan (eztabaida \| ekarpenak) 42.231 edits tNo edit summary ← Aurreko ezberdintasuna		22:34, 15 abuztua 2015ko berrikusketa aldatu desegin Xirkan (eztabaida \| ekarpenak) 42.231 edits No edit summary Hurrengo ezberdintasuna →
1. lerroa: [[Fitxategi:PAMPAS.png\|280px\|thumb\|Panparen kokapena [[Hego Amerika]]n.]] '''Panpa'''<ref>{{Erreferentzia\|url=http://www.euskaltzaindia.net/dok/arauak/Araua_0170.pdf\|egilea=[[Euskaltzaindia]]\|data = 2012-05-25\|izenburua= 170. araua: Amerikako toponimia}}</ref> ([[ketxua]]z: ''pampa'', «ordokia») [[Hego Amerika]]ko ~~600~~750.000 ~~[[kilometro koadro\|~~km²ko]] [[ordoki]]a da., [[~~Rio de la Plata~~Argentina]]~~ren~~ko ~~hego~~erdi-ekialdean, ~~kokatzen~~[[Uruguai]]ko dazati handienean, eta [[~~Argentina~~Brasil]]go [[Hegoaldeko Rio Grande]]n hedatzen dena. == Izena == ~~[[Espainia]]rrek~~Espainiarrek [[XVI. mendea]]n eskualdera [[Andeak\|Andeetatik]] behera heldu zirenean, ~~[[ordoki]]ari~~ordokiari ''pampa'' izena eman zioten. ''Pampa'' edo ''bamba'' [[~~kitxua\|ketxuaz~~ketxua]],z ~~"[[~~«ordoki~~]]a"~~» esan nahi duelako edo, hobeto esanda ~~"[[mendi]]en~~«mendien arteko ~~[[ordoki]]a"~~ordokia». ~~Bertoko~~Bertako [[amerindiar\|biztanleei]], [[metonimia]]z, izen bera jarri zieten. == Kokapena == * [[Argentina]] ~~Panpa honako [[Argentina]]ko [[argentinaren banaketa administratiboa\|probintzietara]] hedatzen da:~~ [[Entre Ríosko probintzia\|Entre Rios]] osoa, [[Santa Feko probintzia\|Santa Feko]] hegoaldea, Ia [[Córdobako probintzia (Argentina)\|Cordoba]] osoa, [[La Pampako probintzia\|La Pampa]] osoa, Ia [[Buenos Airesko probintzia\|Buenos Aires]] osoa ~~eta~~ [[San Luisko probintzia\|San Luiseko]] hego-ekialdea. * Ia [[Uruguai]] osoa * [[Brasil]]go [[Hegoaldeko Rio Grande]] [[Fitxategi:Campo Departamento Conhelo.jpg\|thumb\|900px\|center\|<small>Panpako zabaldia [[La Pampako probintzia]]n</small>]] == Azpi-eskualdeak == * Barneko Panpa: [[Buenos Airesko probintzia\|Buenos Airesko]] mendebaldean, [[La Pampako probintzia\|La Pampako]] iparraldean, [[Córdobako probintzia (Argentina)\|Cordobako]] hegoaldean eta [[San Luisko probintzia\|San Luiseko]] ekialdean kokatuta. * Panpa uhindua: [[Buenos Airesko probintzia\|Buenos Airesko]] kostaldetatik, [[Paraná\|Parana]] ibairaino eta ~~hegoaldetik~~ Tandilia eta Ventania mendilerroetatik ~~iparralderaino~~ Carcarañá ibairaino ~~kokatuta~~. * Panpa behea: [[Buenos Airesko probintzia\|Buenos Airesko]] Salado ibaiaren arroan kokatuta. * Goiko Panpa: [[Córdobako probintzia (Argentina)\|Cordoba]] eta [[San Luisko probintzia\|San ~~Luiseko~~Luisko]] mendilerroen ondoan ~~kokatuta~~kokatua. == ~~Gautxoak~~Historia == [[Fitxategi:Autódromo_Eusebio_Marcilla.jpg\|thumb\|300px\|right\|<small>Panpa, Junin, [[Buenos Airesko probintzia]]</small>]] ~~[[Gautxo]] izeneko [[abeltzaintza\|abeltzainak]] eremu zabal hauetako biztanleak izan dira [[Espainia]]ko konkistatik, aurretik bertako [[amerindiar]]rak bizi zirelarik.~~ [[XVI. mende]]aren lehenengo erdialdean iritsi ziren espainiarrak lurralde honetara. Tribu nomadak bizi ziren han eta ehizean jarduten zuten, nagusiki. [[Kitxua (etnia)\|Kitxuak]], antigoiak, pehueltxeak, manzaneroak eta [[tehueltxe]]ak ziren talderik garrantzitsuenak. [[Sebastian Caboto]]ren espediziokoak ziren Pampa esploratzen hasi ziren lehenengo konkistatzaileak, Francisco Cesarren agindupean ([[1528]]). [[1536]]. urtean, lehenengo abereak eraman zituzten [[Pedro de Mendoza]]k eta bere gizonek, eta ondoren zabaldi osora hedatu zen abere hazkuntza. XVI. mendearen bukaeran osorik esploratu zuen Pampa [[Hernando Arias de Saavedra]]k. Espainiarren eta bertakoen arteko harremanen ondorioz, abere hazkuntzari ekin zioten hauek eta [[gautxo]] izeneko abeltzainak sortu ziren. Halere, Pampako lurraldeko alde handi bat ezin izan zuen gobernuak menderatu, ez espainiarrak eta ez argentinarrak, [[XIX. mende]]aren bigarren erdialdea arte. == Erreferentziak ==▼ ~~{{erreferentzia_zerrenda}}~~ Lurralde honek nekazaritzarako eskaintzen zituen aukerak zirela eta, beren burujabetasuna mantentzen zuten indiar herriak menderatzeko helburua zuen lehenengo espedizioa ([[José Félix Aldao]]ren agindupean) antolatu zuten Mendozako eta Buenos Airesko gobernuek. [[Juan Manuel de Rosas]]en diktadura garaian ([[1835]]-[[1852]] urteetan) bete zen helburu hori, gehienbat. [[1839]]. urtean Ramírez eta Ramos jeneralek rankel indiar herria garaitu ondoren, indiar guztiak menderatuak izan ziren. [[1879]]. urtean Argentinako gobernuaren eskuetara igaro zen Pampa. ~~== Ikus, gainera ==~~ * [[Panpa-lezka]] == Ekonomia == Nekazaritza ([[gari]]a, [[arto]]a, [[luzerna]], [[olio]]a, [[patata]], fruituak) eta abere hazkuntza (ardi-azienda, behi-azienda) dira ekonomia jarduera nagusiak. Laboreak eta haragia esportatzen ditu, eta itsasbide eta burdinbide sare garrantzitsuak ditu. ▲== Erreferentziak == {{ lur \| data=2015/08/15}} {{commonskat\|Pampas (Argentina)}} [[Kategoria:Argentinako eskualde geografikoak]] [[Kategoria:Hego Amerikako geografia]]

Panpa: berrikuspenen arteko aldeak