00:37, 5 apirila 2015ko berrikusketa aldatu EnzaiBot (eztabaida \| ekarpenak) Bot-ak 252.705 edits t Robota: Birzuzenketak konpontzen ← Aurreko ezberdintasuna		19:30, 7 abuztua 2015ko berrikusketa aldatu desegin Oraina (eztabaida \| ekarpenak) 19.260 edits No edit summary Hurrengo ezberdintasuna →
99. lerroa: === Funtzionarioen kontrola Alemania nazian === Naziek boterea lortu eta berehala ~~funtzionarioen~~[[funtzionario]]en (eta oroar ~~Alemeniako~~Alemaniako gizartearen) kontrola ezarri zen. Kontrol zorrotza lortzeko hilabete luzeak behar izan bazituzten ere, 1935erako nazien legeek eragina itzal luzea zuten. Behean agertzen diren memoriak aleman funtzionario batek idatziak dira eta ondo azaltzen dute funtzionarioekiko kontrola: "Nire ~~aitak~~[[aita]]k sarritan bere saila izan zen funtzionarioen bisita izaten zuen. Hainbat urte zeramatzan erretiratua, baina oraindik ere harreman pertsonal batzuk bazituen eta gozatu egiten zuen noizean behin entzunez zertan zetzan auzi bat ala bestea, funtzionario edo gobernuko kide gazteren baten karrera zertan zen, eta parte hartzeko aukera izan eta aholkuak edo gomendioak modu informalean eskaintzen zituenean. Bisitak ez ziren eten, baina elkarrizketak beti-batekokak eta tristeak bihurtu ziren. Nire aitak, esate baterako funtzionario bati edo besteari buruzko galdera egiten zuen, haren izena esaten zuen eta bisitariak labur-zehatz erentzuten zion: -4. artikulua- edo -6.artikulua-. Berriki aldarrikatutako [[lege]] baten artikuluak ziren horiak; "Funtzionario profesionalak lehenengoratzeko Legea" zuen izena eta [[arau]] bakoitzak ezartzen zuen mendeko postuak zituzten funtzionarioak lekualda zitezkeela, nahitaezko erretirora behartu zitezkeela, behin-behineko kalte-ordain batekin kalera zitezkeela edo erretiro bat jasotzeko eskubiderik gabe kanpora zitezkeela. Artikulu bakoitzak patu bat zuen aipagai. -4. artikulua- kolpe suntsitzailea zen. -6. artikuluak- gradu-beherapena eta apalkuntza zekartzan. Garai hartan, zifra horiek nagusi ziren funtzionario talde guztien ~~eldarrizketatan~~elkarrizketatan. Behin batean, nire aita kide izan zen ~~admininstrazioko~~administrazioko ~~lehendakaria~~[[lehendakari]]a agertu zen. Aita baino askoz gizon gazteagoa zen, eta biek ala biek liskar profesionalen batzuk izan zituzten beren garaian. Lehendakaria [[sozialdemokrata izana zen eta nire aita "eskuinerago" zegoen, beraz, muturrek behin baino gehiagotan egin zuten talka; gainera, gazteak postu altuagoa izateak ere ez zituen gauzak gehiegi goxatu. Hala ere, bi gizonek elkar errespetatzen zuten eta bere harreman ez-profesionala ez zen sekula erabat etetera iritsi. Oraingo honetan, bisita ikaragarria izan zen. Lehendakariak berrogei eta berrogetita hamar urte bitartean izan arren, hirurogeita hamar urte zituen, aita bezain zaharra zirudien. Erabat zuri zegoen. Aitak geroago kontatu zidan, sarritan, elkarrizketaren haria galdu zuela, ez ziola erantzun eta besteretua egon zela, begirada beheratuz, ondoren, inolako testuinguruik gabe, hau esateko: "Ikaragarria da, lagun maitea. Besterik gabe, ikaragarria." Agur esatera etorria zen. Berlin utziko zuen "aldirietako tokiren batean ezkutatzeko". [[Kontzentrazio-~~esparri~~esparru]] batetik atera berria zen. Lehendakaria, bide batez, -4. artikuluko- bat zen. Nire aitari dagokionez, esan dudan bezala, denbora asko zeraman erretiratua, ez zuen jadanik inolako botererik eta, nahi izanez gero ere, ezin izango zien naziei kalterik egin bere funtzioez baliatuz. Hala, su-lerrotik kanpo zegoela ematen zuen. Baina, behin batean, berari ere galdeketa luze bat zuen idazki ofizial bat iritsi zitzaion, "Funtzionario profesiolak lehengoratzeko Legearen X artikuluaren arabera, ondoren agertzen diren galderei zehatz-mehatz erantzutea eskatzen zaizu eta betiere, egiaren arabera... Ez erantzuteak edo modu okerrean erantzuteak ondorioz ekarriko du erretiro-pentsioa galtzea Y, artikuluaren arabera...". 127. lerroa: -Egia esan, ez dakit -errepikatu zuen, tarte bat pasatu ondoren-. Jakin ere ez dakit -esan zuen irribarre egin nahian- nola nahi duzun Parisera joan eta zure tesia egin. Estututa isildu nintzen. Ondoren, aitak galdeketa alde batera utzi zuen, baina ez zuen gorde. Inprimaki hura mahai gainean egon zen egun batzuez, inork bete gabe. Arratsalde batez, ordea, bere bulegora joan nintzenean, aita ikusi nuen idazmahaiaren atzean galdeketari erantzuten kaligrafia motelez, idazlan bat idazten ari den ikaslearen antzera. Ordu erdi geroago, gelatik atera eta gutuna postontzian bota zuen bere buruari iritziz aldatzeko betarik eman baino lehen. Kanpotik ez zuen inolako aldaketarik erakutsi, ez zuen ohi baino urduritasun gehiagorekin hitz egin, baina, hala ere, gehiegi izan zen beretzat. Beren keinuak eta hitzak gehiegi menderatzeko ohitura ez duten pertsonen kasuan, organo fisikoren bat arduratzen da betiere emozioez oso ~~bortitzazk~~bortitzak direnean eta ~~gaixotatun~~[[gaixotasun]] moduan erreproduzitzen ditu. Egoera horietan, batzuen ~~bihotzekoak~~[[bihotzeko]]ak izaten dituzte. Nire aitaren kasuan, kaltetutako organoa urdaila izan zen. Idazmahaiaren aurrean eseri bezain pronto, aitak zirkin egin zuen altxatzean eta oka egiten hasi zen modu konbultxiboan. Bizpahiru egunez ez zen ezer irentsi edo ezeri eusteko gai izan. Hura izan zen bere gorputzaren gose-grebaren hasiera, eta ondorioz, bi urte geroago hilko zen modu miserable eta dohakabean." Sebastian Haffner, "Historia de un alemán: memorias 1914-1933", 2003. Moldatua. === Hitlerren asmo espantsionistak === ≪Eta [[Führer]]rak hau esan zuen ondoren: "Alemaniar politikaren helburua alemaniar [[arraza]]-komunitatea iraunaraztea eta handitzea da". Beraz, espazioa zen gakoa. (...) Alemaniar politikak kontuan izan behar ditu bi etsai gaindiezin: [[Erresuma Batua]] eta [[Frantzia]]. Herrialde horientzat, Erdialdeko Europan alemaniar estatu erraldoi bat izatea [[zauri bat bezalakoa da; Alemaniak bere boterea handitzearen aurka jarriko dira, bai Europan, bai itsasoz bestaldeko lurraldeetan,, eta aurkaritza hori egiteko alderdi guztien onespenean oinarrituko dira. (...). [[Indarkeriaren bidez soilik gaindi daiteke Alemaniaren arazoa, baina indarkeriak arriskuak ere baditu. (...). Lehorreko [[gudaroste]]aren ekipamendua, gerrarako itsasoko armada eta abiazioa ia prest daude, eta ofizialen kidegoak, ia osatuta. Ekipamendua eta [[armamentu]]a modernoak dira. Oraindik ere itxaroten jarraitzen badugu, agian zaharkituta geratuko dira. (...) Une honetatik 1943-1945era bitartean ekiten ez badiogu, [[elikadura]]-krisia izango dugu urte batetik bestera, eta gordekinik gabe geratuko gara; gainera, ez daukagu nahikoa [[dibisa]]rik krisi horri aurre egiteko. (...) gure helburua bat-batean [[Txekoslovakia]] eta [[Austria]] menderatzea da (...).≫ Reicheko [[kantzilertzan izandako elkarrizketaren ahozko prozesua, 1937ko azaroak 5. === Kanpo politika === Kanpo politikaren alorrean, Hitlerrek [[Versaillesko Ituna\|Versaillesko ituna]] erabat arbuiatu eta alemaniar guztiak Reich handi batean bildu ondoren, [[Ekialdeko Europa]]n inperio bat sortzea proposatzen zuen. Potentzia demokratikoek, aldiz, zein bere arazoetan murgildurik, ez zioten arreta handirik eman haren esanei, eta harropuzkeria hutsaltzat hartu zituzten. Iragarritakoak betetzen hasi zen Hitler ordea: [[1933]]an [[Nazioen Liga]]tik irten eta armaz hornitzeari ekin zion; [[1935]]ean, nahitaezko soldadutza berrezarri zuen; [[1936]]an, [[Rhin]]eko eskualde desmilitarizatua okupatu zuen, eta gomendatu zion [[Hermann Göring]]i ezinbestekoa jotzen zuen gerra irabazi ahal izateko ekonomia sistema prestatu eta puntuan jar zezan. Hitlerren erretorika inperialistak kutsatuta, ordura arte nahiko neurritsu portatu bazen ere, [[Etiopia]]ren konkistari ekin zion [[Benito Mussolini\|Mussolinik]] 1935eko urrian. Azkenik, [[1936]]ko urrian, [[Antikomintern Ituna]] sinatu zutenean gauzatu zen diktadore faxisten arteko Berlin-Erroma-Tokio ardatza.

Hirugarren Reicha: berrikuspenen arteko aldeak