Etxarri Aranatz: berrikuspenen arteko aldeak

| garaiera = 506

| azalera = 32.88

| distantzia =

| euskaldunak = 73,65

Udalerria bi herrik osatzen dute: [[Etxarri Aranatz]]ek eta [[Lizarragabengoa]]k; azken hori [[1842]]ko erroldan udalerri independente gisa agertzen da.

 

Etxarri Aranatz [[Iruñeko merindadea]]ren mendebaldean dago, [[Beriain]] mendiaren magalean.

Herriak [[Urbasa]]ko mendizerrarekin eta [[Ergoiena]]rekin egiten du muga hegoaldean, [[Aralar]]rekin iparraldean, [[Bakaiku]]rekin mendebaldean, eta [[Arbizu]]rekin ekialdean.

 

 

[[1932]]. urtean, abuztuaren 19ko udal osoko bilkuran, Etxarri Euskal Autonomia Estatutuaren alde agertu zen. Bost hilabete geroago, Jose Maria Markotegik alkatetza utzi zuen, eta haren ordez batzorde batek hartu zituen bere gain udaletxeko lanak. 1933ko martxoan, Euzko Etxea eratu zen herrian. Ordurako, Zentro Errepublikarra eta Karlista ere bazeuden eta, beraz, esan daiteke esparru ideologiko nagusiek bazutela non elkartua. Batzorde kudeatzailearen ondoren udalbatza berria osatu eta alkate Benedikto Barandalla izan zen. Gehienak eskuindarrak ziren eta bakar batzuk nazionalistak. Sozialistei berehala sartu zitzaien okerreko begitik alkatea, hura "as de los carlistas, que ha puesto su vara de mando al servicio de la sotana" zela esanez. Alkatearen jarrera eskuindarrak eta jarduera ez demokratikoak istilu gogorrak sortu zituen, izan ere, Guardia Zibilak ekarri baitzituen dantza saio bateko partaideak sakabanatzeko. Gazte batzuk atxilotuak izan ziren eta gobernadoreak 75 pezetako multa ezarri zion bakoitzari.

 

[[1936]]ko lehen hilabeteetan, antolatu zen berriro UGTren Langile eta Nekazari Saila, beraiek ziotenez, Sakanako mugimendu sindikalaren eragile moduan lan egiteko. Altxamendua eta gerra zibilarekin, Benedikto Barandallak, errekete talde baten kapitain lanak erabat bere gain hartu zituen, Sakana guztian zehar herriz herri aritu zen boluntarioak bilduz eta altxamendu eta bando faxistarekin bat ez zetozenak inolako errukirik gabe zapaltzen, asko fusilatuz, bortxatuz, txantajeatuz, lapurretak eginez... Etxarriarren artean esaterako, Anizeto Albarrazin eta Julian Mauleon fusilatu zituzten, hogeitalau urteko nekazariak ziren biak.

 

[[2014]]ko [[apirilaren 13]]an udalerri honetan [[Euskal Herriaren independentziari buruzko galdeketak|Euskal Herriaren independentziari buruzko galdeketa]] burutu zen.

 

== Azpiegitura eta garraioak ==

 

== Politika ==

 

=== Udal hauteskundeak ===

[[2007]]an [[Nafarroa Bai]] alderdi politikoko Maider Goñi Errazkin aukeratu zuten alkate. Udaletxeko zinegotzi guztiak lortu zituen [[Espainia]]ko Auzitegi Nazionalak [[Eusko Abertzale Ekintza]]ren kandidatura bertan-behera uztean. Baliogabeko botoak 556 izan ziren (emandako guztien %40,58) eta boto zuriak 107 (botoen % 13,14). Abstentzioa %30,35ekoa izan zen.

 

|+'''Etxarri Aranazko Udala (2007)'''

| '''Alderdia''' || '''Botoak''' || '''Zinegotziak'''

[[2011]]n, aldiz, [[Bildu]] izan zen nagusi (7 zinegotzi, Jose Ignazio Bakaikoa alkatea barne); [[NaBai 2011]]k 3 eta [[PP]]k bakarra erdietsi zituzten.

 

|+'''Etxarri Aranazko Udala (2011)'''

| '''Alderdia''' || '''Botoak''' || '''Zinegotziak'''

|}

 

 

| align=right| 2007-2011 || Maider Goñi Errazkin || [[Nafarroa Bai]]

|-

|}

 

* [[Beleixe Irratia]]

 

* {{eu}}[http://www.argia.com/argia-astekaria/2174/etxarri-aranatz/osoa Etxarri-Aranazko euskararen egoerari buruzko artikulua, ''Argia'' astekarian (2009-03-01)]

* [http://maps.google.com/maps?f=q&source=s_q&hl=eu&geocode=&q=Etxarri+Aranatz,+Nafarroa&sll=43.13897,-1.687662&sspn=0.060376,0.110378&g=Elgorriaga,+Nafarroa&ie=UTF8&hq=&hnear=Etxarri-Aranatz,+Nafarroa,+Espainia&ll=42.901496,-2.06131&spn=0.060107,0.110378&z=13&layer=c&cbll=42.905845,-2.064734&panoid=2wuIAXNZdXrvhOeSbiZUmA&cbp=12,216.94,,0,5 Burundabide etorbidearen ikuspegia, Google Street View-n.]