20:46, 27 apirila 2015ko berrikusketa aldatu EnzaiBot (eztabaida \| ekarpenak) Bot-ak 252.705 edits t Robota: Birzuzenketak konpontzen ← Aurreko ezberdintasuna		18:31, 20 ekaina 2015ko berrikusketa aldatu desegin Xirkan (eztabaida \| ekarpenak) 42.245 edits No edit summary Hurrengo ezberdintasuna →
1. lerroa: {{lanean\|xirkan}} {{Biografia infotaula oinarria \| izena = François Rabelais 19 ⟶ 20 lerroa: \| datu gehigarriak = }} '''Francois Rabelais''' (La Devinière, [[Chinon]]etik hurbil, [[1483]]/[[1494]] bitartean - [[Paris]], [[1533]]ko [[apirilaren 19]]a) [[frantzia]]r idazlea izan zen. Literatura satirikoaren maila gorena lortu zuen ''[[Gargantua eta Pantagruel]]'' obra ospetsuarekin. Euskarazko hitzak sartu zituen ''Gargantua'' liburuko V. kapituluan, eta ahapaldi osoak ''Pantagruel'' obran (IX. kapitulua). '''Francois Rabelais''' (La Devinière, [[Chinon]]etik hurbil, [[1483]]/[[1494]] bitartean - [[Paris]], [[1533]]) [[frantzia]]r idazle bat izan zen. [[Frantziskotar]]ren ordenan sartu zen lehenik, eta beneditarren ordenara aldatu zen [[1525]]ean. Medikuntzako ikasketak egin zituen Montpellierren, eta ospe handia lortu zuen han mediku gisa. [[Ekonomia]]-arazoengatik [[Lyon]]era joan zen, eta han argitaratu zituen [[1532]]an [[Hipokrates]]en ''Aforismoak'', eta ''Pantagruel'' bere lehen [[eleberri]]a. Erroman egon ondoren, Lyonera itzuli zen, eta ''[[Gargantua]]'' eleberria kaleratu zuen ([[1534]]). [[Italia]]n egon zen bigarrenez, eta, Frantziara itzulita, medikuntzako ikasketak amaitu zituen, [[Montpellier]]ren. [[1546]]. urtean, [[Margarita Nafarroakoa]]ri opatu zion ''Pantagruel'' bildumako hirugarren liburua. [[Parisko Unibertsitatea\|Sorbonak]] heretikotzat jo zuen liburua, eta Metzeko hirira erbesteratu zen lehenik, eta Lyonera itzuli zen ondoren, ''Pantagruel'' bildumako laugarren liburuko lehen kapituluak argitaratzera. [[Paris]]en eman zituen azken urteak, eta [[1562]]. urtean argitaratu ziren bosgarren liburuko lehen hamabost kapituluak. [[1654]]. urtera arte, ez zen bilduma osatua kaleratu. Idazle humanista izan zen, parodiaren bidez bere garaiko arazorik larrienak plazaratzen zituena. Fede handia erakutsi zuen gizakiaren izaerarekiko eta zientziarekiko, eta kritika zorrotzak egin zizkion [[Eliza (argipena)\|Elizari]] eta hark bultzatzen zuen hezkuntza-sistema atzerakoiari. Errukirik gabe satirizatzen zituen dogma guztiak, eta kristautasun humanista defenditu zuen, muturreraino eramandako kristautasunaren eta protestantismoaren aurrean. Literatura satirikoaren maila gorena lortu zuen ''Pantagruel'' eta ''Gargantua'' obra ospetsuekin. Euskarazko hitzak sartu zituen bere ''Gargantua'' liburuko 5. kapituluan, eta ahapaldi osoak ''Pantagruel'' obran (2. liburua, 9. kapitulua).▼ Idazle humanista izan zen, parodiaren bidez bere garaiko arazorik larrienak plazaratzen zituena. Fede handia erakutsi zuen gizakiaren izaerarekiko eta zientziarekiko, eta kritika zorrotzak egin zizkion [[Eliza (argipena)\|Elizari]] eta hark bultzatzen zuen hezkuntza-sistema atzerakoiari. Errukirik gabe satirizatzen zituen dogma guztiak, eta kristautasun humanista defenditu zuen, muturreraino eramandako katolizismo eta protestantismoaren aurrean. == Erreferentziak ==▼ {{commonskat}}▼ == Bizitza == ▲~~'''Francois Rabelais''' (La Devinière, [[Chinon]]etik hurbil, [[1483]]/[[1494]] bitartean - [[Paris]], [[1533]]) [[frantzia]]r idazle bat izan zen.~~ [[Frantziskotar]]ren ordenan sartu zen lehenik, eta beneditarren ordenara aldatu zen [[1525]]ean. Medikuntzako ikasketak egin zituen Montpellierren, eta ospe handia lortu zuen han mediku gisa. [[Ekonomia]]-arazoengatik [[Lyon]]era joan zen, eta han argitaratu zituen [[1532]]an [[Hipokrates]]en ''Aforismoak'', eta ''Pantagruel'' bere lehen [[eleberri]]a. Erroman egon ondoren, Lyonera itzuli zen, eta ''[[Gargantua]]'' eleberria kaleratu zuen ([[1534]]). [[Italia]]n egon zen bigarrenez, eta, Frantziara itzulita, medikuntzako ikasketak amaitu zituen, [[Montpellier]]ren. [[1546]]. urtean, [[Margarita Nafarroakoa]]ri opatu zion ''Pantagruel'' bildumako hirugarren liburua. [[Parisko Unibertsitatea\|Sorbonak]] heretikotzat jo zuen liburua, eta Metzeko hirira erbesteratu zen lehenik, eta Lyonera itzuli zen ondoren, ''Pantagruel'' bildumako laugarren liburuko lehen kapituluak argitaratzera. [[Paris]]en eman zituen azken urteak, eta [[1562]]. urtean argitaratu ziren bosgarren liburuko lehen hamabost kapituluak. [[1654]]. urtera arte, ez zen bilduma osatua kaleratu. Idazle humanista izan zen, parodiaren bidez bere garaiko arazorik larrienak plazaratzen zituena. Fede handia erakutsi zuen gizakiaren izaerarekiko eta zientziarekiko, eta kritika zorrotzak egin zizkion [[Eliza (argipena)\|Elizari]] eta hark bultzatzen zuen hezkuntza-sistema atzerakoiari. Errukirik gabe satirizatzen zituen dogma guztiak, eta kristautasun humanista defenditu zuen, muturreraino eramandako kristautasunaren eta protestantismoaren aurrean. Literatura satirikoaren maila gorena lortu zuen ''Pantagruel'' eta ''Gargantua'' obra ospetsuekin. Euskarazko hitzak sartu zituen bere ''Gargantua'' liburuko 5. kapituluan, eta ahapaldi osoak ''Pantagruel'' obran (2. liburua, 9. kapitulua). == Seriotasunaren eta barrearen artean == Rabelais Frantziako Pizkundeko intelektual handienetako bat izan zen, eta bere obra paregabea izan da hainbat garaiko literaturan. Pantagruel pertsonaian oso nabarmen erakusten du zientzian eta zuhurtasunean oinarritutako bizitza ideala, izadiarekin ados bizitzearen aldeko jarrera hain zuzen. Naturalismoa, kultura klasiko aberatsa, izpiritu tolerantea eta bihozbera, jakintzaren alor guztietarako jakin-mina,ezaugarri horiek guztiak indar handiz agertzen dira Rahelaisengan. Rabelaisen hizkuntzaren oparotasuna izugarria da, eta medikuntza, nekazaritza, merkataritza, literatura, erlijioa, eta heste hainbat alorretako hizkuntza teknikoak erakusten ditu bere lanetan ; horrez gainera, hizkuntz asmazioak eta deformazioak ere ugariak dira : guztia egokitzen zaio narrazioari . Zehaztasun filosofikotik hasi eta txantxa arrunterainoko bidea egiten du, bestalde, narrazio horrek. Komikotasuna, hizkuntzaren bizkortasuna eta hizkuntza sortzeko gaitasuna dira Rahelaisen obraren ezaugarri nagusiak. Rabelaisek elkarren ondoan jartzen ditu komikotasuna batetik, eta hestetik, larritasuna. Errejistro, diskurtsu eta egoera nahasketa izugarria da, eta oso zaila da horien arteko hierarkia bat osatzea. Lanetarako materiala hirei eremutatik hartzen du Rabelaisek : ahozko tradizioa eta herritarra, humanista eta hurbileko errealitatea. Azken eremu horretatik hainbat gai harri zituen: gerra, inperioa (zentzu orokorrean eta zehatzean), hizkuntza, inprimategia, bolbora, gosea, kolonialismoa, ezkontza, hezkuntza... Baina egoera horiek erabat itxuraldatzen ditu egileak hainbat eragileren bidez : gai horiek hainbat egoeretan sortzen dituzten diskurtsuen bidez batetik, eta hestetik, nobelaren fikzioaren eta egoera barregarrien bidez. Azkenik, maila horietan guztietan gai nagusi bat, erraldoikeriarekin, gorputzarekin, sexuarekin, janarekin eta edariarekin zerikusia duena hain zuzen. Hori guztia da komikotasun argi eta zorrotzaren oinarria, zeinetan zaharkeria eta arrunkeria umore apartaren osagaia besterik ez diren. Pantagnielen leinuaren ezaugarrietako bat erraldoikeria da, eta ezaugarri horren alderdi onak eta txarrak hartzen ditu Rabelaisek . Janariaren eta edariaren gaiak, sexuaren gaiarekin batera, gorputzaren eta bizitzaren atseginak goresten ditu. Baina obraren osotasunean garrantzi gehien duen erreferentzia elkar bizitzarena da. Banketearen gaiaren bidez gizakiaren gizarteratzea adierazten du ; atsegin fisikoak eta intelektualak biltzen ditu horretan, eta zenbaitetan baita izpirituari dagozkien arazoak ere. Dena dela, Rahelaisen obraren osagai nagusia hizkuntza da, hizkuntza oro har. Rabelaisek ez du mundu opako bat erakusten, mundu absurdua baizik. Eta hori, zalantzarik gabe, askoz ere pozgarriagoa da. Hizkuntzaren bidez, egileak atsegin ematen dio irakurleari ; eta ekintza horren bidez, egilearen sormena nabarmentzen da, eta horrexegatik goraipatu zuten Rabelais hizkuntzaren artista handiek, Flaurbertek eta Celinek, besteak heste. Euskarazko hitzak sartu zituen Gargantua libuntko bosgarren kapituluan, eta ahapaldi osoak Pantagruel obran (2. libuntkia, 9. kapitulua). ▲== Erreferentziak == {{ lur \| data=2011/12/26}} ▲{{commonskat}} [[Kategoria:Frantziako idazleak\|R]]▼ {{bizialdia\|XV. mendeko\|1533ko\|Rabelais, Francois}} [[Kategoria:1483ko jaiotzak\|R]]▼ [[Kategoria:~~1533ko~~Frantziako ~~heriotzak\|R~~idazleak]] ▲[[Kategoria:~~Frantziako~~Frantsesezko idazleak\|R]] ▲[[Kategoria:~~1483ko~~XVI. ~~jaiotzak\|R~~mendeko idazleak]] [[Kategoria:Index Librorum Prohibitorum]]

François Rabelais: berrikuspenen arteko aldeak