Kataluniar independentismoa: berrikuspenen arteko aldeak

[[1970]]eko hamarkadaren amaieran sortu zen egungo independentismoa. Garai horretan, [[PSAN]], Herrialde Katalanen Nazio Askapenerako Alderdi Sozialista sortu zen. Ez zuten sinesten burutzen ari zen «trantsizio»an, [[frankismo]]ko pribilegioak mantentzeko egituratzat ikusten baitzuten. Autonomia erkidegoen Espainia berria frankismoa oinarritzen zela aldarrikatzen zuen, eta Convergencia eta Unioren [[katalanismo]] «immobilista» eta «kontserbadorea» ukatzen zuen<ref name=aa>Samara Velte, [http://www.berria.eus/paperekoa/1909/006/001/2014-11-09/olatu_bat_etorkizunera.htm «Olatu bat etorkizunera»], ''Berria'', 2014-11-09</ref>.

1980ko hamarkadako mugimendu independentista [[katalanismo]] moderatuetatik aldendu zen, eta jarduera eta ekintza erradikalagoak hartu eta egin zituen. PSAN hainbat talde banatu zen: [[MDT]] Lurraren Defentsarako Mugimendua eta [[Terra Lliure]] talde armatua. bi helburu nagusi zituzten hamarkada horretako mugimendu independentistek: gizartean oinarria ezartzea, eta aurkariak zehaztea. Ideologikoki autonomia erkidegoak defendatzen zituen [[katalanismo]] kontserbadorearekin hautsi nahi zuten. Haustura ideologikoa bultzatzeko diskurtso marxista erabiltzen hasi ziren. Mugimendu independentista horren inguruan gizarte sare bat sortu zen. Bertan zeuden: ikasle mugimenduak, sindikatuak, ekologistak eta feministak<ref name=aa></ref>.

Mugimendu independentistak maila instituzionalera eramateko beharra sentitu zuten zenbait sektorek. [[Bartzelona]] 92ko Olinpiar Jokoak baina egun batzuk lehenago independentisten aurkako sarekada egin zen. Bi astean 45 lagun atxilo hartu zituzten, eta erdiek [[tortura]]k salatu zituzten. [[1995]]ean, [[Terra Lliure]]k bukatutzat jo zituen bere ekintzak. Nazioartean, Baltikoko herrialdeetan eta Balkanetan independentzia prozesuak hasi ziren, eta talde armatuak islamistak sortzen ari ziren. Independentisten alderdi erreformista [[Kataluniako Ezker Errepublikarra|ERCn]] sartu zen, eta erradikalagoa [[CUP (argipena)|CUPen]] inguruan bildu zen<ref name=aa></ref>.

Autonomia Erkidegoen eremuan aurrera egitea talde nagusien helburu bilakatu zen: [[hizkuntza politika]] eta, batez ere, [[zerga]] sistema hobea bermatzeko Estatutu berri bat eskatzen hasi ziren. [[2003]]an [[Kataluniako Sozialisten Alderdia|PSCk]], [[Kataluniako Ezker Errepublikarra|ERCk]] eta [[ICV]]-[[EUiA]]k hiruko gobernua osatu zuten estatutua erreformatzeko. Horretarako proposamena [[2005]]eko [[irailaren 30]]ean onartu zuen Kataluniako Parlamentuak: [[Konbergentzia eta Batasuna|CiU]], [[Kataluniako Sozialisten Alderdia|PSC]], [[Kataluniako Ezker Errepublikarra|ERC]] eta [[ICV]]ko diputatuek alde bozkatu zuten; [[PP]]koek, berriz, aurka<ref name=aa></ref>.

Espainian presio handia egon zen testu horren aurka eta handik lau hilabetera [[Artur Mas]]ekin bildu zen [[José Luis Rodríguez Zapatero|Jose Luis Rodriguez Zapatero]], Espainiako presidentea. Estatutuaren erreforma leuntzea adostu zuten, adibidez, «nazio» terminoa hitzaurrean sartuta (eta ez lehen artikuluan). Horregatik [[Kataluniako Ezker Errepublikarra|ERCk]] babesa kendu zion agiriari<ref name=aa></ref>.

[[2006]]ko otsailean manifestazio jendetsua egin zuten [[Bartzelona]]n ''Nazio bat gara, erabakitzeko eskubidea dugu'' lelopean. Ondoren, iritsi ziren 2010eko manifestazioa —Konstituzio Auzitegiak moldatutako 2006ko Estatutuaren aurka—, eta hurrengo urteetako [[Kataluniako Egun Nazionala|Diada]] jendetsuak. Krisi ekonomikoarekin, sektore gehiagotara heldu zen [[independentzia|independentismoa]]<ref name=aa></ref>.

[[2009]]an independentziari buruzko galdeketak egiten hasi ziren, [[Arenys de Munt]]en lehena. Garai hartan sortu zen [[ANC (argipena)|ANC]] Biltzar Nazional Katalana. [[2012]]koedo DiadanAssemblea orduraNacional arteko manifestazio handiena egin zuten ''[[Katalunia]], estatu berria [[Europa]]n'' leloarekin; Masek galdutzat jo zuen Madrilekin itun fiskala negoziatzeko aukera, eta [[hauteskunde]]ak aurreratu zituenCatalana. Hauteskundeetan, [[Kataluniako Egun Nazionala|Diadako]] leloa babestu zuten alderdiek lortu zituzten boto gehien baina [[Konbergentzia eta Batasuna|CiUk]] ez zuen gehiengo osorik lortu, eta [[Kataluniako Ezker Errepublikarra|ERCrekin]] aliatu behar izan zuen<ref name=aa></ref>.