06:39, 18 martxoa 2013ko berrikusketa aldatu KLBot2 (eztabaida \| ekarpenak) Bot-ak 61.626 edits t Bot: hizkuntza arteko 27 lotura lekualdatzen; aurrerantzean Wikidata webgunean izango dira, d:Q391184 orrian ← Aurreko ezberdintasuna		01:15, 4 maiatza 2015ko berrikusketa aldatu desegin EnzaiBot (eztabaida \| ekarpenak) Bot-ak 252.705 edits t Robota: Birzuzenketak konpontzen Hurrengo ezberdintasuna →
1. lerroa: [[Fitxategi:Monolito de la Piedra del Sol.jpg\|thumb\|320px\|[[Eguzkiaren Harria]] izeneko monolitoa, azteken kosmogoniaren sintesia (Mexikoko Antropologia eta Historiaren Museo Nazionalean, [[Mexiko Hiria]]).]] '''Mitologia azteka''' (edo '''mexika''') [[azteka\|azteken]] erlijio oinarritzen zen mito eta sineskeren multzoa da. [[Mesoamerika]]ko antzinako beste mitologiekin bat zetorren gai ugaritan, baina bereizgarri handiena [[Huitzilopochtli]] jainkoak hartzen zuen nagusitasuna da. Huitzilopochtli, [[gerra]]ren eta [[~~eguzki~~eguzkia]]~~aren~~ren jainkoa, mexiken jatorrizko jainkoa zen eta herrialde hautatutzat hartzen zuten haien burua. Horregatik, Eguzkiaren mugimenduaz arduratu behar zuten, opari eta sakrifizioak eskainiz. Sinesmen hau areagotu egin zen Tlacaelelgo erreforma erlijioso eta sozialean [[XV. mendea\|XV. mende]] erdialdean, Itzcoatl, Moctezuma I.a eta Axayacatl enperadoreek bultzatuta. Jainko nagusiaz gain, mitologia aztekak, Ameriketako beste mitologien antzera, [[politeismo]] mugagabea zuen, jainko bakoitzak eginbide jakin bat zuena, gehienetan gizakiekin zerikusi zuzena zuena. Filosofia moralizatzaileek ez bezala, erlijio azteka ez zegoen [[paradisu]]-[[infernu]] edo [[gaizki]]a-[[ongi]]a problematikan oinarritua. Ameriketako beste erlijioen antzera, unibertsoaren bitasunean oinarritzen da, [[bizi]]a eta [[~~herio~~heriotza\|herioa]]a bi osagarritzat hartzen zituena, eta ez bi aurkakotzat. == Jainkoak == 17. lerroa: * [[Tlaloc]] - euriaren, ekaitzaren, uraren eta trumoiaren jainko panmesoamerikarra * [[Mixcoatl]] (''hodei sugea'') - gerraren, sakrifizioaren eta ehizaren jainko nahuatla * [[Huitzilopochtli]] (''[[kolibri]] [[~~ezkerti~~lateralitate\|ezkertia]]a'') - gerraren eta sakrifizioaren jainko mexika '''Natura jainkoak''' 24. lerroa: * [[Tlaltecuhtli]] (''lur jauna'') - lurraren jainkoa * [[Chalchiuhtlicue]] - iturburuen jainkoa * [[Centzon Huitznahuac\|Centzon Huitznahua]] (''400 hegoaldetarrak'') - izarren jainkoa * [[Ehecatl]] - haizearen jainkoa (batzuetan Quetzalcoatlekin bateratua) 36. lerroa: * [[Tepoztecatl]] - ''pulque''aren jainkoa [[Tepoztlan]]en * [[Xochiquetzal]] - Plazeraren, barkamenaren eta sexuaren jainkosa * [[Mayahuel]] - ''[[pulque]]''aren eta ''[[agave\|maguey]]''aren jainkosa * Ahuiateteo: ** [[Macuiltochtli]] 48. lerroa: '''Emankortasunaren eta artoaren jainkoak''' * [[Xipe Totec]] (''gure jaun larrutua'') - udaberriarekin zerikusia duen emankortasunaren jainkoa, urregileen jainkoa * [[Centeotl\|Cinteotl]] - artoaren jainkoa * [[Xilonen]]/[[Chicomecoatl]] - arto xamurraren jainkoa * [[Xochipilli]] (''loreen printzea'') - alaitasunaren, loreen, plazeraren eta emankortasunaren jainkoa '''Heriotzaren eta azpimunduaren jainkoak''' * [[Mictlantecuhtli\|Mictlantecutli]] - azpimunduko jauna * [[Mictlancihuatl]] - azpimunduko erregina * [[Xolotl]] 72. lerroa: == Lekuak == * [[Aztlán]], ''zuritasunaren lekua'': Mexiken sorlekua, [[~~Tenochtitlan~~Tenochtitlán\|Tenochtitlanera]]~~era~~ joan baino lehenagoko bizilekua. * [[Mictlán]]: azpimundua. * [[Tlalocan]]: lehen paradisua, [[Tlaloc\|Tláloc]]-en agindupekoa, hildakoen arimak piztuera itxaroten zuten lekua. * [[Tlillan-Tlapallan]]: zeruetako erdiko paradisua, [[Quetzalcoatl\|Quetzalcóatl]]-en jakinduria ulertu zutenetzako gordea. * [[Tonatiuhichan]]: goiko paradisua. * [[Tomoanchan]]: paradisu mitikoa, gauza guztiak bizi diren tokia (''Itzapapálotl''). Jainkoek han sortu zituzten gizakiak.

Mitologia azteka: berrikuspenen arteko aldeak