Erromatar Inperioa: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
t Robota: Birzuzenketak konpontzen |
|||
29. lerroa:
| goiburua=Senatus Populusque Romanus (SPQR)
}}
'''Erromatar Inperioa'''<ref>EIMA: [http://www.hezkuntza.ejgv.euskadi.net/r43-573/eu/contenidos/informacion/dih/eu_5490/adjuntos/estilo_liburua/ONOMASTIKA/IZEN%20ZERRENDAK.pdf ''Eskola-liburuetako onomastikaren, gertaera historikoen eta artelanen izenak. Zerrendak''].</ref> ([[latin]]ez: ''Imperium Romanum'') [[Zesar Augusto|Augustok]]
Halaber, Erromatar Inperioa esapideak [[Erroma]]ren menpe zegoen eremua ere adierazten du. Hiriaren hedapena inperioa sortu baino askoz lehenago hasi zen, baina zabalkuntza handiena sistema inperialarekin lortu zen, [[
== Sorrera ==
[[K. a. I. mendea]]ren erdialdean, [[Julio Zesar]]rek, [[Ponpeio]]k eta [[Marko Lizinio Kraso|Krasok]]
[[Fitxategi:Roman_Empire_Map.png|thumb|right|350px|[[
Arerio guztiak garaituta, [[Zesar Augusto|Augustok]]
== Gailurra ==
[[Flaviar leinu]]ak lekukoa hartu zuen. Hurrengoa [[Antoniar leinu]]a izan zen, zeinekin Inperioak zenit politiko, ekonomiko eta kulturala lortu zuen. [[
[[180]] eta [[235]] bitartean, [[Severar leinu]]an zehar, armadak gero eta botere gehiago eskuratu zuen. Ondorengotza armada edo [[Pretoriar
Krisialdia [[Diokleziano]]k [[Tetrarkia]] osatu zuenean bukatu zen. Inperioa lau zatitan banatu zuen, errazago goberna zezaten. Hala ere, aldi bereko enperadoreek haien kontra borrokatu zuten gailentasunaren bila. [[Teodosio I.a Handia|Teodosioren]]
== Erromatar Inperioaren gainbehera ==
{{sakontzeko|Erromatar Inperioaren gainbehera}}
[[Arbogasto]] jenerala eta [[Eugenio (umorista)|Eugenio]] haren gramatikazko irakasleak [[Valentiniano II.a]] [[
394. urtean bi armadek [[Frigidusko gudua|elkar borrokatu zuten Frijido ibaian]]. Teodosiorenak garaitu zuen eta Eugeniori burua moztu zioten. Arbogastok bestalde, bere buruaz beste egin zuen. Hala, inperioak berriro buru bakar bat izan zuen: Teodosio.
Honek mendebaldean [[Flavius Stilicho|Estilikon]] jenerala jarri zuen. Hark barbaro jatorria zeukan
395. urtean Teodosio I.a zendu zen Milanen, inperioaren hiriburua zena. Bere heriotzarekin batera inperioaren betirako zatiketa etorriko zen. Bi seme gazte-gazteak zituen: [[Honorio]] eta [[Arkadio]]. Gazteegiak zirenez ezin zuten gobernatu eta hura zela kausa jeneral bana zeukaten tutore gisa.
Honoriori mendebaldea zegokion eta esan dugunaren arabera Estilikon zeukan tutore. Ekialdea bestetik, Arkadiori egokitu zitzaion eta [[Flavio Rufino]] zeukan tutore.
74. lerroa:
* [[Erromatar Errepublika]]
* [[Erromatar enperadoreen zerrenda|Erromatar Enperadoreen zerrenda]]
* [[Erromatar Inperioko probintziak]]
|