Urre: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
No edit summary
t Robota: Birzuzenketak konpontzen
37. lerroa:
| oxidazioa = '''3''', 1
| elektronegatibitatea = 2,54
| ionizazioa = 1.a: 890,1 [[kilojoulejoule moleko|kJ/mol]]<br />2.a: 1980 [[kilojoulejoule moleko|kJ/mol]]
| batezbestekoa = 135
| kalkulatua = 174
46. lerroa:
| isotopoak =
{{!}} <sup>195</sup>Hg
{{!}} [[IsotopoErradioisotopo sintetiko|Sintetikoa]]
{{!}} 186,10 [[egun|u]]
{{!}} [[elektroi-harrapaketa|ε]]
53. lerroa:
{{!}}-
{{!}} rowspan="2" {{!}} <sup>196</sup>Hg
{{!}} rowspan="2" {{!}} [[IsotopoErradioisotopo sintetiko|Sintetikoa]]
{{!}} rowspan="2" {{!}} 6,183 [[egun|u]]
{{!}} [[elektroi-harrapaketa|ε]]
68. lerroa:
{{!}}-
{{!}} <sup>198</sup>Hg
{{!}} [[IsotopoErradioisotopo sintetiko|Sintetikoa]]
{{!}} 2,69517 [[egun|u]]
{{!}} [[Beta desintegrazio|β<sup>−</sup>]]
75. lerroa:
{{!}}-
{{!}} <sup>199</sup>Hg
{{!}} [[IsotopoErradioisotopo sintetiko|Sintetikoa]]
{{!}} 3,169 [[egun|u]]
{{!}} [[Beta desintegrazio|β<sup>−</sup>]]
82. lerroa:
}}
 
'''Urrea''' [[elementu kimiko]] bat da, '''Au''' [[Elementuelementu kimikoen ikurrakzerrenda ikurraren arabera|ikurra]] (''Aurum'', latinezko izena) eta 79 [[atomo-zenbaki|zenbaki atomikoatomikoa]]a dituena. Hori distiratsua da, urak, airreak eta azidoek erasotzen ez diotena.
 
Mendez mende urrea diru gisa, balioen gordailu gisa eta bitxigintzan erabili da, maiz zilarra, kobrea, nikela, eta zinka elkartuz lortzen den [[metal nahastura]] eran. Metal preziatu hau pipita edo garau moduan agertzen da [[arroka|arroketan]], lurrazpiko [[zain]]etan eta biltegi [[alubial]]etan. Urrea dentsoa, biguna, distiratsua eta ezagutzen den metalik xaflakor eta harikorrena da. Urre puruak kolore hori distiratsua dauka. [[BitxigintzaBitxi]]ngintzan nahiz [[odontologia]]n erabiltzen da.
 
== Ezaugarri fisiko-kimikoak ==
96. lerroa:
== Urrearen ekonomia eta aplikazioak ==
 
Urre xafla meheak erabiltzen dira halaber hainbat gauza urre kolorez apaintzeko (koadroen markoak eta liburuen azalak, esaterako). [[Elektrolisi]]aren bidez beste metalei urre kolorea emateko ere erabiltzen da, eta baita, besteak beste, osagai elektronikoak egiteko, [[zeramika]]gintzan, eta, 198 isotopo erradioaktiboa badu, [[minbiziaminbizi]]renaren kontra. Urrea garbia dela esaten da 24 kilate dituenean. [[BitxigintzaBitxi]]ngintzan erabiltzen diren [[aleazio]]ek 10/24, 14/24 eta 18/24 erlazioa izaten dute urre pisutan.
Munduko urre ekoizle nagusiak Hegoafrika, Errusia, Kanada, Estatu Batuak, Japonia eta Australia dira.