Guadalcanal (uhartea): berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
t Robotak {{Commonskat}} gehitu du. Txantiloiak commons:category:Guadalcanal lotu du, Wikidataren arabera.
t Robota: Birzuzenketak konpontzen
1. lerroa:
[[Fitxategi:GuadalcanalCloseup.png|thumb|290px|Guadalcanal uhartearen mapa.]]
'''Guadalcanal uhartea''', bertako izena ''Isatabu'' delarik, [[Ozeano Barea]]ren hego-mendebaldean dagoen [[uharte]] bat da. [[Salomon uharteUharteak|Salomon uharteetako]]etako handiena da. Bere azalera 5.336 kilometro karratukoa da. 60.000 biztanle inguru ditu. Hiririk garrantzitsuena [[Honiara]] da. [[XVI. mendea]]n [[Alvaro de Mendaña]]ren espedizioak igaro zuen Ozeano Bareko uharteetako bat izan zen.
 
== Historia ==
7. lerroa:
 
=== Kolonizazioa eta independentzia ===
Uhartea [[Gaztelako koroa|Gaztelako Koroa]] eta Aragoikoarentzat aurkitua izan zen arren, espainiarren uhartea kolonizatzeko ahaleginek huts egin zuten. [[XVIII. mendea|XVIII.]] eta [[XIX. mendea|XIX. mendeetan]] zehar bertara soilik misiolariak eta zenbait europar talde iritsi ziren.
 
[[1885]]ean, Ginea Berriko Alemaniar Konpainiak Salomon uharteen gaineko kontrola ezarri zuen. Alabaina, alemaniar administrazioak gutxi iraun zuen.
13. lerroa:
[[1893]]an, Salomon uharteen hego-ekialdeko zatia britainiar [[protektoratu]] bihurtu zen, eta bost urte geroago iparraldeko zatia gehitu zitzaion.
 
[[1900]]ean, [[Alemania]]k bere gainontzeko domeinuak ([[Buka]] eta [[Bougainville]] uharteak izan ezik) [[Britainia Handia]]ri eman zizkion britainiarrak [[Samoa Estatubatuarra|Ekialdeko SamoaSamoatik]]tik erretiratzearen truke. Ordutik aurrera, Salomon uharteen zati bezala, Guadalcanal Britainiar Koroak okupatu zuen.
 
[[1920]]an, Bougainville eta Buka australiar agintepean jarri zituen [[Nazioen Liga]]k, Guadalcanal britainiar koroapena [[1942]] arte mantendu zen bitartean, [[Japoniar Inperioa]]ren armadak okupatu zuenean, eta, geroago, armada estatubatuarrak birkonkistatua [[Guadalcanalgo kanpaina|Guadalcanalgo gudua]] deritzonean.
 
[[1976]]an Britainiar Koroak Salomon uharteei autogobernua eman zien, eta, bi urte geroago, independentzia.
22. lerroa:
{{sakontzeko|Guadalcanalgo kanpaina}}
 
Uhartearen inguruan gertaturiko gertakari historikorik garrantzitsuena Guadalcanalgo kanpaina izan da, [[Bigarren Mundu Gerra]]ko borrokaldi nagusietako bat. [[1942]] hasieran uhartea [[japonia]]r armadaren agintepean zegoen. [[Ameriketako Estatu Batuak|AEBetako]] Itsas Armadako Infanteria Guadalcanala urte horretako [[abuztuakabuztuaren 7|abuztuak 7an]]an iritsi zen. Lehorreratzeak ez zuen inongo arazorik izan, baina borroka zaildu egin zen une horretatik aurrera, gerra horretako gudurik bortitzenetako bat gertatu zelarik. Azkenik, soldadu estatubatuarrek [[1943]]ko [[otsailakotsailaren 9|otsailak 9an]]an uhartearen konkista adierazi zuten.
 
{{Coord|9|37|S|160|11|E|type:isle|display=title}}