Inguxetia: berrikuspenen arteko aldeak

Inguxetia Errusiako hego-mendebaldean dago, [[Kaukasia|Kaukaso]] mendilerroaren iparraldeko isurialdean. Ekialdean [[Txetxenia]]rekin du muga, iparralde eta mendebaldean [[Ipar Osetia-Alania]]rekin, eta hegoaldean [[Georgia]]rekin<ref>[http://global.britannica.com/EBchecked/topic/288169/Ingushetiya Ingushetiya] Global.britannica.com</ref>.

Inguxak txetxenekin ahaidetuta daude. [[Inguxera]] Kaukasiako hizkuntza-talde batekoa da; [[latindar alfabetoa]]z idazten zen [[1923]]an, baina [[1938]]. urteaz geroztik [[alfabeto ziriliko]]z idazten hasi zen. Inguxetiako biztanle asko [[errusiera]]z mintzatzen dira. [[IX. mendea|IX.]] eta [[XVI. mendemendea|XVI. mendeen]]en bitartean, lurralde honetako biztanle askok georgiar [[eliza ortodoxoortodoxoa]]arenren erlijioa bereganatu zuten (Ekialdeko ortodoxoa). [[XIX. mendemendea]]ann, bai inguxak, bai txetxenak musulman egin ziren, eta egun [[islam]]a nazio-batasunaren eta herri-nortasunaren osagai garrantzitsua da inguxetiarrentzat.

[[Ingux]]ak mendian bizi izan ziren [[XVI. mendea|XVI.]]-[[XVII. mendemendea]]akk arte, eta orduan lautadara jaisten hasi ziren. [[1810]]ean [[ErrusiakoErrusiar Inperioa|Errusiako Inperioak]]k Inguxetia bereganatu zuen. Errusiarrek gotorlekuak eraiki zituzten, eta gogor zapaldu zituzten inguxak. [[1858]]an, baina, inguxak [[Nazran]]en matxinatu ziren. Nolanahi ere, inguxak ez ziren txetxenak bezain oldartsuak izan. [[XIX. mendemendea]]arenren erdialdean, Shamileko matxinadan [[Kaukasia]]ko herriak errusiarren aurka altxatu zirenean ere, gutxienak ziren inguxak.

1917ko [[Errusiako Iraultza]]n eta ondorengo [[Errusiako Gerra Zibila|Gerra Zibilean]], zenbait gudu izan ziren Inguxetian [[Armada GorriGorria|Armada Gorriko]]ko komunisten eta [[Armada Zuria]]ren artean. [[1920]]an sobietarrek beren aginpidea ezarri zuten Inguxetian, eta [[1924]]an Inguxetiako Oblast Autonomoa sortu zen, Errusia sobietarraren mendean; [[Vladikavkaz]] (egun, [[Ipar Osetia-Alania|Alaniaren]]ren barruan) zen administrazio-zentro nagusia. [[1934]]an, Inguxetia eta Txetxenia [[Txetxenia-Inguxia]] oblast autonomoa ([[1936]]. urteaz geroztik, errepublika autonomoa) eratzeko elkartu ziren. [[1944]]an, [[Bigarren Mundu Gerra]]n, [[Iosif Stalin|Stalinek]]ek naziei laguntzea leporatu zien inguxetiarrei, eta [[Erdialdeko Asia]]ra deportatu zituen. Inguxetiarrak [[1957]]an itzuli ziren beren lurraldera, eta Prigorodni barrutia, erbestealdian errusiarrek Alaniaren mendean utzitako eskualdea, atzera itzul ziezaieten eskatu zuten.

[[1991]]n, [[Sobietar Errepublika Sozialisten Batasuna|Sobietar Batasuna]] desegin baino pixka bat lehenago Txetxeniak burujabetasuna aldarrikatu zuenean, inguxak Txetxeniatik banandu ziren eta beren errepublika sortu zuten. [[1992]]ko abenduan, Errusiako Diputatuen Kongresuak Inguxetia Errusiaren barruko errepublika burujabe ezagutu zuen. Errepublika berriak Ipar Osetiaren mendeko barrutia itzul ziezaion eskatzen segitu zuen, eta [[1992]]an bi herriak borrokan hasi ziren. Osetian bizi ziren 50.000 inguxetatik gehienak ihes egitera behartu zituzten, eta Inguxetian babesturik bizi dira egun.