Wikipedia

Annualgo gudua: berrikuspenen arteko aldeak

Nabigazio historia interaktiboa
← Aurreko ezberdintasunaHurrengo ezberdintasuna →
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
IkusizkoaWikitestua
tNo edit summary
t Robota: Birzuzenketak konpontzen
9. lerroa:
| gudulari1 = [[Fitxategi:Flag of the Republic of the Rif.svg|23px]] [[Rifeko Errepublika]]
| gudulari2 = {{bandera|Espainia|1785}}
| komandante1 =[[Fitxategi:Flag of the Republic of the Rif.svg|23px]] [[Abd el- Krim|Muhammad Ibn Abd al-Karim al-Khattabi]]
| komandante2 ={{banderaikur|Espainia|1785}} [[Manuel Fernández Silvestre]]†<br />{{banderaikur|Espainia|1785}} [[Felipe Navarro y Ceballos-Escalera]]
| indarra1 =~15.000<br /><ref>{{erreferentzia|abizena= Regan|izena= Geoffrey |izenburua= Historia de la incompetencia militar |argitaletxea= Editorial Crítica |urtea= 2001 |orrialdea= 347}}</ref>
16. lerroa:
| galera2 =13.363 hildako edo zauritu<ref name=a>{{erreferentzia|abizena1=Long|izena1=David E.|izena2=Bernard |abizena2=Reich|urtea=2002|izenburua=The Government and Politics of the Middle East and North Africa|orrialdea=393}}</ref>
}}
'''Annualgo gudua''' (espainiar historiografian '''Annualgo hondamendia''' izenaz ezaguna, {{lang-es|Desastre de Annual}}) espainiar armadak [[Abd el- Krim|Abd el-Krimek]]ek zuzendutako [[riftar]]ren aurka [[Annual]] marokoar hiritik gertu [[1921]]eko [[uztailak 22|uztailaren 22]]an jasan zuen porrot militar bat izan zen, [[Rifeko Gerragerra|Rifeko Gerran]]n [[Espainia]]ren politika kolonialaren birdefinizioa ekarri zuena.
 
Porrotak eragin zuen krisi ekonomikoa [[Alfontso XIII.a Espainiakoa]] erregearen [[Borboien berrezarkuntza (Espainia, 1874-1931)|monarkia liberalaren]] oinarriak ahuldu zituzten arrazoi nagusietako bat izan zen<ref>{{erreferentzia|orrialdea=102|izenburua=Rebels in the Rif - Abd El Krim and the Rif Rebellion |izena= David S. |abizena= Woolman |argitaletxea= Stanford University Press |urtea=1968}}</ref>. Horrela, Annualek sortutako arazoak [[Miguel Primo de Rivera]]ren estatu kolpe eta [[Primo de Riveraren diktadura|diktaduraren]] zuzeneko jatorria izan ziren.
 
== Aurrekariak ==
[[1920]]ko [[otsailak 12|otsailaren 12]]an, [[Manuel Fernández Silvestre]] jeneralak [[Melilla]]ko Komandante Orokor kargua hartu zuen. [[AlhucemasAl-Hoceima|Alhucemaseko]]eko badiara iristeko ideiarekin, izaera gerlariena zuten riftar tribuen operazio gunea zena, [[1921]]eko urtarrilean aurrerakada hasi zen geratzen zen erresistentzia urriarekin amaitzeko. Enpresa oso arriskutsua zen, espainiar soldaduak —gehienbat derrigorrezko soldadutzatik zetozen—, oso gutxi entrenatuta baitzeuden, gaizki ordaindu eta elikatuta, okerrago armatuta ([[fusil]] eta artilleria astun eta zaharrekin) eta are oinetako okerragoak jantzita (abarkak eta [[alpargata]]k): berehala jotzen zuten behea eta erabateko beldurra zieten riftarrei. Era berean, ustelkeria kasu nabarmenak zeuden, bai intendentzia eta ofizialitate arloan, baita soldaduen artean ere, batzuek euren fusil eta munizioa riftarrei saltzen zizkietelako.
 
Alabaina, [[1920]]ko [[maiatzamaiatz]]a eta [[1921]]eko ekaina bitartean, Silvestrek aurrerapen ikusgarria egin zuen, azkarra eta hildakorik gabea: 130 kilometro aurrera egin zituen Rifen 24 operaziotan, 46 posizio berri ezarriz bere armadan, ia hildakorik jasan gabe; [[Tafersit]] okupatu zuen, frontea [[Amekran ibaia|Amekran ibairaino]] aurreratu zuen eta [[Beni Ulixek]], [[Beni Said]] eta [[Temsaman]]eko kabilen mendekotasuna lortu zuen. haien buruzagiekin akordioetara iritsi zen, euren adiskidetasunaren truke dirua eskainiz. Espainian jende guztiak pentsatzen zuen azkenean [[Al-Hoceima]]ko badiara iritsiko zela eta Marokoko sarraskia amaituko zela.
 
Nolanahi ere, ilusio hori laster zapuztu zen hildako mordo batekin. Silvestrek riftar tribuak ez desarmatu izana akatsa izan zen, haien leialtasuna erosi zuelarik eta, hain zuzen ere, horregatik, zuhurtziak eskatzen zuena baino urrunago hedatu zituen bere horniguneak. Melillako Komandantziako tropak 144 postu eta gotorleku txiki edo ''[[blokao]]tan'' banatu ziren, okupatutako guneko 130 kilometro horietan zehar: horietako batzuk soilik betebehar administratiboetara baino ez ziren mugatzen. ''Blokaoak'' beti toki altuak probestuz ezartzen ziren, baina toki haietatik lurralde zati handiak zain zitezkeen arren, normalean ez zen bertan urik egoten: hori zela eta, ur bila maiz mando taldeekin joatera behartzen zuen, batzuetan egunero. Kokagune horien arteko distantzia aldagarria zen, 20 eta 40 kilometro artekoa, lurzoruaren arabera, eta indarrak hain sakabanatuta egonik, ezin zitzaien etsaiaren erasoei modu eraginkorrean aurre egin. Soldaduen egoerak, jada berez nahiko kaxkarrak, are okerragoak ziren blokaoetan. Hornidura oso urria zen, egunez bero handia egiten zuen, eta gauez hotz izozgarria. Saguak eta zorriak ohikoak ziren gotorleku eta kanpamenduetan.
33. lerroa:
== Atarikoa ==
=== Abarran-en okupazioa ===
Maiatza amaieran, [[Tensaman]]eko kabilen delegazio batek Silvestre Amerkan ibaia zeharkatzeko eta [[Abarran mendia]]n posizio bat ezar zezan konbentzitu zuen, bere nagusia eta Marokon Espainiako Goi Komisario [[Dámaso Berenguer]]ren aginduen aurka. 1.500 soldaduko talde bat, Villar komandantearen agindupean, [[1921]]eko [[ekainak 1|ekainaren 1]]eko goizaldean posizio hartara iritsi zen eta bertan base gotortu bat ezarri. [[Juan Salafranca Barrio]]<nowiki/>k posizioaren ardura izan zuena; haren armada honako hauekin osatuta zegoen: Tensamaneko ''aguada'' laguna, 200 polizia indigena eta 50 soldadu espainiar. Villar Annualera itzuli zen. Riftarren erasoa arratsaldeko 18:00etan hasi zutenean, Tensamaneko ''aguada'' batu egin zitzaien, baita riftar polizietako asko ere. Espainiarrek 141 baja jasan zituzten, ofizial guztiak barne, [[Diego Flomesta Moya]] artilleria tenientea izan ezik, riftarrek bizirik utzi zutena kanoiak konpondu zitzan eta erabiltzen erakutsi ziezaien; baina horri uko egin zion, baita bere zauriak sendatzera eta jateari ere, eta horren ondorioz, gatibu gosez hil zen [[ekainak 30|ekainaren 30]]ean.
 
=== Sidi Drisen defentsa ===
Arrakastak emandako konfidantzarekin, Abd el-Krimek, orduan, bere tropak kostaldeko [[Sidi Dris]] posiziora zuzendu zituen; hara hurrengo eguneko gauerdian iritsi zen, [[ekainak 2|ekainaren 2]]an. Sidi Dris 24 orduz erasoa izan zen, [[Julio Benítez Benítez]] komandanteak eginiko defentsak uxatu zituen arte: espainiar tropetan hamar zauritu gertatu ziren (komandantea bera barne) eta riftarren aldetik egun hildako izan ziren.
 
=== Abd el-Krimek aldekoak lortu zituen ===
Sidi Driseko porrota gorabehera, Abarran hartzeak riftarrei espainiarrak garaiezinak ez zirela frogatu zien. Abd el-Krimek ez zuen zalantzarik egin hartutako materiala eta kanoiak erakustean, riftarrak, elkartuta Silvestre garaitu eta harrapakin handi bat lortuko zutela konbentzituz, eta, honela, egun gutxitan, bere ''aguada''ko soldaduak 3.000tik 11.000ra pasa ziren<ref>Juan Pando, Historia Secreta del Annual (Madrid: Ediciones Temas de Hoy, 1999), 335-36.</ref>.
 
Silvestrek, ekintza isolatuak zirelakoan, ez zuen inongo neurri berezirik hartu. Erantzun gisan, [[Igueriben]] okupatu zuen 1921eko [[ekainak 7|ekainaren 7]]an, horrela [[Izumma]] eta [[Yebbel Uddia]] artean posizio aurreratu bat mantentzeko, Annualgo kanpamendua hegoaldetik defendatzeko. Ondoren, Melillarantz abiatu zen, bere nagusi Berenguer Goi Komisarioarekin hitz egitera, eta errefortzuak, munizioa, biztanleentzako janaria eta riftarrak erosteko dirua eskatzera, azken erasoa hasi aurretik<ref>J.Roger-Mathieu, Memoires d'Abd-el-Krim (Paris, 1927)</ref>.
 
== Erreferentziak ==
"https://eu.wikipedia.org/wiki/Annualgo_gudua"(e)tik eskuratuta