Nafar-lapurtera: berrikuspenen arteko aldeak

'''Nafar-lapurtera''' iparraldeko [[euskalki]]a da, [[Lapurdi]]n, [[Nafarroa Beherea]]n eta [[Nafarroa GaraiGaraia|Nafarroa Garaiko]]ko [[Urdazubi]], [[Zugarramurdi]] eta [[Luzaide]]n hitz egiten dena. [[Baztan]]go eta [[Aezkoa]]ko herrietan (Nafarroa Garaia) tarteko hizkerak mintzatzen dira, [[nafarrera]]ren eta nafar-lapurteraren artekoak.

Tradizionalki, lapurtera eta [[behe-nafarrera|behenafarrera]] bereizirik sailkatu izan dituzte, baina [[Koldo Zuazo]]ren arabera gaur egun euskalki bakar bat osatzen dute (nafar-lapurtera), hiru azpieuskalki dituela:

# '''Sartaldea:''' [[Lapurdi]]ko barnealdean [[Ahetze]], [[Senpere]], [[Ainhoa]] eta [[Sara]] eta [[Nafarroa GaraiGaraia|Nafarroa Garaiko]]ko [[Zugarramurdi]] eta [[Urdazubi]] hartzen ditu barne azpieuskalki honek.

# '''Erdigunea:''' [[Lapurdi Ekialdea]] eta [[Nafarroa Beherea|Nafarroa Behereko]] [[Lekuine]] eta [[Baigorriko kantonamendua|Baigorriko Kantonamendua]] ditugu azpimultzo honetan.

* '''Lapurtera klasikoa''': [[XVII. mendea]]n [[Esteve Materra|Materrak]]k, [[Joanes Etxeberri Ziburukoa]]k eta [[Axular|Pedro AxularAxularrek]]rek, beste askoren artean, erabili zuten euskara, Donibane eta Sara herrietako euskaran oinarritua, [[Joanes Leizarraga]]k aurreko mendean erabili zuenetik arras ezberdina; [[euskara batuabatu]]renaren aitzindari eta oinarrietako bat.

Zuazoren arabera, tarteko hizkerak mendebaldean [[Lapurdiko kostaldeakosta]]nldean [[Hendaia]]tik [[Bidarte]]raino eta barnealdean [[Azkaine]], [[Arbona]], [[Basusarri]] eta [[Arrangoitze]]n, eta ekialdean [[Amikuze]] ([[Nafarroa Beherea]]) eskualdea eta [[Pettarra]]ko ([[Zuberoa]]) mendebaldea.

Neurri txikian (eta gero eta txikiagoan) bada ere, [[OiartzualdeOiartzualdea|Oiartzualdeko]]ko eta [[Bidaso BehereBeherea|Bidaso Behereko]]ko hizkerek badute lapurteraren ezaugarririk, [[XVI. mendea|XVI. mende]] arte lapurterak izan baitzuen eraginik handiena [[Gipuzkoa]]ko ipar-ekialdeko eremu horretan.<ref>Koldo Zuazo (1997): «Oiartzungo hizkeraren kokagunea», in ''Fontes linguae vasconum: Studia et documenta'', 76. zenbakia, 397-426. orrialdeak.</ref>