Letonia: berrikuspenen arteko aldeak

| estatuaren_mapa = EU location LAT.png

| hizkuntzak = [[Letoniera]]¹

| hiriburua = [[Riga]]

| hiriburuaren_koordenatuak = 56°58′ I 24°8′ E

}}

 

 

 

== Geografia ==

Beste bi baltikoko errepublika ditu mugakide: [[Estonia]] iparraldean eta [[Lituania]] hegoaldean. Baita ere [[Errusia]] eta [[Bielorrusia]] ekialdean. Letoniak baso ugari ditu, 12.000 errekatik gora eta 3.000 laku txiki inguru. Orokorrean lurraldea nahiko laua da, punturik altuena [[Gaiziņkalns mendia]] da, 311 metro baino ez dituena.

 

=== Hiriak ===

{{sakontzeko|Letoniako historia}}

=== Erdi Aroa ===

 

[[X. mendea]]n antzinako baltikoek lau tribu osatu zituzten: kuroniarrak, latgalliarrak, seloniarrak eta semigalliarrak (letonieraz: kurši, latgaļi, sēļi and zemgaļi). Handiena latgalliarra zen.

 

 

 

[[Riga]] ([[1282]]an), [[Cēsis]], [[Limbaži]], [[Koknese]] eta [[Valmiera]] [[Hansa]]n edo Ipar Alemaniarren Merkatarien Erakudean barnan sartu ziren. Hortik aurrera, ekialde eta mendebaldearen arteko salerosteko gune garrantzitsua bilakatu zen Riga.

 

=== Aro Modernoa ===

 

[[XVII. mendea|XVII.]] eta [[XVIII. mendea|XVIII. mendeetan]], [[Polonia]]k, [[Suedia]]k eta [[Errusia]]k elkarren kontra borrokatu zuten Baltikoren ekialdea menperatu nahian. Suediako [[Gustavo Adolfo]]k [[Riga]] [[1621]]ean hartu zuen. [[1629]]ko Altmark Hitzarmenean, Vidzeme Suediaren mendean geratu zen. "Suediar Aroa" ([[letoniera]]z: ''zviedru laiki'') gaur egun ere aginte onenaren sinonimoa da. [[1721]]eko Nystad Hitzarmenak Vidzeme Errusiari eman zion. Latgale Poloniako lurraldea izan zen [[1772]] arte, Errusiarekin bat egin zuenean. Courlandia dukerrian, laurden bateko gutxiengo alemaniarrak letoniarren gehiengoa gobernatzen zuen. Lurralde hori "nobleziaren paradisua" bezala ezagutzen zen, nahiz eta [[1795]]ean Errusiako probintzia bihurtu. Honela, egungo Letonia osoa Errusiako Inperioaren barnan geratu zen.

[[XIX. mendea]]ren hasieran, populazioaren %7 hiritarra zen; amaierarako %40. Biztanleria 720 000tik ia-ia bi milioira pasatu zen. Jatorrizkoak %90tik %68 igaro ziren. Hainbat laborarik lurra berreskuratu ahal izan zuten arren, [[1897]]rako 591 000 nekazarik lurrik gabe jarraitzen zuten. Hiriko proletariatua ugaldu zen, burgesiaren boterea handitu ahala. Labur esanda, gizarte-egitura guztiz aldatu zen.

 

 

=== XX. mendea ===

==== Letoniako Errepublika Sozialista Sobietarra ====

{{sakontzeko|Letoniako Errepublika Sozialista Sobietarra}}

 

==== Independentziatik aurrera ====

 

== Banaketa administratiboa (1949—2009) ==

|

# [[Aizkraukle Barrutia]]

# [[Balvi Barrutia]]

# [[Bauska Barrutia]]

# [[Dobele Barrutia]]

# [[Gulbene Barrutia]]

# [[Jelgava Barrutia]]

# [[Jelgava|Jelgava Hiria]]

# [[Kraslava Barrutia|Krāslava Barrutia]]

# [[Liepaja Barrutia|Liepāja Barrutia]]

|style="vertical-align: top;"|

<ol start=18>

<li>[[Preili Barrutia|Preiļi Barrutia]]

<li>[[Rezekne Barrutia|Rēzekne Barrutia]]

<li>[[Riga Barrutia|Rīga Barrutia]]

<li>[[Riga|Rīga Hiria]]

Letoniako ekonomia batez ere [[nekazaritza]], [[oihalgintza]] eta [[siderometalurgia]]n oinarritzen da. Gaur egun turismoak ere pisua irabazten du herrialdeak duen historia dela eta. [[Komunismo]]tik [[kapitalismo]]ra pasatzeak hainbat arazo ekarri ditu. Gaur egun langabezia %10a da eta defizit handia dago. Politika sozialak ere desagertzen ari dira.

 

 

== Letoniako demografia ==