Itun Zaharra: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
tNo edit summary
t Robota: Birzuzenketak konpontzen
1. lerroa:
[[Fitxategi:Gutenberg bible Old Testament Epistle of St Jerome.jpg|thumb|right|250px|Itun Zaharra [[Johannes Gutenberg|Gutenbergen]] Biblian.]]
'''Itun Zaharra'''<ref>EIMA: [http://www.hezkuntza.ejgv.euskadi.net/r43-573/es/contenidos/informacion/dih/eu_5490/adjuntos/estilo_liburua/onomastika/IZEN_ZERRENDAK.pdf ''Eskola-liburuetako onomastikaren, gertaera historikoen eta artelanen izenak. Zerrendak'']</ref> kristauen [[Biblia]]ko lehen azpiatala da (bestea [[Itun BerriBerria]]a da). [[Jesus Nazaretekoa|Nazareteko Jesus]] jaio aurretik idatzitako liburu sakratuak biltzen ditu, [[judu]]en liburu sakratuak hain zuzen. Lau sail nagusitan banatzen da: Pentateukoa edo Moisesen legea, liburu historikoak, olerki eta jakintza liburuak eta profeten liburuak.
 
[[Judu]]en liburu sakratuak [[hebreera]]z idatzi ziren, eta [[kristaukristautasun|kristauek]]ek horiexek hartu zituzten oinarri. Hala ere, [[grekeragreziera|grekerara]]ra itzuli zen bertsioan (Hirurogeita hamarrak) beste liburu batzuk gehitu ziren. Azken bertsio hau da [[Erromatar Eliza Katolikoa|Eliza KatolikoKatolikoak]]ak sakratutzat hartzen duena, [[latin]]ez idatzitako ''[[Vulgata]]'' bertsioa hain zuzen. [[ProtestanteErreforma protestantea|Protestanteek]]ek nagusiki [[judu]]ek onartzen dituzten liburuak hartzen dituzte sakratutzat soilik. Protestanteek ez baina katolikoek onartzen dituzten liburuei ''deuterokanoniko'' deritze (bigarren kanonekoak esan nahi du).
 
== Literatur generoak ==
8. lerroa:
Itun Zaharrean literatur genero ugari nahasten dira, eta horrek, sarritan, zaildu egiten du bere ulermen egokia. Nagusiki hauek dira genero ohikoenak:
 
1- Historikoa: Kontakizunak biltzen dira bertan. Egintza historikoekin batera esanahi metaforikoa duten historiak biltzen dira, eta gehienbat Israelen historia kontatzen dute Munduaren hasieratik [[Jesus Nazaretekoa|Nazareteko JesusJesusen]]en jaiotzara arte.
 
2- Legea: Gizartea eta erlijioa antolatzeko arauak biltzen dira.
45. lerroa:
* [[Nehemiasen liburua|Nehemias]]
* [[Tobiasen liburua|Tobias]]
* [[JuditenJudithen liburua|Judit]]
* [[Esterren Liburua|Ester]]
* Makabearren liburuak (2)
55. lerroa:
* [[Isaiasen liburua|Isaias]]
* [[Jeremiasen liburua|Jeremias]]
* [[Erosten Liburua|Negar Kantak]]
* [[Baruken liburua|Baruk]]
* [[Ezekielen liburua|Ezekiel]]
74. lerroa:
Olerki eta Jakituriazko liburuak
 
* [[Joben Liburualiburua|Job]]
* [[SalmoakSalmoen (Biblia)liburua|Salmoak]]
* [[Esaera ZaharrakZaharren (Biblia)liburua|Esaera Zaharrak]]
* [[Ecclesiastes]]
* [[Abestirik Ederrena]]