06:54, 27 martxoa 2015ko berrikusketa aldatu Dexbot (eztabaida \| ekarpenak) 4.354 edits t Removing Link FA template (handled by wikidata) ← Aurreko ezberdintasuna		15:10, 22 apirila 2015ko berrikusketa aldatu desegin EnzaiBot (eztabaida \| ekarpenak) Bot-ak 252.705 edits t Robota: Birzuzenketak konpontzen Hurrengo ezberdintasuna →
19. lerroa: '''Félix Lope de Vega y Carpio''' ([[Madril]], [[1562]]ko [[azaroaren 25]]a – Madril, [[1635]]eko [[abuztuaren 27]]a) poeta eta [[antzerki]]gile [[espainia]]r nabarmena izan zen. [[Espainiako Urrezko ~~Mende~~Mendea\|Espainiako Urrezko Mendeko]]ko egileen artean dugu, ''Fuenteovejuna'' eta ''El caballero de Olmedo'' izanda bere lanik ezagunenetarikoak. [[Literatura]]ren historiaren egilerik oparoenetarikoa da. Izan ere, 3.000 soneto, 3 eleberri, 4 eleberri labur, 9 epopeia, 3 poema didaktiko eta ehundaka komedia (1.800 batzuen arabera) idatzi zituen. 39. lerroa: === Lirika === Lope de Vegaren lirikan idazlearen izaera literatura lanaren barruan sartzen da betebetean eta etengabe elkartzen dira bizitza eta literatura. Horren ondorioz, [[~~erromantiko~~erromantizismo\|erromantikotzat]]~~tzat~~ hartu da zenbaitetan Lope de Vegaren lirika, ezin baitira bereizi zer den objektiboa eta zer subjektiboa. Lope de Vegaren lan lirikoaren barruan garrantzi handieneko multzoa erromantzeek osatzen dute; erromantze horiek morisko eta artzain jeneroen bidez mozorrotu zituen Lope de Vegak. Arrakasta handia izan zuten eta ''Romancero general'' ([[1600]], ''Erromantze bilduma orokorra'') lanean bildu zituen. Erromantzeen barruan, aipagarriak dira ''La Dorotea'' (''Dorotea'') laneko erromantze erlijiosoak. Era horretako erromantzeak ''Romancero espiritual'' (''Erromantze bilduma izpirituala'') eta ''Rimas sacras'' (''Errima sakratuak'') lanetan ikus daitezke, esate baterako. Lope de Vegak, erromantzeaz gainera, oso gustukoa zuen soneto egitura. Idatzi zituen lehenengo sonetoak, berrehunen bat, ''Rimas'' (1602, ''Errimak'') lanaren barruan bildu zituen; horietako asko komedietarako idatziak dira. [[Micaela Lujan]]i eskaini zizkion sonetoetan, petrarkismoaren eragina nabarmena da. [[1614]]an ''Rimas sacras'' (''Errima sakratuak'') lana argitaratu zuen, ehun sonetoz osatua. Poema horietako askotan hustutzen ditu Lope de Vegak bere barruko oinaze guztiak doinu jantzi eta jasoarekin. 56. lerroa: [[Fitxategi:Lope de vega 02.jpg\|thumb\|260px\|''El testimonio vengado'' komediaren azala.]] Lope de Vegak ''Arte nuevo de hacer comedias en este tiempo'' ([[1609]], ''Garai honetan komediak egiteko antze berria'') lanean azaldu zituen antzerkigintzari buruz zituen teoriak. [[~~Berpizkunde~~Pizkundea\|Berpizkundeak]]ak [[Aristoteles]]en Arte poetikoa eta [[~~Horacio~~Horazio\|Horacioren]]~~ren~~ Epistola Pisondarrei lanetatik ondorioztatzen ziren teoriak berpiztu zituen eta horiek finkatzea zen higikunde haren helburua. Bi antzerki sistema elkarren desberdinen arteko kontrastea nabarmendu zen [[XVI. ~~mende~~mendea]]ann: Erdi Aroko eliz antzerkitik eratorria batetik, eta bestetik, humanista, [[Plauto]]ren eta [[Terentzio]]ren komediaren eta [[Seneka]]ren trajediaren araberakoa. Europan, oro har, bi sistema horien arteko borroka izan zen, Espainian, aldiz, lehenengo sistema nagusitu zen, nahiz eta bigarren sistemaren hainbat ezaugarri bereganatu zituen. Baina sistema guztien gainetik, Lope de Vegarena izan zen nagusi. Antzerki klasikoak hiru unitate, ekintza, denbora eta lekua hain zuzen, mantentzea eskatzen zuen; Lope de Vegaren teoriaren arabera, ordea, antzerkiak sinesgarri izan behar zuen, eta hori hala izan zedin, ekintzaren unitateari eutsi eta beste biak baztertu behar ziren. Trajediaren eta komediaren arteko bereizkuntza zorrotza ere ez zen ezinbestekoa Lope de Vegarentzat. Beste alde batetik, barregarriaren pertsonaia asmatu zuen. Ahapaldiak antzerki egoeraren arabera erabiltzen zituen eta Espainiako historiatik eta tradizioetatik hartzen zituen bere antzerkietarako gaiak. Lope de Vegaren antzerkia, garai hartako gainerakoena bezalaxe, bi gai nagusiren inguruan antolatzen zen: maitasuna eta ohorea. Antzerki herritarra egin zuela esaten da, baina nahiz eta herritarra izan, ez zen nahitaez herriarentzat egina, aldiz, bi motako ikusleentzat egina zen: ikusle jantzi eta finarentzat batetik, eta ikasi gabearentzat, bestetik. 82. lerroa: == Ikus, gainera == * [[Gaztelaniazko literatura\|Gaztelerazko literatura]] * [[Espainiako literatura]]

Lope de Vega: berrikuspenen arteko aldeak